Bijbellezen met Jan Jan Heijnen

Hoi, en welkom bij deze speciale aflevering van de Bijbellezen met Jan-podcast. Een speciale aflevering omdat ik het vandaag niet alleen doe. Ik heb namelijk een gesprek met Annechien Willering, schrijver van het boek ‘Het avontuur dat leven heet’.

Annechien en ik kennen elkaar al jaren, omdat we beiden hebben gewerkt voor een organisatie die zich inzet voor vervolgde christenen. Ons gesprek ging echter over dat bijzondere boek dat ze heeft uitgebracht.

Zoals gezegd, de titel is ‘Het avontuur dat leven heet’. Het woord boek doet hier eigenlijk geen recht aan, want het is eigenlijk een kunstwerk. Het bevat weinig tekst, maar de tekst die het bevat, heeft een poëtische schoonheid. Ieder woord is krachtig. Daarnaast zijn er prachtige illustraties van Janneke Lekkerkerker in opgenomen zodat het verhaal nog meer tot leven komt.

Dit kunstwerk vertelt het verzonnen levensverhaal van een man op leeftijd die regelmatig bij de supermarkt staat. In het boek wordt teruggeblikt op een leven dat bijna voorbij is. Het hele boek ademt de sfeer van het Bijbelboek Prediker en juist daarom leek het me mooi om met Annechien in gesprek te gaan over haar boek, over Prediker en over het avontuur dat leven heet.

Doe ook mee aan de Bijbellees-challenge 'Een wandeling met Matteüs'. Je kunt hier alle informatie vinden: https://bijbellezenmetjan.nl/matteus. 
Transcriptie
Hoi, en welkom terug bij de Bijbellezen met Jan-podcast. In de vorige aflevering keken we naar het moment waarop Jezus van strategie verandert. Hij vertelt nog steeds over het koninkrijk van de hemel, maar opeens Hij in dit in de vorm van verhalen.

Die verhalen noemen we gelijkenissen. In een gelijkenis wordt een geestelijke werkelijkheid uitgelegd aan de hand van een aards voorbeeld. In de vorige aflevering van de podcast hebben we de gelijkenis van de zaaier besproken. Ik wil je nu graag laten horen welke gelijkenissen Jezus hierna vertelde.

Deze overdenking komt uit mijn module ‘Een wandeling met Matteüs’. Ik deel dit omdat het zo mooi is om te zien dat Jezus niet zomaar verhaaltjes vertelt. Er zit echt een vooruitgang in. Wat ik daarmee bedoel, dat hoor je in het vervolg.

Wat onkruid lijkt, kan ook graan zijn

De gelijkenissen in Matteüs 13 zijn een commentaar op de verhalen die hieraan vooraf gingen. Daarin zagen we mensen die voor Jezus kozen, mensen die leken te twijfelen en mensen die ronduit vijandig waren tegen Jezus.

De verhalen die Jezus vervolgens vertelt gaan over het koninkrijk van de hemel, over de mensen daarin, maar ook over de rol van de kwade machten en de rol van God.

De gelijkenis van de zaaier en de bodem gaat over het begin van het koninkrijk. Dat wordt weergegeven als een zaaier die zaad strooit op verschillende vormen van ondergrond. Het zaad is Gods woord en de bodemsoorten staan symbool voor het hart van de mens. Het hart kan hard zijn, te bezorgd, te oppervlakkig of juist ontvankelijk voor de boodschap.

In de andere gelijkenissen in Matteüs 13 gaat het over de groei van het koninkrijk en tot slot over de waarde en de oogst van het koninkrijk. Laten we nu lezen over het zaad en het onkruid, en enkele andere korte gelijkenissen.

Matteüs 13:24-43

Hij hield hun een andere gelijkenis voor: ‘Het is met het koninkrijk van de hemel als met een mens die goed zaad op zijn akker uitzaaide. Terwijl de mensen sliepen, kwam zijn vijand giftig onkruid tussen het graan zaaien en vertrok weer.

Toen het jonge gewas opschoot en vrucht begon te dragen, kwam ook het onkruid tevoorschijn. De knechten kwamen de heer des huizes vragen: “Heer, hebt u soms geen goed zaad op uw akker gezaaid? Waar komt dat onkruid dan vandaan?”

