4분
38. Het Victorieplein Een audiowandeling door de Amsterdamse Rivierenbuurt (1933 - 1945)
-
- 역사
Eindpunt van de wandeling.
---
Stem: Job Cohen
Productie: Freek Schröder
Afbeelding: Nationaal Archief (8 mei 1945)
---
Transcript 'Het Victorieplein'
Eindpunt van de wandeling. Van hier tot de Berlagebrug stond op 8 mei 1945, de dag van de bevrijding van Amsterdam, een dichte menigte de binnenrijdende Canadese troepen toe te juichen.
De bevrijding van Amsterdam verliep rommelig. Zaterdag 5 mei 1945 heerste er feestvreugde in Amsterdam over de capitulatie van de Duitse bezettingsmacht. Maar de Duitsers waren er nog; het kwam tot vuurgevechten tussen Nederlanders en Duitsers. Tijdens zo’n vuurgevecht op maandag 7 mei op de Dam, die volstond met feestvierende mensen, vielen tweeëntwintig doden en meer dan honderd gewonden.
Een verkenningseenheid Britse gevechtswagens was die dag de stad binnengereden. Het verzet arresteerde NSB-ers. Een aantal Amsterdammers ging zich te buiten aan wraakacties; vrouwen die met Duitsers waren omgegaan (‘moffenhoeren’) werden kaalgeknipt. Dan, dinsdag 8 mei: de grootse intocht, via de Berlagebrug, van de Canadese troepen – de nieuwe en zeer tijdelijke bezettingsmacht.
Vijfendertig jaar later, op Bevrijdingsdag 5 mei 1980, deden Canadese oud-strijders hun triomfantelijke intocht nog eens over. De schrijver en beeldhouwer Jan Wolkers heeft dit gegeven gebruikt in zijn roman De perzik van onsterfelijkheid (1980). Wolkers woonde rond 1980 zelf in de Rivierenbuurt, en wel in een atelierwoning in de Zomerdijkstraat 22, waar eerder Gerrit van der Veen woonde. Als beeldhouwer vervaardigde Jan Wolkers voor Amsterdam een monument ter nagedachtenis van de doden van Auschwitz. Het heet ‘Nooit meer Auschwitz’. De gebroken spiegels van het monument weerspiegelen een eeuwig geschonden hemel. Het is sinds 1993 te bezichtigen in het Wertheimpark, dicht bij de Hollandsche Schouwburg.
Van mei tot september 1945 vierde Amsterdam zijn bevrijding, met massale feesten. Toch zijn er heel wat mensen geweest die daar niet aan deelnamen, eenvoudig omdat ze geestelijk en/of lichamelijk gebroken waren. De nasleep van de Hongerwinter bijvoorbeeld maakte het nodig dat in Amsterdam tweeëntwintig poliklinieken voor de verzorging van hongeroedeem patiënten werden geopend.
Officieel georganiseerde feesten waren er op 26, 27 en 28 juni. Op de Dam en elders vonden plechtigheden plaats. In de Rivierenbuurt begon dit driedaagse feest al eerder. Voor maandag 25 juni, 20.30 uur, stond een Moederhulde aangekondigd, ‘om onze moeders, vrouwen en zusters te danken voor haar bovenmenselijke krachtsinspanning in de afgelopen vreselijke winter’. Spreker was dominee P.G. Kunst (we kennen hem uit aflevering 18). Plaats: Merwedeplein, bij slecht weer de Waalkerk.
De dagen daarop waren er optochten, reed een praalwagen die de rivieren symboliseerde door de buurt, en werden er kinderfeesten, gekostumeerde wedstrijden en dansfestijnen gehouden. De ernst mocht niet worden vergeten, daarom omvatte het programma van dinsdagochtend 26 juni een kranslegging op de executieplaats bij Rozenoord.
Op Rozenoord, een plek bij de Amstel genoemd naar de rozenkwekerij die daar ooit was, werden in de laatste maanden van de oorlog meer dan honderd Nederlanders door de Duitse bezetter doodgeschoten. Deze executies vonden plaats als represaille voor verzetsdaden. Op initiatief van buurtbewoners werd er in 2015 een monument opgericht. Ieder jaar houden buurtbewoners op de avond van 4 mei een stille tocht van het gebouw van Speeltuin Zuid naar Rozenoord om daar de doden te herdenken.
Je kunt Rozenoord bereiken door in de zuidelijke richting de Amsteldijk te volgen tot voorbij de begraafplaats Zorgvlied. Maar dat is een andere wandeling.
