Kennis & Co NPO Radio 1 / NOS / NTR

Zijn de afvalmiddelen die overal in de media opdoken, zogeheten GLP-1 agonisten zoals Ozempic en Wegovy echt zo revolutionair? Vakblad Science heeft deze middelen in elk geval bestempeld tot doorbraak van het jaar. Obesitas-hoogleraar Liesbeth van Rossum van het Erasmus MC in Rotterdam plaatst de opkomst van deze middelen in perspectief. Verder bespreken Josta, Rob, Bouwe, Jop én Stijn hun belangrijkste wetenschapsnieuws van het jaar, met onder meer: grote stappen in de neurotechnologie, het kweken van embryo's, nieuwe inzichten (in de maak) over ons heelal en de alomtegenwoordigheid van AI. 

Bronnen: 
 
AI nieuwszender opgericht 
https://eu.usatoday.com/story/tech/news/2023/12/14/channel-1-ai-news/71925360007/  (https://www.nature.com/articles/d41586-023-01992-0)

Discussie over ontwikkelingen rond embryo's
https://www.nature.com/articles/d41586-023-01992-0 (https://www.nature.com/articles/d41586-023-01992-0) 
 
Nature: belangrijke ontwikkelingen in het bestuderen van embryo's  
https://www.nature.com/articles/s41592-023-02134-0  (https://www.nature.com/articles/s41592-023-02134-0)
 
Implantaat in ruggemerg laat Parkinsonpatiënt weer lopen zonder te vallen: 
https://www.nature.com/articles/d41586-023-03452-1  (https://www.nature.com/articles/d41586-023-03452-1)
Verlamde man loopt weer dankzij implantaat: 
https://www.theguardian.com/global/video/2023/may (https://www.theguardian.com/global/video/2023/may)/24/paralysed-man-able-to-stand-and-walk-using-implant-that-reads-brain-waves-video  (https://podcast.npo.nl/24/paralysed-man-able-to-stand-and-walk-using-implant-that-reads-brain-waves-video)
 
 GLP-1 agonisten grootste doorbraak van 2023 volgens Science Magazine 
https://www.science.org/content/article/breakthrough-of-the-year-2023  (https://www.science.org/content/article/breakthrough-of-the-year-2023)
 
EMA vraagt fabrikanten om gegevens over zelfbeschadiging gebruikers GLP-1 agonisten: https://www.bmj.com/content/383/bmj.p2906.full  (https://www.bmj.com/content/383/bmj.p2906.full)
  
Wetenschappelijke doorbraken worden steeds minder groot: 
https://www.nature.com/articles/s41586-022-05543-x  (https://www.nature.com/articles/s41586-022-05543-x)
 
Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS   
Host: Jop de Vrieze  
 Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze en Stijn Goossens 
 Techniek: Jop de Vrieze, Stijn Goossens 
 Eindredactie: Gerda Bosman     
Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl)   
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972%20) op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief
 
 

Volgende week laat de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie een ballon op boven de Zuidpool: GUSTO. En niet zomaar een: een uitzonderlijk grote ballon gevuld met helium die gaat opstijgen tot in de stratosfeer. Eronder hangt een telescoop met ook enkele Nederlandse onderdelen. Die telescoop gaat metingen verrichten aan het stof en gas tussen de sterren - het interstellaire medium. Wat is dat en wat valt daarover te leren? Jop de Vrieze en Rob Ramaker vragen het Floris van der Tak, hoogleraar sub-millimeter sterrenkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen en onderzoeker bij het Nederlands Instituut voor ruimteonderzoek (SRON).

Verder onder meer: verrassend bewijs voor het ineenstorten van de West-Antarctische ijskap 100.000 jaar geleden, babbelende ouders leiden tot brabbelende kinderen en een algoritme dat je kans op overlijden berekent.