Hij antwoordde: “Dat is het werk van een vijand.”

De knechten zeiden tegen hem: “Wilt u dat wij het onkruid weghalen?”

Hij antwoordde: “Nee, want dan zouden jullie met het onkruid ook het graan lostrekken. Laat beide samen opgroeien tot aan de oogst, dan zal ik, wanneer het oogsttijd is, tegen de maaiers zeggen: ‘Haal eerst het onkruid weg, bind het in bundels bij elkaar en verbrand het. Breng dan het graan bijeen in mijn schuur’.”

Hij hield hun een andere gelijkenis voor: ‘Het koninkrijk van de hemel lijkt op een zaadje van de mosterdplant dat iemand in zijn akker zaaide. Het is weliswaar het kleinste van alle zaden, maar het groeit uit tot de grootste onder de planten. Het wordt een boom, en de vogels van de hemel komen nestelen in de takken.’

Hij vertelde hun een andere gelijkenis: ‘Het koninkrijk van de hemel lijkt op zuurdesem die een vrouw mengde met drie zakken meel tot alle meel doordesemd was.’

Al deze dingen zei Jezus in gelijkenissen tot de menigte; Hij sprak uitsluitend in gelijkenissen tot hen. Zo moest in vervulling gaan wat gezegd is door de profeet: ‘Ik open mijn mond om in gelijkenissen te spreken; Ik zal bekendmaken wat sinds de grondvesting van de wereld verborgen was.’

Daarop stuurde Hij de mensen weg en ging naar huis. Zijn leerlingen kwamen bij Hem en vroegen: ‘Wilt U ons de gelijkenis van het onkruid op de akker uitleggen?’ Hij antwoordde hun: ‘Hij die het goede zaad zaait is de Mensenzoon, de akker is de wereld, het goede zaad dat zijn de kinderen van he

Transcriptie:
Welkom bij weer een aflevering van de Bijbellezen met Jan-podcast. Ik ben ontzettend dankbaar dat je mijn podcast luistert. Het is mooi om zo met elkaar de Bijbel te mogen lezen. Dat is namelijk niet vanzelfsprekend.
En toch is samen lezen in de Bijbel het mooiste wat er is. Misschien ken je de brief wel die Paulus aan Timoteüs schreef. Paulus zat toen in Rome gevangen, terwijl Timoteüs de nodige uitdagingen had in de stad Efeze, waar hij de kerk moest helpen.

Paulus schreef hem: ‘Leg je toe op het voorlezen en onderwijzen uit de schrift’. Oftewel: ‘Timoteüs, besteed een groot deel van je tijd gewoon aan het voorlezen uit de Bijbel.’ In die tijd konden negen van de tien mensen immers niet lezen en schrijven. En als je dat wel kon, dan was de kans heel klein dat je een boekrol had met daarop een deel van de Bijbel.

Bij ons kan vrijwel iedereen lezen of luisteren naar Gods Woord. Je hoeft alleen maar de Bijbel open te slaan, of een website te bezoeken of een app te openen. Maar die luxe hadden de mensen toen niet. Ze hadden elkaar nodig om uit de Bijbel te lezen.

Juist omdat wij tegenwoordig alles zelf kunnen, lezen we vrijwel nooit meer samen. Behalve dan misschien thuis met je gezin, of misschien nog in de kerk op zondag. Dus hoe mooi is het dat jij en ik ook samen de Bijbel open kunnen doen. Ik aan deze kant van de lijn en jij aan de andere kant.

Ik lees voor, jij luistert en hebt er je eigen gedachten bij. Je mag me ook altijd feedback geven via e-mail, jan@bijbellezenmetjan.nl. Of zoek me op via Instagram of Facebook. Zoek dan op Bijbellezen met Jan.

Nogmaals: ik ben erg dankbaar dat je luistert naar mijn podcast. Mocht je nu ook eens een heel Bijbelboek met mij willen doornemen, ik heb net een Bijbellees-challenge uitgebracht die ik ‘Een wandeling met Matteüs’ heb genoemd.

