Betrouwbare Bronnen Dag en Nacht

De uitslag van de Europese verkiezingen was zo onspectaculair voor de samenstelling van het Europees Parlement, dat dit op zichzelf verbluffend was. In plaats van de voorspelde triomf van radicaalrechts kwam het klassieke midden als overwinnaar uit de stembus. Met voorop de Europese Volkspartij van de christendemocraten, die er voor het eerst in twintig jaar zetels bij kregen.

Daarmee bleef de brede coalitie met sociaaldemocraten en liberalen overeind. Jaap Jansen en PG Kroeger nemen je mee door heel de EU om deze fascinerende uitslag te duiden en vooral wat daaronder schuil ging.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Eerste grote trend was een soort herrijzenis van Konrad Adenauer, precies 75 jaar na zijn aantreden als bondskanselier. In een hele reeks grote en kleine EU-lidstaten zei de uitslag luid en duidelijk: 'Keine Experimente!'. Van Finland tot Spanje en Vlaanderen was dit wat de meeste kiezers bewoog. Radicaalrechts haalde een zeperd, partijen in en rond het midden hielden stand.

Hierbij was de uitslag in Nederland verrassend analoog aan die in Italië. In beide landen wilde men geen malle fratsen belonen en verrasten de sociaaldemocraten en christendemocraten met een soort renaissance. Giorgia Meloni vrat Matteo Salvini zo op, zoals de PVV het FvD. Er bleek zelfs leven te zitten in de erfenis van Silvio Berlusconi.

De tweede grote trend was die van de bevestiging van gedurfde experimenten tegen het nationaalpopulisme. De held van deze verkiezingen bleek een rebel tegen Viktor Orbán, Peter Magyar. De strateeg van pro-Poetin rechts leed een smadelijke nederlaag, net als zijn geestverwant in Slowakije.

In Polen gebeurde hetzelfde. De kiezers onderstreepten hoezeer zij het experiment van Donald Tusk tegen PiS waardeerden en schonken hem een afgetekende overwinning. De Polen gaven zo met de Hongaren, de Spanjaarden en de Balten de EVP die opmerkelijke overwinningsmarge in Straatsburg.

De derde grote trend was het puur nationale karakter van de Europese verkiezingen in de twee leidende naties, de as Parijs-Berlijn. De Franse en Duitse kiezers gaven een middelvinger aan hun politieke chefs Emmanuel Macron en Olaf Scholz. Hier gold, zoals vaker, 'das Primat der Innenpolitik'.

De ernstig verzwakte, onzekere positie van de liberale en rode leider werd door EVP-fractievoorzitter Manfred Weber meteen benut. Hij sprong direct in het vacuüm. Zo probeert het Parlement de leiding te nemen bij 'de kabinetsformatie' voor de tweede termijn van Ursula von der Leyen. Als dat lukt, is dit een onverwachte, krachtige zet in de versterking en democratisering van de EU.

***

Verder luisteren

429 – Hoe het Europees Parlement steeds meer macht naar zich toe trekt

427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben

424 – Het Groot Europees Handelsdebat

420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst

411 - Negen opmerkelijke aspecten van de Europese Unie

407 - Cruciale Europese verkiezingen

399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke

368 - De Staat van de Europese Unie: op weg naar de Europese én de Nederlandse verkiezingen

344 - Nederland in Europa: een masterclass door Tom de Bruijn

284 - Quatorze Juillet: komt onder Macron een einde aan De Gaulles Vijfde Republiek?

256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking' (met Manfred Weber)

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:38:41 – Deel 2

00:52:29 – Deel 3

01:34:00 – Ein

Een derde van onze welvaart en werkgelegenheid komt van de wereldwijde handel waarin Nederland tot grootste spelers behoort. In het coalitieakkoord Hoop, lef en trots ontbreekt bijna elk besef daarvan.

Voorzitter Ingrid Thijsen van VNO-NCW en directeur Daan Wensing van Initiatief Duurzame Handel luiden de noodklok. "Dit erodeert de positie van Nederland op wereldschaal." Jaap Jansen en PG Kroeger bespreken met hen de grondslagen voor een succesvol beleid van buitenlandse handel, bij voorkeur gekoppeld aan ontwikkelingssamenwerking, en 'hoe nu verder' bij het kabinet-Schoof.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door Initiatief Duurzame Handel en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Thijssen zit in Atlanta (Georgia) met het koningspaar en een grote delegatie van bedrijven en kennisorganisaties. Symbolisch, maar geen toeval. Zulke missies zijn cruciaal voor het aanknopen van, bestendigen en verdiepen van relaties met essentiële partners in economisch cruciale regio's.

