Zientzia puntu-puntuan UPNA

Mendebaldeko Saharan gerra hotsak entzuten dira berriz ere. Basamortuan jaiotako gazteak etsiturik dira eta armen bidea aukeratu omen dute 50 urte dirauen gatazka honi irtenbidea eman asmoz. Saharar herriaren esperantza bakarra emakumeengan dagoela uste du Carlos Vilchesek NUPeko soziologia doktoreak.

Nola berreskuratzen dira aitzinako mahastiak XXI. Mendeko ardo berriak egiteko? Hainbat arrazoirengatik desagertu ziren mahats-barietateen bila joan gara. Arkeologiaren eta zientzia-fikzioaren arteko berreskuratze lan zehatza eta zorrotza ezagutuko dugu atal honetan. Retroberrikuntza deitzen dio Gontzaga Santesteban NUPeko irakasleak eta mahastizaintzan adituak.

Gizon-emakumeok betidanik izan diogu beldurra laboreetako izurriei, eta hamaika modutara saitatu gara zomorroak akabatzen. Izurriteen kontra egin al daiteke pestizida kimikoak erabili gabe? Iñigo Ruiz de Escudero entomologoak 20 urte daramazki NUPen birusekin eta bakteriekin biointsektizidak garatzeko lanetan. Zertarako? Bada pestizida kimikoei alternatiba bat emateko.

Aldatu al dira balio demokratikoak gazteengan pandemiarekin? Koronabirusa lehertu zenetik aldatu al dira hiritartasun gaitasunak? Zer diote unibertsitatean hasi berriak diren gazteek? Horixe neurtu nahi izan dute Nafarroako Unibertsitate Publikoko ikasleen artean egindako ikerketan. Unax Flores psikologoarekin eta Maider Pérez de Villarreal etologoarekin mintzatu gara.

Ezin uka, zientziaz inguraturik bizi gara, zientziaz blai. Transgenikoez mintzatzen gara azokan, klima aldaketaz nonahi, dopinez lagunartean, kimikoez ile-apaindegian... Gizakiok erabaki asko hartzen ditugu egunerokoan eta horiei aurre egiteko irizpideak behar ditugu. Martin Larrazak, Nafarroako Unibertsitate Publikoko errektoreordeak lagunduko digu zientzia deritzon hori zer den ulertzen.

Eredu matematikoek minbizia hobeto ezagutzen lagundu al dezakete? Gaixotasun kroniko bat izateko arrisku-faktoreak azter ditzakete ekuazioek? Aritz Adin matematikariak lagunduko digu erantzunak bilatzen. Gaixotasunen irudikapen kartografikoan egiten du lana berak. Minbiziagatik – eta beste gaixotasun kroniko batzuengatik – hiltzeko arriskuaren patroiak kalkulatzeko aplikazioa jarri du martxan NUPeko bere ikerketa taldeak.