Heb jij al eens zo’n challenge met mij gedaan? Zo niet, dan kan ik het je zeker aanraden. Want juist bij zo’n challenge doen we samen dagelijks de Bijbel open. Je kunt zelf lezen of naar mij luisteren. En ik geef je context bij de tekst, waardoor je die beter gaat begrijpen.

Tijdens het schrijven van de wandeling met Matteüs werd ik erg geraakt door de gelijkenissen van Jezus. Het viel me op dat Jezus eerst vrij openlijk spreekt over zichzelf en over het koninkrijk van de hemel, maar dat Hij later steeds raadselachtiger werd. Waarom gaat Hij opeens spreken in gelijkenissen? Daar heb ik een les aan gewijd in de Matteüs Challenge. Die wil ik nu met je delen.

Maar eerst nog dit: wil jij ook deze wandeling met Matteüs meemaken? Ga dan naar Bijbellezenmetjan.nl/matteus (m-a-t-t-e-u-s, zonder ‘h’ dus).

Welke bodemsoort ben jij?

Het interessante aan de tijd van Jezus’ bediening op aarde is dat je duidelijk een aantal verschuivingen ziet. Zo lezen we in het evangelie van Johannes over Jezus’ eerste jaar als rondreizend evangelist. Toen veranderde Hij water in wijn en verkondigde Hij het evangelie voornamelijk in Judea. Aan het eind van die periode ontmoet Hij eerst Nikodemus en daarna de Samaritaanse vrouw.

Daarna verbleef Hij grotendeels in Galilea, al maakte Hij weleens een uitstapje naar Jeruzalem.

In de beginperiode was Jezus bovendien heel openlijk over wie Hij was. Zo zei Hij ronduit tegen de Samaritaanse vrouw dat Hij de Messias is, maar – zoals we hebben gezien in Matteüs – verbood Hij regelmatig mensen om over Hem te vertellen. Dat deden ze uiteindelijk toch en daardoor nam de interesse in Jezus toe.

Niet alle interesse was positief. In de vorige overdenking zagen we al hoe de Joodse leiders probeerden Jezus in de val te lokken. En Johannes de Doper en Jezus’ eigen familie leken te twijfelen.

Daarna veranderde Jezus van tactiek. Hij ging in gelijkenissen spreken. Een gelijkenis wil zeggen dat je een verhaal vertelt over een aardse gebeurtenis dat een geestelijk principe illustreert.

Waarom deed Jezus dit? Dat gaan we nu lezen in Matteüs 13. Hierin vertelt Jezus de nodige gelijkeni

Transcriptie
Hoi, en welkom bij de Bijbellezen met Jan-podcast. Als je de laatste afleveringen ook hebt geluisterd, dan weet je dat ik bezig ben met een serie over geweld in de Bijbel. Die krijgt zeer binnenkort een vervolg, maar ik onderbreek deze serie nu even.

Het is 12 juni 2024 als deze aflevering online gaat en het duurt niet lang meer voor de zomer officieel begint. Al is het moeilijk voor te stellen als je naar buiten kijkt. Het lijkt regelmatig wel alsof het herfst is.

Maar goed, de zomer gaat bijna beginnen en dit is traditioneel gezien de periode van het jaar waarin mensen het minst in de Bijbel lezen. Het ligt waarschijnlijk aan de zomervakantie. Of misschien zijn mensen wel gewoon meer buiten. Er zijn natuurlijk ook sporttoernooien om te bekijken. Kortom, er is genoeg om druk mee te zijn, en lezen in de Bijbel staat dan niet altijd hoog op het prioriteitenlijstje.

Eigenlijk is dit jammer, want de zomer is een periode waarin je zou kunnen onthaasten. Even tot stilstand komen en tijd doorbrengen met je geliefden en met God. Als je echt wilt opladen, waarom doe je dat dan niet met de Bijbel? Waarom zou je de zomer niet gebruiken om je relatie met Jezus te verdiepen?

Ik merk aan veel lezers en cursisten dat zij hier behoefte aan hebben. Zelf heb ik dat ook. Ik wil graag Jezus beter leren kennen. Niet de Jezus die ik heb gemaakt in mijn hoofd, maar de Jezus van de Bijbel.

