De Spanjestrijders en ik NPO Radio 1 / VPRO

1. Laura ontdekt tijdens een saaie coronawinter in het archief van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis een enorme collectie cassettebandjes. Op die cassettebandjes staan de stemmen van ‘Spanjestrijders’: Nederlandse mannen en vrouwen die in de jaren dertig naar Spanje vertrokken om daar in de burgeroorlog tegen het fascisme te vechten.  
Wie waren deze mensen? En waarom deden ze mee aan een oorlog zo ver van huis?  
Twee stemmen blijven het meest in Laura’s hoofd hangen: de stemmen van Jaap Gons en Jenny Schaddelee. Ze leert ze steeds beter kennen, en Jaap en Jenny laten Laura ook nadenken over haar eigen idealen. Wat doet zij eigenlijk voor de dingen waar ze in gelooft? 


 

Afl 2. Wat maakt dat je de stap waagt? Laura probeert te begrijpen waarom Jenny en Jaap besloten hun leven te wagen in een burgeroorlog in een land waar ze nog nooit geweest waren. Maar ze kan Jaap en Jenny niet meer interviewen, dus gaat ze op zoek naar mensen die iets vergelijkbaars hebben gedaan.  
Zo ontmoet ze Jozef, een Nederlandse man die naar Oekraïne vertrok om mee te vechten tegen de Russen. Via zijn verhaal komt ze erachter dat er vaak meer nodig is dan idealen om zo’n ingrijpende keuze te maken. Dat blijkt ook het geval te zijn bij Jaap en Jenny.  
Zijn ze wel de helden die Laura van ze gemaakt had? 

Afl 3. Nu de oorlog van Jaap en Jenny in volle gang is, besluit Laura om op haar eigen manier in actie te komen. Ze ontmoet Akelei, een klimaatactivist bij Extinction Rebellion. Akelei wijst Laura erop dat privilege’s, die zij en Laura allebei hebben, samengaan met verantwoordelijkheid. Dat je veel te verliezen hebt is dus geen excuus om niet in actie te komen.  
Nu kan Laura niet meer terug. Ze besluit mee te doen aan een actie van Extinction Rebellion. Tegelijkertijd zijn we met Jaap en Jenny in Spanje, waar ze erachter komen hoe een échte oorlog eruitziet.  

Afl 4. De Spaanse Burgeroorlog begint te kantelen in het voordeel van de fascisten, en nog voor de oorlog echt voorbij is, worden Jaap en Jenny naar huis gestuurd. Franco wint vervolgens de oorlog en blijft tientallen jaren aan de macht. Alles was voor niks. Of toch niet?  
Jenny en Jaap hebben allebei grote offers gebracht, ze dragen hun trauma’s hun leven lang met zich mee. Laura vraagt zich af of ze er nooit spijt van hebben gehad dat ze naar Spanje zijn gegaan. En hoe zit dat met ander activisme? Heeft het nog zin als je de strijd verliest? 

In de 4-delige serie 'De Spanjestrijders en ik' verbindt programmamaker Laura Lubbers het historische verhaal van twee Spanjestrijders aan vragen over idealisme en daadkracht die jonge mensen van nu zichzelf stellen. Wat doe ik eigenlijk voor mijn eigen idealen? En wat ben ik bereid daarvoor op te offeren? 

Een productie van Laura Lubbers, Interzone en VPRO’s OVT voor NPO Radio 1.