"Zonder Nederlandse en Duitse bedrijven zou heel de logistiek van de hub die Georgia is, stilliggen," vertelden ze haar daar al meteen. Nederland speelt zulke rollen overal en heeft dan ook baat bij sterke, duurzame banden en allianties over heel de aardbol, zoals recent ook bleek in Vietnam, de grote buur en rivaal van China, waar Thijssen een missie leidde.

Het hoofdlijnenakkoord roept in dit licht veel vragen op: nette formuleringen enerzijds en witte vlekken en financieel strijdig beleid anderzijds. En aan de formatietafel was de afgelopen weken onhelder of handelsbeleid de taak blijft van een speciale minister, of ontwikkelingssamenwerking daarbij ook nog een rol speelt en of deze post bij Buitenlandse Zaken blijft.

De financiële klappen voor het geheel van 'hulp en handel' zijn volgens Thijssen niet gebaseerd op een grondige evaluatie van beleid, noch op een visie. Voor Nederlandse bedrijven en instellingen op de wereldmarkt is dit een bedreigend perspectief. Dramatisch is het beeld bij de diplomatieke posten van ons land zonder wie de bedrijven en hun goede relaties niet kunnen (zie de eerste 2 pagina's van dit ambtelijke stuk)

Daarbij komt dat Nederland in de Europese Unie zwaar moet kunnen inzetten op een krachtig beleid om het concurrentievermogen van ons continent te versterken. "Ik ben daarom benieuwd of een nieuwe minister mij kan uitleggen op wat voor visie dit beleid gebaseerd zou zijn," zegt Thijssen.

Daan Wensing van Initiatief Duurzame Handel illustreert dit vanuit de bedrijven en meer dan 40 landen waarin hij met hen samenwerkt heel concreet. De integratie van handel en ontwikkelingssamenwerking is het geheim van het succes van ons land met agrarische grondstoffen en producten. Nederland is in veel domeinen een speler van mondiaal formaat. Van cacao tot koffie en van fruit tot palmolie (zie hier de beleidsnotitie van minister Liesje Schreinemacher).

Hij is net terug uit Nigeria, het grootste land in Afrika. Daar snapt men die rol van ons land maar al te goed. Op regeringsniveau, maar ook in productie- en kennisketens en in tienduizenden boerenbedrijfjes. Dit geldt voor reusachtige landen als Brazilië net zo goed als voor een stadsstaat als Singapore of het opkomende Rwanda met zijn avocadoteelt.

Wensing valt Thijssen met veel concrete voorbeelden bij als het gaat om een doordacht beleid dat wél op visie gebaseerd is. Voor de bedrijven en duurzame relaties - ook voor kennisdeling en lange termijn vertrouwensbanden - zijn een krachtige minister, hoogwaardige diplomatieke posten, investering in ontwikkeling en duidelijk merkbare geopolitieke aandacht onmisbaar. "Het gaat ook om bestaanszekerhe

De Belgen hebben zondag 9 juni 2024 niet alleen Europese verkiezingen, maar ook nationale en nog veel meer. Maar wat weten wij Nederlanders daar eigenlijk van? Hun fascinerende politieke cultuur lijkt ons te ontgaan.

Hoe onterecht! Hier ontmoeten Noord en Zuid in Europa elkaar. Germaans en Latijns. Koning Boudewijns vrome soberheid en Berlusconi-achtige joyeuze handigheid. Jaap Jansen en PG Kroeger schetsen een tableau der Belgen en hun rijke politieke cultuur in zes portretten.

Zes premiers die dat land hun kleurrijk stempel opdrukten. Een loodgieter, een vader, een dandy, een staatsman, ‘da joenk’ en ‘Saucissen Pol’.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Deze aflevering bevat een advertentie van Podimo. Ga voor meer informatie naar podimo.com/nl/luisterbeter

En ook een advertentie van Lendahand. Ga naar Lendahand.com en gebruik de code betrouwbarebronnen500

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

1] Paul-Henri Spaak – de staatsman

Sociaaldemocraat Spaak stond politiek aan de top gedurende vele decennia. Nationaal was hij een belangrijk sociaal vernieuwer. Strateeg van de buitenlandse politiek. De Brusselse socialist speelde hoofdrollen bij alle grote doorbraken en vernieuwingen. Hij bedacht in Londen, in ballingschap de Benelux en realiseerde deze meteen; leidde (als eerste!) de VN; de Raad van Europa, de EGKS, de NAVO en bedacht Euratom en de EEG. Als strategisch denker en vurig spreker was Spaak een briljant voorzitter en onderhandelaar.

2] Gaston Eyskens - vader der crises

De Vlaamse christendemocraat Eyskens werd als premier van zes kabinetten gedurende vier decennia een soort vader des vaderlands. Hij wist schijnbaar onverstoorbaar de grootste crises te bedwingen en een duidelijke koers vast te houden.