Dat is misschien een rare opmerking, maar ik weet niet of je het boek kent van Philip Yancey dat heet ‘Jezus zoals ik Hem niet kende’? Het is een geweldig boek waarin hij stilstaat bij hoe er in de kerk wordt gesproken over Jezus en hoe hij zelf over onze Verlosser denkt. Dat vergelijkt hij dan met wat de Bijbel eigenlijk over Jezus vertelt.

Een grappig voorbeeld is dat op zijn bijbelschool de studenten geen lang haar mochten hebben. Maar op elke schilderij of afbeelding die hij van Jezus zag, had Jezus lang haar. Nu zegt de Bijbel natuurlijk niets over Jezus’ haardracht, maar hij geeft dit voorbeeld om aan te tonen dat wij allemaal een bepaald beeld hebben van Jezus, van hoe Hij eruit zag tot wat Hij deed en zei.

Als je al die voorkennis overboord gooit, en de Bijbel met frisse ogen gaat lezen, dan kan het maar zo zijn dat je een heel ander beeld van Jezus krijgt. Om die reden wil ik de luisteraars van mijn podcast en de bezoekers van mijn website uitnodigen om deze zomer een wandeling te maken door het leven van Jezus.

Een wandeling wil zeggen dat je rustig de tijd neemt. Dat je je niet haast. Dat je bekijkt wat er om je heen gebeurt en dat je daarover met elkaar in gesprek gaat. Wandelen door de Bijbel betekent dat we in een kalm tempo in de Bijbel lezen en dat we tijd nemen om te reflecteren. De Bijbel kan mensen veranderen, maar alleen als je Gods woord regelmatig overdenkt.

Daarom mijn vraag aan jou als luisteraar van deze podcast: wil je met mij deze wandeling maken door het leven van Jezus? Ik heb hiervoor een gids uitgenodigd: Matteüs. Matteüs is een voormalig belastingambtenaar. De Joden van zijn tijd zagen hem als een landverrader. Als een NSB’er zou je kunnen zeggen. Toch was hij bevriend met Jezus. Hij maakte Jezus hele bediening mee en schreef hierover een meesterlijke biografie.

Het evangelie van Matteüs is geschreven om Joden ervan te overtuigen dat Jezus geen oplichter was, maar de Zoon van God en de beloofde Messias. Als je deze wandeling mee wilt maken, kijk dan op bijbellezenmetjan.nl/matteus.

Nu wil ik je graag als een voorproefje een overdenking laten horen uit deze wandeling met Matteüs. Deze gaat over Matteüs 2. Geniet ervan!



‘Uit Egypte heb Ik Mijn Zoon geroepen’

Lezen: Matteüs 2

Het mooie aan het Bijbelboek Matteüs is dat je je voorstellingsvermogen mag gebruiken. Matteüs is een heel goede schrijver die – soms subtiel, soms minder subtiel – allerlei draadjes uit het Oude Testament verbindt met de verhalen over Jezus.

Het past daarom heel goed dat juist dit geschrift aan het begi

Welkom bij weer een aflevering van de Bijbellezen met Jan-podcast. We zijn bezig met een serie over een pittig onderwerp, namelijk: geweld in de Bijbel. Als reactie op de laatste aflevering kreeg ik een vrij stevige reactie van iemand. Hij zei dat hij mijn uitleg verschrikkelijk vond, omdat het leek alsof God geweld goedkeurde. ‘Hebben we ooit gelezen dat de mensen die Jezus kruisigden werden gestraft?’
Ik snap zo’n reactie en ik snap hem ook niet. Dit is namelijk precies de reden waarom zoveel mensen nooit de hele Bijbel lezen, maar alleen stukjes die hen aanspreken. Er staan gedeeltes in de Bijbel die ons beeld van God op de kop zetten.

Je kunt bijvoorbeeld wel zeggen dat de mensen die Jezus kruisigden niet werden gestraft, maar dat is slechts een halve waarheid. Jezus bad voor de Romeinse soldaten ‘Vergeef hen, want ze weten niet wat ze doen’. Het was niet hun schuld dat Jezus aan het kruis ging.