Bronnen:
* Wetenschappelijke verklaring ster van Bethlehem:
https://inews.co.uk/news/science/explained-science-behind-christmas-112819 (https://inews.co.uk/news/science/explained-science-behind-christmas-112819)
* Babbelende ouders krijgen brabbelender kinderen: https://www.science.org/content/article/kids-chattier-parents-are-more-talkative-may-have-bigger-vocabulary (https://www.science.org/content/article/kids-chattier-parents-are-more-talkative-may-have-bigger-vocabulary)


* Bewijs in het genoom van inktvissen voor ineenstorting West-Antarctische ijsplaat: https://www.science.org/content/article/lost-history-antarctica-revealed-octopus-dna (https://www.science.org/content/article/lost-history-antarctica-revealed-octopus-dna)


* Saturnus' maan heeft basisingrediënten voor leven:
https://www.nature.com/articles/s41550-023-02160-0 (https://www.nature.com/articles/s41550-023-02160-0)
* SRON-website over GUSTO-project:
https://www.sron.nl/gusto/ (https://www.sron.nl/gusto/)


* Model voorspelt kans op overlijden:
https://www.science.org/content/article/algorithm-could-predict-your-health-income-and-chance-premature-death (https://www.science.org/content/article/algorithm-could-predict-your-health-income-and-chance-premature-death)

Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS 

Host: Jop de Vrieze 
Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze 
Techniek: Jop de Vrieze, Stijn Goossens
Eindredactie: Gerda Bosman    

Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl%20)
 
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972)

Wetenschappers hebben een nooit eerder waargenomen loodlaag aan het licht gebracht in De Nachtwacht. Waarom smeerde Rembrandt het in godsnaam over het hele doek? Het Amsterdamse onderzoeksteam bestudeerde het schilderij met röntgenstraling en een deeltjesversneller, en kwamen zo tot verschillende nieuwe inzichten, waaronder de aanwezigheid van die  loodlaag. Lood, dat zit in lichte kleuren als loodwit, maar dat smeer je niet over het hele schilderij. Hoogleraar moleculaire spectroscopie Katrien Keune legt aan presentatoren Jop de Vrieze en Bouwe van Straten uit waarom ze denkt dat Rembrandt die laag nodig achtte. 
Verder: een verklaring én mogelijke remedie voor ernstige zwangerschapsmisselijkheid, vonnis vernietigd van Australische moeder die twintig jaar vastzat omdat ze haar kinderen vermoord zou hebben, een eerste nieuwszender zonder nieuwslezers maar met AI en beschuldigde dino-onderzoeker vertoonde inderdaad wetenschappelijk wangegdrag.  
 
Bronnen: 

Oorzaak zwangerschapsmisselijkheid gevonden: https://www.science.org/content/article/sensitivity-fetusmade-hormone-may-drive-severe-pregnancy-sickness  (https://www.science.org/content/article/sensitivity-fetusmade-hormone-may-drive-severe-pregnancy-sickness)
Veroordeelde moeder na 20 jaar vrijgesproken dankzij DNA-bewijs 
https://nos.nl/artikel/2501531-vonnis-vernietigd-australische-moeder-20-jaar-onterecht-vast-voor-kindermoorden  (https://nos.nl/artikel/2501531-vonnis-vernietigd-australische-moeder-20-jaar-onterecht-vast-voor-kindermoorden)

Artikel Wired over zaak Australische moeder: https://www.wired.com/story/kathleen-folbigg-sudden-infant-death-mystery/  (https://nos.nl/artikel/2501531-vonnis-vernietigd-australische-moeder-20-jaar-onterecht-vast-voor-kindermoorden)

Operatie Nachtwacht:
https://www.rijksmuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/operatie-nachtwacht (https://www.rijksmuseum.nl/nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/operatie-nachtwacht)

Publicatie loodlaag De Nachtwacht: 
www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adj9394  (http://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adj9394)
 
Dino-wetenschapper pleegde wetenschappelijk wangedrag:
https://www.science.org/content/article/dino-extinction-researcher-committed-research-misconduct-not-fraud-university-report  (https://www.science.org/content/article/dino-extinction-researcher-committed-research-misconduct-not-fraud-university-report)

Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  
Host: Jop de Vrieze 
Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze 
Techniek: Jop de Vrieze 
Eindredactie: Gerda Bosman    
Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl (mailto:wetenschap@ntr.nl%20) 

Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972  (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972%20 %20)
 

Komt kernfusie nu dan echt in zicht? Het proces geldt al tientallen jaren als de heilige graal in de energie-opwekking: het levert geen CO2-uitstoot op, er is weinig ruimte voor nodig en er ontstaat geen kernafval. Maar de ontwikkeling van het rendabel maken van kernfusie op aarde gaat tergend langzaam. Tot nu, wellicht. Want de Amerikaanse regering gaat er vol op inzetten door allerlei bedrijven te gaan stimuleren. Die moeten volgens de ‘Musk-aanpak’ van proberen, falen en leren doorbraken gaan forceren. Niek Lopes Cardozo, hoogleraar wetenschap en technologie van kernfusie aan de TU Eindhoven, is door de nieuwe ontwikkelingen hoopvol gestemd. Wetenschapsjournalisten Jop de Vrieze en Bouwe van Straten bevragen hem. 
 
Verder: wat je de echte leeftijd van jouw organen? Gestolen data bij dna-testbedrijf 23AndMe, soa's in de lift en mannetjesmuggen verleerden het prikken. 
 
Bronnen: 

Discussie over uitspraken voorzitter COP28:  
https://www.theguardian.com/environment/live/2023/dec/04/cop28-backlash-after-president-claims-no-science-behind-fossil-fuel-phase-out  (https://www.theguardian.com/environment/live/2023/dec/04/cop28-backlash-after-president-claims-no-science-behind-fossil-fuel-phase-out)

https://www.theguardian.com/environment/2023/dec/03/back-into-caves-cop28-president-dismisses-phase-out-of-fossil-fuels  (https://www.theguardian.com/environment/2023/dec/03/back-into-caves-cop28-president-dismisses-phase-out-of-fossil-fuels)

Niet al je organen verouderen even snel: 
https://www.nature.com/articles/d41586-023-03821-w  (https://www.nature.com/articles/d41586-023-03821-w)

Data veel gebruikers gestolen 23AndMe 
https://www.theverge.com/2023/12/4/23988050/23andme-hackers-accessed-user-data-confirmed  (https://www.theverge.com/2023/12/4/23988050/23andme-hackers-accessed-user-data-confirmed)

Toename soa’s in Europa: 
https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/rising-rates-sexually-transmitted-infections-across-europe  (https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/rising-rates-sexually-transmitted-infections-across-europe)

Toename gonorroe in Nederland: 
https://www.rivm.nl/nieuws/in-2023-meer-soa-consulten-stijging-gonorroe-zet-door  (https://www.rivm.nl/nieuws/in-2023-meer-soa-consulten-stijging-gonorroe-zet-door)

Zorgelijke situatie hiv in Europa: 
https://www.who.int/europe/news/item/28-11-2023-no-time-to-waste-to-tackle-its-hiv-epidemic-the-european-region-must-urgently-increase-testing-and-address-persistent-stigma  (https://www.who.int/europe/news/item/28-11-2023-no-time-to-waste-to-tackle-its-hiv-epidemic-the-european-region-must-urgently-increase-testing-and-address-persistent-stigma)

Promotie Ralf Machenbach: 
https://www.tue.nl/nieuws-en-evenementen/nieuwsoverzicht/29-11-2023-kernfusie-met-een-twist  (https://www.tue.nl/nieuws-en-evenementen/nieuwsoverzicht/29-11-2023-kernfusie-met-een-twist)

Lancering van ruimtevaartuig X37B 
https://www.space.com/spacex-x-37b-falcon-heavy-launch-final-preparations   (https://www.space.com/spacex-x-37b-falcon-heavy-launch-final-preparations%20)