Eindpunt van de wandeling.
---
Stem: Job Cohen
Productie: Freek Schröder
Afbeelding: Nationaal Archief (8 mei 1945)
---
Transcript 'Het Victorieplein'
Eindpunt van de wandeling. Van hier tot de Berlagebrug stond op 8 mei 1945, de dag van de bevrijding van Amsterdam, een dichte menigte de binnenrijdende Canadese troepen toe te juichen.
De bevrijding van Amsterdam verliep rommelig. Zaterdag 5 mei 1945 heerste er feestvreugde in Amsterdam over de capitulatie van de Duitse bezettingsmacht. Maar de Duitsers waren er nog; het kwam tot vuurgevechten tussen Nederlanders en Duitsers. Tijdens zo’n vuurgevecht op maandag 7 mei op de Dam, die volstond met feestvierende mensen, vielen tweeëntwintig doden en meer dan honderd gewonden.
Een verkenningseenheid Britse gevechtswagens was die dag de stad binnengereden. Het verzet arresteerde NSB-ers. Een aantal Amsterdammers ging zich te buiten aan wraakacties; vrouwen die met Duitsers waren omgegaan (‘moffenhoeren’) werden kaalgeknipt. Dan, dinsdag 8 mei: de grootse intocht, via de Berlagebrug, van de Canadese troepen – de nieuwe en zeer tijdelijke bezettingsmacht.
Vijfendertig jaar later, op Bevrijdingsdag 5 mei 1980, deden Canadese oud-strijders hun triomfantelijke intocht nog eens over. De schrijver en beeldhouwer Jan Wolkers heeft dit gegeven gebruikt in zijn roman De perzik van onsterfelijkheid (1980). Wolkers woonde rond 1980 zelf in de Rivierenbuurt, en wel in een atelierwoning in de Zomerdijkstraat 22, waar eerder Gerrit van der Veen woonde. Als beeldhouwer vervaardigde Jan Wolkers voor Amsterdam een monument ter nagedachtenis van de doden van Auschwitz. Het heet ‘Nooit meer Auschwitz’. De gebroken spiegels van het monument weerspiegelen een eeuwig geschonden hemel. Het is sinds 1993 te bezichtigen in het Wertheimpark, dicht bij de Hollandsche Schouwburg.
Van mei tot september 1945 vierde Amsterdam zijn bevrijding, met massale feesten. Toch zijn er heel wat mensen geweest die daar niet aan deelnamen, eenvoudig omdat ze geestelijk en/of lichamelijk gebroken waren. De nasleep van de Hongerwinter bijvoorbeeld maakte het nodig dat in Amsterdam tweeëntwintig poliklinieken voor de verzorging van hongeroedeem patiënten werden geopend.
Officieel georganiseerde feesten waren er op 26, 27 en 28 juni. Op de Dam en elders vonden plechtigheden plaats. In de Rivierenbuurt begon dit driedaagse feest al eerder. Voor maandag 25 juni, 20.30 uur, stond een Moederhulde aangekondigd, ‘om onze moeders, vrouwen en zusters te danken voor haar bovenmenselijke krachtsinspanning in de afgelopen vreselijke winter’. Spreker was dominee P.G. Kunst (we kennen hem uit aflevering 18). Plaats: Merwedeplein, bij slecht weer de Waalkerk.
De dagen daarop waren er optochten, reed een praalwagen die de rivieren symboliseerde door de buurt, en werden er kinderfeesten, gekostumeerde wedstrijden en dansfestijnen gehouden. De ernst mocht niet worden vergeten, daarom omvatte het programma van dinsdagochtend 26 juni een kranslegging op de executieplaats bij Rozenoord.
Op Rozenoord, een plek bij de Amstel genoemd naar de rozenkwekerij die daar ooit was, werden in de laatste maanden van de oorlog meer dan honderd Nederlanders door de Duitse bezetter doodgeschoten. Deze executies vonden plaats als represaille voor verzetsdaden. Op initiatief van buurtbewoners werd er in 2015 een monument opgericht. Ieder jaar houden buurtbewoners op de avond van 4 mei een stille tocht van het gebouw van Speeltuin Zuid naar Rozenoord om daar de doden te herdenken.
Je kunt Rozenoord bereiken door in de zuidelijke richting de Amsteldijk te volgen tot voorbij de begraafplaats Zorgvlied. Maar dat is een andere wandeling.
4분