Maar hoe zat dit met de farizeeën en de andere Joodse leiders? Jezus voorspelde voor zijn kruisiging dat Jeruzalem zou worden verwoest en dat de mensen over de wereld verspreid zouden worden. Waarom? Omdat ze Hem hadden afgewezen.

Dit is een brutal fact.

Dus keurt God geweld goed? Nee.

Geeft God opdracht tot geweld? Vrijwel nooit. Behalve dan toen Israël Jericho en de rest van Kanaän moest veroveren. En in Gods wetten staat op sommige overtredingen de doodstraf. Daar kun je niet omheen. Bovendien bevatten de profetische boeken veel oordelen voor een hele rits aan volken. Op die oordelen komen we nog wel een keer terug. Het punt is dat we niet te zwart-wit kunnen zijn.

Daarom wil ik in deze aflevering van de podcast graag een aantal vuistregels geven die ons kunnen helpen om te gaan met het geweldsvraagstuk.

1. God is zo groot dat Hij niet op één schilderij past

Ons probleem is dat we God proberen in een hokje te duwen. Voor de één is God een strenge, oordelende Vader, voor de ander is Hij alleen maar liefde en ziet Hij alles door de vingers. Beide zijn niet de waarheid, of tenminste, niet de volledige waarheid.

God is namelijk heilig, rechtvaardig, liefde en barmhartigheid. In een toekomstige aflevering van de podcast zullen we dit wat meer uitwerken, maar heilig en rechtvaardig betekent dat Hij geen zonde kan tolereren, zelfs al zou Hij het willen. Als God zonde zou toestaan, dan zou Hij niet meer heilig zijn. Maar liefde en barmhartigheid betekent dat God wil dat niemand verloren gaat.

Voel je het spanningsveld? Dit is de grote vraag die boven het Oude Testament hangt. Hoe kan een heilige, rechtvaardige God zijn liefde laten zien en zondige mensen vergeven?

Als je in de Bijbel leest, dan ligt soms de nadruk op Gods heilige, rechtvaardige kant en soms op zijn liefdevolle, barmhartige kant. Dit zijn echter twee zijden van dezelfde medaille.

Stel dat de Bijbel een schilderij was van God. Dan zou God niet op één schilderij passen. In plaats daarvan zijn er meer dan duizend schilderijen nodig die samen een mozaïek van God vormen. Juist hierom is het zo belangrijk dat we de hele Bijbel lezen, en niet alleen bepaalde gedeelten.

In de vorige aflevering stonden we stil bij de val van Jericho. God oordeelde deze stad voor eeuwenlange zonden, maar we zagen ook dat Rachab en haar familie werden gered. Zij bekeerden zich namelijk. Ze sloten zich aan bij God. Hier komt dus zowel Gods heilige als zijn liefdevolle kant naar de oppervlakte.

2 God had liever een ander boek geschreven

Afgelopen zondag mocht ik preken in Culemborg en na afloop sprak ik met een aantal mensen die de Bijbel in 1 jaar lezen. Ze waren bezig in Rechters (Richteren) en hadden net gelezen over Jefta die een eed zweert. Hij zwoer dat als God hem de overwinning op zijn vijanden zou schenken dat hij dan het eerste zou offeren wat uit de stadspoorten kwam. Dat bleek zijn dochter te zijn. De dochter trekt zich vervolgens enkele dagen terug en wordt later geofferd.

Dit is natuurlijk een verschrikkelijk verhaal. Waarom staat het in de

Bijbels geweld: Lessen van Jericho

‘Ik volg jouw Bijbel in 2 jaar-programma en ben nu al een tijdje onderweg in het Oude Testament. Maar wat een verschrikkelijk boek is dit! Dit kun je toch niet verkopen aan andere mensen?’