Mannetjesmug verleerde het prikken: 
https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(23)01448-3 (https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(23)01448-3) 

Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  
Host: Jop de Vrieze 
Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze 
Techniek: Jop de Vrieze 
Eindredactie: Gerda Bosman    
Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl    (mailto:wetenschap@ntr.nl)
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier (https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972%20) op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief
 

Een heel gespecialiseerde schimmel kan de hersenen van mieren infecteren en daardoor deze dieren veranderen in zombies - die doen wat hij wil. Hoe doet die schimmel dat en wat leert ons dat over de hersenen en diergedrag? Jop de Vrieze en Josta Bosma vragen het microbioloog Charissa de Bekker, dé wereldwijde expert op dit onderwerp. Ze kreeg een grote Europese onderzoeksbeurs om haar werk aan de Universiteit Utrecht voort te zetten.  
 
Verder onder meer: wat kan de klimaatconferentie COP28 (nog meer) gaan opleveren? Nederlands onderzoek met bacteriedodende virussen, muggen die kikkers in de neus prikken en een ongewenst bij-effect van ruimtereizen.  
 
Bronnen: 
ERC Consolidator beurs voor Charissa de Bekker: 
https://www.uu.nl/nieuws/erc-consolidator-grants-voor-zeven-utrechtse-onderzoekers 
Klimaatconferentie COP28: 
https://www.cop28.com/ 
Eerste succes klimaatconferentie: schadefonds geopend: 
https://nos.nl/collectie/13963/artikel/2499788-eerste-succes-op-klimaattop-akkoord-over-klimaatschadefonds 
Experts: ‘faagonderzoek in Nederland niet mogelijk’ 
https://www.umcutrecht.nl/nieuws/nederlands-onderzoek-faagtherapie-niet-mogelijk 
Dokters van morgen over faagtherapie: 
 
https://npo.nl/start/serie/dokters-van-morgen/seizoen-3/bacteriofagen_1/afspelen 
Eerste Nederlandse fagenstudie: 
https://nieuws.umcg.nl/w/umcg-onderzoek-bacteriofagen-gewichtsprothese-infectie 
 
Mug bijt kikker in neus: 
https://www.sciencenews.org/article/australian-mosquitoes-target-frog-nostrils-blood 
Labwebsite Charissa de Bekker: 
https://www.debekkerlab.com/home 
Charissa de Bekker bij De Nacht van NTR: 
https://www.nporadio1.nl/fragmenten/de-nacht-van/09d347cc-8a2a-4344-b910-e606b86ce1b5/2023-09-14-zombiemieren-horrorfilm-of-wetenschappelijk-onderzoek-in-gesprek-met-microbioloog-charissa-de-bekker-uu 
Erectieproblemen bij ‘ruimtereizende’ ratten: 
https://faseb.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1096/fj.202300506RR 
 
Kennis en Co wordt gemaakt door NTR Wetenschap en de NOS  
Host: Jop de Vrieze 
Redactie: Rob Ramaker, Josta Bosma, Bouwe van Straten en Jop de Vrieze 
Techniek: Jop de Vrieze 
Eindredactie: Gerda Bosman 
Vragen? Mail de redactie: wetenschap@ntr.nl  
mailto:wetenschap@ntr.nl   
Wil je op de hoogte blijven van onze programma’s? Abonneer je hier op de NTR Wetenschap Nieuwsbrief https://ntr.dmd.omroep.nl/x/plugin/?pName=subscribe&MIDRID=S7Y1BwAA04&pLang=nl&Z=1317075972  
 
 

We vroegen jullie via Instagram in aanloop naar de podcastaflevering met longarts Wanda de Kanter je vragen over vapen in te sturen. Sommige kwamen al vanzelf aan bod in de podcast, hierbij enkele losse vragen en de antwoorden, over afkicken van vaping, rooibosthee als alternatief voor verhitte tabak en of je mannelijke geslachtsdeel kan krimpen van vapen.