Macht & onmacht in het familiebedrijf Ineke Koele

Situaties binnen familiebedrijven die tot onzekerheid, onduidelijkheid en daarmee tot
onmacht hebben geleid kunnen in veel gevallen via de tovenaarsformule van een
vaststellingsovereenkomst worden gesmeed tot een vernieuwde realiteit. In de praktijk is daarom een ‘VSO’ een belangrijk mechanisme voor families en familiebedrijven om, nadat een nieuwe harmonie is bereikt, om ook een nieuwe juridische realiteit te creëren. Voor velen is het onbekend en daarmee onbemind, naar onze opvatting zeer ten onrechte!

Wij gaan in gesprek over de systeembenadering met dr. Marijke Spanjersberg, een van de meest vooraanstaande systeempsychologen van Nederland en schrijver van een zeer wijs boek ‘Tussentaal’ dat onlangs is gepubliceerd. 
Bezien vanuit het perspectief van de systeempsychologie is zowel een familie als een organisatie een zogenoemd systeem. Binnen een systeem bestaan wetmatigheden. Ook hebben mensen die deel uitmaken van een systeem daarbinnen veelal een vaste rol. In de systeembenadering wordt gekeken naar communicatie- en gedragspatronen binnen systemen; vaak zijn deze disfunctioneel en soms zelfs toxisch. Door methodisch te kijken naar wat zich tussen mensen in een systeem afspeelt als het gaat om communicatie en gedrag kan worden gewerkt aan het gezond maken van een systeem. Doordat een familiebedrijf per definitie twee systemen om vat – de familie en de onderneming – kan met het toepassen van de systeembenadering snel veel winst worden behaald.

Wij gaan in gesprek met Louis Cauffman, auteur van een vijftal boeken en deskundige op het gebied van het oplossingsgericht denken. Het familiebedrijf is het oudste kind, dat zichzelf niet kan helpen. Cauffman spreekt over het denken in termen van beïnvloedingsmogelijkheden en geeft familieleden en andere stakeholders zelf de ingrediënten om op een positieve manier transformatie te laten plaatsvinden. Zonder soul searching of onderzoek naar oorzaken, maar door slimme communicatietechnieken, het aanboren van eigen krachtbronnen en vooral een streven naar positiviteit en leiderschap. Het klinkt Simpel (zo heet ook één van de boeken van Cauffman), maar zoals met veel dingen: “Je ziet het pas als je het doorhebt.”  

De weg van onmacht naar macht binnen het familiebedrijf verloopt via ‘Balancing Interests’. Fred en Ineke leggen uit wat dit betekent, hoe het werkt in de praktijk en waarom de ‘onderstroom’ en het onderzoek naar een veelheid aan perspectieven leidt tot een verbeterd narratief voor de familie. Pas als die fundering degelijk wordt aangepakt, kunnen er grotere transformaties op worden gebouwd zoals bijv. een familiestatuut of een overdracht naar de volgende generaties. Veel fiscalisten, notarissen en accountants bouwen hun adviezen overwegend op informatie van de opdrachtgever waarmee een papieren paleis, maar zeker geen vredespaleis wordt gebouwd. 

Wij gaan in gesprek met Prof. Alain-Laurent Verbeke (hoogleraar Private Law, Negotiation & Mediation aan de UU Leuven, tevens verbonden aan Deloitte) en meer specifiek over het mede door hem geschreven boek Familiale Grammatica. 
Professionalisering van een bedrijf is key, maar zonder professionalisering van de familie kan een familiebedrijf niet floreren. Dominante leiders vinden dit meestal maar ‘gebabbel’ en bagatelliseren het belang ervan. Aan de hand van een Discovery Lab waarbij de Non Dits worden geëxploreerd, wordt gewerkt aan een groeiproces van de familie waarbij harmonie het doel is. Onze begrippenapparaat wordt tegelijkertijd uitgebreid met prachtige Vlaamse uitdrukkingen. 

Elk familiebedrijf heeft een STAK. De STAK kan opereren als controlesysteem, met tentakels in de privélevens van de familieleden. Fred en Ineke beschrijven hoe een STAK juist kan worden ingericht als een democratisch overlegorgaan van de familie, als orgaan van stewardship en cohesie. Het agency probleem van adviseurs als bestuurders van de STAK komt ook aan de orde.