Deze vrouw doelde op het geweld in de Bijbel. En weet je, ik geef haar gelijk. Soms word ik ook misselijk van de teksten die ik in Gods Woord lees. Neem nou deze verzen:

Gelukkig hij die jouw kinderen grijpt en op de rotsen verplettert. (Psalm 137:9)

Wanneer de HEER, uw God, u de overwinning op hen schenkt, moet u hen doden. U mag geen vredesverdrag met hen sluiten en hen niet sparen. (Deuteronomium 7:2)

‘Mijn pijlen maak ik dronken van het bloed van vijanden, gevallen en gevangen; mijn zwaard verslindt het vlees van hun mannen die zo dreigend hun haren hadden losgeworpen.’ (Deuteronomium 32:42)

Ik snap wel dat mensen afhaken bij het lezen van de Bijbel vanwege de vele gewelddadige teksten. Of dat mensen liever alleen het Nieuwe Testament lezen. Wat moet je met al dit geweld? God lijkt in het Nieuwe Testament zo anders dan God in het Oude Testament. Is dat ook zo?

Van God = God tot je eigen Bijbel samenstellen

Discussies over het geweld in de Bijbel zijn misschien al wel zo oud als de Bijbel zelf. Het is ook een belangrijk kritiekpunt van niet-christenen: hoe kan een weldenkend mens geloven in een God die zo gewelddadig is? De Bijbel moet wel een antiek boek zijn dat je alleen nog met een leeswaarschuwing zou mogen lezen.

Er zijn verschillende manieren om om te gaan met het geweldsvraagstuk. Sommige zijn weinig behulpzaam. Bijvoorbeeld door te stellen dat God nu eenmaal God is en dat Hij mag doen wat Hij wil.

Ja, God is God. Hij is de Schepper van het universum en ja, Hij kan en mag doen wat Hij wil. Niemand kan Zijn autoriteit in twijfel trekken.

In de Bijbel openbaart God zich echter als Iemand die zich wil openstellen voor de mens. Hij wil dat wij Hem leren kennen en dat wij ontdekken wat Hem drijft. Het antwoord ‘God = God’ is daarom niet toereikend. Het kapt de discussie af.

Wat ook gebeurt, is dat mensen hun eigen Bijbel gaan samenstellen. Ze lezen alleen maar die teksten die hen aanspreken en verdiepen zich niet in de gedeeltes die schuren met hun beeld van God. Eigenlijk proberen ze God in een hokje te stoppen waar Hij niet in past.

Nog erger is het als mensen de geweldspassages gewoon ontkennen. ‘Ze staan in de Bijbel, maar dat is per vergissing. Het is niet echt gebeurd.’

De Bijbel is een eerlijk boek. Het verdoezelt de feiten niet en dat is juist één van de redenen waarom de Bijbel zo betrouwbaar is.

De voorgeschiedenis

In deze aflevering gaan we het thema geweld in de Bijbel verder onderzoeken en dat doen we door naar één van de bekendste passages over geweld in de Bijbel te bekijken: de val van Jericho en de verovering van Kanaän door Israël.

Nu is het zo dat als je in de Bijbel leest en zeker als het over dit soort gevoelige passages gaat, we ons altijd moet realiseren waar op de tijdlijn van de Bijbel we zitten. De Bijbel vertelt namelijk een doorlopend verhaal.

Dus wat is er vooraf gegaan aan de tekst die we zo gaan lezen? In Genesis kun je lezen over hoe God de wereld schept en hoe de mens de kroon is van die schepping. Helaas komt de mens in opstand en ontstaat er vervolgens een spiraal van geweld. Die begint met Kaïn maar breidt zich over de hele wereld uit. God had echter een verlosser belooft uit het nageslacht van Eva.

In Genesis 11 begint Hij met een kinderloos echtpaar, Abraham en Sarah. Ze krijgen uiteindelijk een zoon Isaak en uit hem ontstaat een volk: Israël genaamd. Dit volk komt in Egypte terecht en wordt daar tot slaaf gemaakt. In het tweede Bijbelboek lezen we hoe God dit volk bevrijdt uit slavernij en hoe Hij een verbond met hen sluit. Hij zal hun God zijn en zij moeten een koninkrijk van priesters vormen. Ze moeten God dus de eer geven die Hem toekomt en zo andere volken jaloers maken.

God had echter al aan hun voorvader Abra