Over Denken Open Universiteit | Nynke de Jong | VISIONAIR ORDINAIR

Drie uur meeschrijven met een hoorcollege? Je kunt het studenten bijna niet meer aandoen, vindt Theo Bastiaens, rector magnificus van de Open Universiteit en hoogleraar Didactiek van nieuwe media. Hoe ziet het hoger onderwijs van de toekomst eruit? Welke kans biedt technologie en digitale didactiek aan studenten en docenten? ‘Met technologie kunnen we het onderwijs interessanter en veelzijdiger maken. En – ook heel belangrijk - de entertainmentwaarde vergroten.’ 
Zo ontwikkelt de Open Universiteit een behoorlijk aantal serious games, computerspellen waarmee docenten op een originele en toegankelijke manier hun studiestof overbrengen. In virtual classrooms zijn studenten dan als avatars aanwezig in de klas. Ook gaan we meer en meer richting probleemgestuurd onderwijs. Nieuwe kennis wordt dan ingezet voor het oplossen van een vraagstuk. Zelf biedt de Open Universiteit haar studenten een uitgekiende mix van zelfstudie, digitaal en fysiek onderwijs. Bastiaens: ‘Een gouden formule die studenten in staat stelt om hun studie met werken, reizen of andere belangrijke dingen te combineren.’    

Hoe kunnen we steden verduurzamen, oftewel: toekomstbestendig maken? Joop de Kraker, universitair hoofddocent Milieuwetenschappen aan de Open Universiteit, doet veel onderzoek naar dit thema. Onder meer in de stadslabs van Amsterdam, Antwerpen en Heerlen, waar gemeente, instellingen en bewoners samenwerken aan de ontwikkeling van een duurzame stad. 
In stadslabs proberen mensen met elkaar creatieve oplossingen te vinden voor bijvoorbeeld: de overschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen. Het leefbaar houden van de stad bij extreme regenval of hitte. Of circulariteit: het hergebruik van afval als grondstof, en sowieso vermindering van afval. Als laatste wordt bij stedelijk verduurzaming ook steeds vaker gekeken naar een gezonde leefomgeving. Al deze vier pijlers zijn belangrijk voor de toekomst van de stad. Maar hoe zet je nou een succesvol stadslab op? En hoe zorg je ervoor dat burgers ook echt mee willen doen, en er iets met hun initiatieven gebeurt? 

Het is niet alleen in deze digitale tijd dat wij ons leven op een selectieve, vaak geïdealiseerde manier aan de buitenwereld tonen. Tim van der Heijden, docent mediastudies aan de Open Universiteit, vertelt aan Nynke de Jong hoe zijn moeder foto’s ontwikkelde in de doka bij hun thuis. Het begin van zijn fascinatie voor fotografie en film als media.
Amateurfilms zijn vaak alledaagse beelden van alledaagse handelingen: een verjaardag, een vakantie. Maar ze kunnen ook dienen als historische bron. Ook kun je op je smartphone speciale retrofilters installeren waardoor het lijkt alsof jouw foto’s en films zijn gemaakt met een Kodachrome of Polaroid. Kortom: met de nieuwste technieken zien onze digitale foto’s en films eruit als toen. Waarom we dat doen? ‘Het is nostalgie en het verlangen naar authenticiteit’, denkt Van der Heijden. ‘En voor de ‘digital born’ generatie een middel om zichzelf te onderscheiden op sociale media.’

Liefdesverdriet. Ziekte. Dood. Gemiddeld eens in de twee jaar gebeurt er iets naars dat je leven opschudt. Die gebeurtenissen kun je zien als tegenslagen. Nele Jacobs, hoogleraar Levenslooppsychologie aan de Open Universiteit, vertelt in gesprek met Nynke de Jong hoe je tegenslag ook kunt aangrijpen als kans om je leven tegen het licht te houden. Ben je gelukkig met wat je doet? Heb je nog dromen die je wilt verwezenlijken? En wat moet je doen om deze te bereiken? 
Angst en gemis zijn bij uitstek gelegenheden om te veranderen en te groeien. Nele Jacobs weet simpele oefeningen die je daarbij kunnen helpen. Stel je bijvoorbeeld voor dat je maar één herinnering aan dit leven mag meenemen naar het hiernamaals. Welke herinnering zou dat zijn? Of: wat moet er straks op jouw grafsteen staan? Het antwoord zegt veel over hoe je in het leven wil staan, en wat je nog wilt bereiken. Voor een betekenisvol leven, zegt Jacobs, bestaat geen algemeen recept. Wel een eigen pad, en een eigen koers. 

‘Zet meteen je server uit. We zijn gehackt.’ Steeds meer bedrijven en organisaties krijgen te maken met gerichte ransomware-aanvallen van criminelen die losgeld eisen. Hoe gaat dat? Wat is ransomware eigenlijk? Hugo Jonker, universitair docent Informatica aan de Open Universiteit, vertelt je er alles over in gesprek met Nynke de Jong. 
Kan je als bedrijf een ransomware-aanval afslaan? En als dat niet lukt: moet je dan losgeld betalen om weer bij je gegevens te kunnen komen? Een ander groot onderwerp in de wereld van de informatica is privacy. Beschermen wij onszelf wel genoeg tegen de gevaren van het internet? Hebben wij wel door welk risico we lopen nu het internet steeds meer over ons weet? En hoe blijf je veilig online? Jonker, die ooit de computerclub van zijn middelbare school oprichtte, beantwoordt alle prangende vragen rond informatica.  

Wat maakt dat je goed kunt leren? Renate de Groot, hoogleraar Biopsychologie van Leren aan de Open Universiteit, praat erover met Nynke de Jong. Zo legt ze uit dat er twee belangrijke voorwaarden zijn: biologische en psychologische. Biologische voorwaarden om goed te kunnen leren, zitten vooral in de verbindingen in je hoofd. Hoe vaker je dingen herhaalt, hoe beter die verbindingen en des te beter je dingen onthoudt. Maar ook beweging en het eten van de juiste vetten dragen bij aan het verbeteren van je leerprestaties. 
Met een vet visje doe je je hersenen dus een groot plezier. En hoe zorgen we ervoor dat het onderwijs - ook online - aantrekkelijk blijft, en de juiste psychologische snaar raakt? Volgens De Groot mogen we best wat meer kijken naar de eigenschappen van computerspellen. Waarom zijn die zo verslavend? Hoe belonen spelletjes je wanneer je een level verder komt? Lesstof hoeft niet gegamificeerd, maar het onderwijs kan wel leren van games.