#37 Ton Bruining over zijn missing link: ‘In de kunsten weet ik mij geborgen.‪'‬ Nivoz Podcast

‘In de kunsten weet ik mij geborgen,’ zegt Ton Bruining (64), wiens naam de meeste zullen koppelen aan zijn lange werkzame periode, ruim 20 jaar, als adviseur en directeur van de KPC Groep. ‘Mijn professionele onderwijs-dna,’ zo vertelt hij zelf in deze podcast, ‘bestaat uit drie strengen: de pedagogiek, de onderwijskunde en de organisatiekunde. Maar wat ze onderliggend verbindt zijn toch de kunsten, het makerschap en het vertellen.’
‘Het heeft er eigenlijk altijd al ingezeten,’ zegt Ton Bruining, geboren en getogen in Eindhoven over zijn liefde voor én de betekenis van de kunsten, het ontwerpen en maken, het muzische en het theaterwerk. In deze podcast vertelt hij honderduit, vanaf zijn tijd op de middelbare school, via zijn eerste professie – als diëtist  - tot aan de herfst van zijn carriére toen de aandacht voor het kunstzinnige denken en doen pas echt ontbrandde. En hij richt zich tussendoor tot het onderwijs, tot de scholen en de professionals. ‘In een uitnodiging, niet als een zevende competentie in een nieuw curriculum.’
Bruining koestert een andere manier van werken, haalt zijn inspiratie uit een andere wereld. Of het nu een ontmoeting gaat met ontwerpers en studenten op de Dutch Design-week, om ontdekkingen die hij doet als hij een rol van Shakespeare speelt, dan wel het zomerfestival Buitenkunst bezoekt.  ‘In mijn leven, zowel als ik voor een bepaalde opgave sta als wanneer ik door een bepaalde crisis heen ga, zoek ik altijd wel op een of andere manier naar houvast. En eigenlijk ondervond ik al snel de beperking wanneer je alleen in het traditionele, wetenschappelijke, cognitieve, bijna routinematige spoor zit.’
Anders dan in de academische wereld gebruikelijk is, laat hij zichzelf graag verassen door het toeval, door het gezamenlijk werken en maken, door een verwonderende blik naar buiten. Hij toont het boek Kunst – mest voor organisaties - een uitvloeisel van het externe netwerk Vanwoodman, waar ook Joseph Kessels toebehoorde. En hij duikelt een proefschrift op, waar hij zo’n beetje tegelijkertijd aan werkte. Werken en leren in de frontlinie van de publieke dienstverlening uit 2008, alweer.
Bruining zocht er de randjes op en koos voor een afwijkende aanpak én vorm: hij verpakte zijn onderzoek en verhaal in een spannende detective, een manier die in het huidige academische klimaat waarschijnlijk, zo denkt hij zelf, niet meer mogelijk zal zijn. Terwijl de urgentie misschien wel nooit zo groot is geweest. ‘Wat de wereld nodig heeft, is dat we eigenlijk moeten ontsnappen aan een-dimensionele manier van denken. En ja, de kunsten openen allemaal hele relevante paden om nieuw denken, anders denken mogelijk te maken. En ook de kunstenaar in jezelf, in die zin dat ook het makerschap bij mensen ermee loskomt.’
Door af en toe in zo’n maakmodus te komen, komt ook de kunst met een grote K veel dichterbij, vertelt Bruining. ‘Die gaat tot je spreken, je gaat er zelf naar leren luisteren. En daarin denk ik dat je als mens kunt groeien en van meer betekenis kunt zijn voor de mensen om je heen, voor community-building, voor de samenleving. Kunst is heel divers, het is een middel, een taal. En er zit enorm veel potentieel in.’
Vanuit de KPC Groep vervulde Ton Bruining  de rol van lector Vraaggericht leren bij Avans Hogeschool en sinds 2016 is hij lector Leiderschap in onderwijs bij Avans-plus. Daarnaast is hij docent in de master Leren en Innoveren bij de Marnix Academie. ‘De scouting meegerekend vervul ik gedurende 53 jaar van mijn leven verschillende leidinggevende rollen.’
De laatste jaren trekt hij op in de NIVOZ-lectorenkring en vormt hij een ‘muzisch gezelschap’ en een ‘collectief van makers’ in een kenniskring Normatieve professionalisering. ‘Het nadenken, leren, onderzoeken, kennen krijgt daar een heel sterk performatief karakter. Naast verwondering kan ook bewondering ontstaan. Voor elkaar en voor het gemeenschappelijke. Zo werkend, laten we zien dat ken