Hij botste hevig met Koning Leopold III en diens zoon Boudewijn. Maar ze konden niet om 'vader Eyskens' heen. Koningskwestie, bloederige dekolonisatie van Kongo, financiële en sociale ellende en de taalstrijd tekenden zijn loopbaan. Hij begon met panache de Belgische staat te hervormen. "Les dernières cinq minutes!" De laatste vijf minuten van elke crisissessie waren de belangrijkste, vertelde hij en had daar een joyeus geheim bij!

3] VDB - ‘Saucissen Pol’

Flamboyanter premiers dan Paul Vanden Boeynants zijn nimmer geweest. Een Brussels Ketje dat als slagerszoon een vleesimperium bouwde en vastgoedmagnaat werd en niet vies was van zaken doen in wapentuig. Hij was een rechtse Waal, maar wars van volksnationalisme en bleef zo een 'chrétien social'. Politiek was hij de eerste moderne media ster. Van 'JFK' jatte hij het 'VDB' idee. Fameus werd hij als minister van Landsverdediging en als schepen van Brussel die daar een Manhattan aanlegde. Als premier wierp hij zijn charisma, onnavolgbaar proza en zakelijk vaak dubieuze streken in de strijd. Na zijn loopbaan werd hij wereldberoemd. Gangsters ontvoerden hem en wekenlang onderhandelde hij zélf over zijn losgeld. "Ze hebben geen traan van me gezien!"

4] Jean-Luc Dehaene – de loodgieter

"De afgelopen 50 jaar de grootste premier van allemaal." EU-president Van Herman Rompuy wond er geen doekjes om. Dehaene kon alles. Al jong was hij de onmisbare klusjesman van premier Wilfried Martens. Oplossingenmachine, saneerder, architect van doorbraken, formateur van coalities. Boudewijn en Albert zwoeren bij Dehaenes toverkunsten. "Sire, geef mij honderd dagen!"

De ongelikte volksjongen had daarbij geen vijanden, was bemind bij pers en opponenten door zijn gebrek aan kapsones en zijn schuddebuikende humor. En hij werd een groot Europeaan, ondanks dat-ie Jacques Delors niet mocht opvolgen. De EU van nu is in hoge mate

Het Europees Parlement is machtig, fascinerend, maar vaak onbegrepen. Zelfs het Duitse Grondwettelijk Hof in Karlsruhe snapte er niets van. Gelukkig dat Kathalijne Buitenweg - oud-Europarlementariër, voormalig Tweede-Kamerlid en nu staatsraad in de afdeling advisering van de Raad van State - er op promoveerde en ook vanuit de alledaagse werkelijkheid in Straatsburg en Brussel alles van weet. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken met haar in de geheimen, successen en valkuilen van de Europese politiek.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

*** 

Tussen 6 en 9 juni mogen 375 miljoen burgers hun stem uitbrengen. En dat voor de tiende keer (de eerste rechtstreekse verkiezingen waren in 1979, zie hier het lauwe enthousiasme toen van oa Joop den Uyl!) Toch hoor je ook nu weer de verzuchting dat het zo moeilijk uit te leggen is, die ‘ver van mijn bed show'. Buitenweg beleefde een wereld met eigen codes en een politieke cultuur die volstrekt anders is dan die aan het Binnenhof.

Het Europees Parlement is allereerst de machinekamer van een stevig wetgevingsapparaat. Veel minder dan de Tweede Kamer een soort huiskamer van de politieke discussie. Buitenweg ontdekte al snel dat je in zo'n machinekamer maar beter een goed ontwikkeld talent bezit voor fijnmechanica. De kern van dat talent is een combinatie van volharding bij het vinden van kansrijke oplossingen voor bovennationale problemen en bij het bouwen van brede coalities.

Cruciaal is dan ook een hoge mate van culturele empathie. Europa kent immers vele tradities van politieke cultuur. Buitenweg vertelt hoe zij moest leren om te gaan met de rijke retoriek die soms minder geïnteresseerd bleek in de concrete opbrengst.

Het Europees Parlement is ook een instituut dat zichzelf steeds krachtiger en machtiger weet te maken. Zo ontdekte zij hoe haar eigen kritische bevraging van oerconservatieve kandidaat voor de Europese Commissie nogal onverwacht leidde tot een belangrijke sprong vooruit in de rol van het Parlement. In de loop der jaren maakten ook Jacques Delors en Jose Manuel Barroso met subtiele manoeuvres het Europees Parlement steeds machtiger.

Het politieke spel vindt daar plaats tussen én binnen de partijfamilies. Sommige zijn er groter dan heel de Tweede Kamer bij elkaar en minstens zo divers. Buitenweg geeft een praktijkcollege hoe je in die complexe en intrigerende wereld je weg vindt en successen boekt. Zelf kreeg zij voor gelijkberechtiging veel voor elkaar door gebruik te maken van de opmars van extreemrechts in Wenen.

Opmerkelijk is dat de Nederlanders zich als 'nationale groep' nauwelijks profileren. En dat is maar goed ook, vindt Buitenweg. Want ze zijn te klein om veel gewicht te verwerven, terwijl ze met hun poldercultuur juist ver boven hun gewicht kunnen scoren. Partijen die het Parlement vooral als een etalage voor hun eigen ideologische verhalen zien, maken daarentegen niets klaar.

Geen wonder dat Buitenweg – eenmaal Kamerlid – premier Mark Rutte opporde zijn nieuw gevonden Europese gedrevenheid nog wat verder uit te bouwen. Volgens haar heeft de Tweede Kamer best wat bevoegdheden om kabinetten bij te sturen in hun Europese aanpak, maar de neiging bestaat weinig meer te doen dan af en toe iets tegenhouden of af te remmen.

Kathalijne Buitenweg praat met aanstekelijk enthousiasme. Eenmaal Kamerlid merkte ze: het parlementaire werk in Europa is het leukste.

***

Verder Lezen

K.M. Buitenweg - The European Parliament’s quest for representative autonomy: an internal perspective (proefschrift)

***

Verder luisteren

427 - Europa wordt een grootmacht en daar

De aanwijzing van topambtenaar Dick Schoof als beoogd premier is een ware noviteit. De wijze waarop is gezocht, geselecteerd en beslist is raadselachtig en niet transparant. Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen de vragen en verrassingen bij deze kandidatuur van de man die als jong ambtenaar bekend stond als ‘een van de Golden Boys van Bas’.

Schoof werd gepresenteerd als een safe pair of hands van buiten de politieke wereld. Verfrissend, vond Pieter Omtzigt. Wie zijn cv legt naast dat van alle premiers uit de voorbije 50 jaar, ziet iets anders. Kwamen zij uit een rijke diversiteit van banen, rollen en achtergronden in de samenleving, Schoof is de ultieme insider uit het bureaucratisch kartel van de Haagse departementen.

Jaap en PG verkennen de fasen waarmee het formatieproces bij Schoof kwam. Cruciaal daarbij is de impliciete bekentenis van Geert Wilders dat hij behalve Ronald Plasterk geen andere kandidaten in voorraad had. Daarbij valt op dat Schoof niet repte over zijn eigen kennismaking en inhoudelijke gesprekken met de vier fractieleiders. En dat niemand hem daarnaar vroeg.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Schoof trok in de crisis rond MH17 intens op met Mark Rutte die hij als premier ook zijn rolmodel noemt. Het is heel goed denkbaar dat juist Rutte de bedenker van zijn opvolger is geweest. Dat zou dan de laatste manoeuvre zijn geweest waarmee hij zijn opponenten Wilders en Omtzigt nog één keer wist te overklassen.

Het geheel nieuw soort regeringsleider dat Schoof belichaamt is elders allang heel gewoon. Een lange reeks technocraten verwierf faam als redders van Italië faam en werden opvallend geliefd. En de figuur Richard Van Zwol zijn ze in Rome ook al eeuwen gewend.

We zeiden het al eerder. Hiermee is het komend kabinet veel minder extraparlementair of programmatisch dan beloofd. Van Zwol gaat immers mét de vier fractieleiders zetels verdelen en bewindslieden aanzoeken.

Heeft Schoof vetorecht op kandidaten of is hij een soort ober die de bestellingen noteert? Werkt hij met zijn nieuwe team een program uit of blijft het bij een soort ambtelijk proces van implementatiepuntjes bij het hoofdlijnenakkoord? Hoe leeg wordt de regeringsverklaring als dat program pas op Prinsjesdag klaar is? En is Willem-Alexander wel de aangewezene om dan een coalitie-program voor te lezen?

De aankomend premier is in bestuurlijk Den Haag geen onbekende. Sterker nog, het is zijn enige milieu. Zijn leermeester in zijn eerste baan bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten was de broer van de huidige ‘onderkoning’ Thom de Graaf. Op het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen leerde hij het vak onder Wim Deetman. PG vertelt over Schoofs inspirerende chef Bas van Eijndhoven, en de toenmalige PvdA’er zich dankzij hem ontwikkelde samen met CDA’er Paul Doop.

Netwerken daarbuiten ontbreken hem nu. Dat wordt moeizaam in de partijpolitiek - bij welk bewindspersonenoverleg kan hij aanschuiven op donderdag om 18.00 uur? En het is ook lastig in Europa. Een premier die daar doof en blind moet opereren omdat hij 'nergens bij hoort', staat permanent op achterstand en is al gepasseerd als de Eurotop begint.

Schoofs eerste Europese Raad is al op 27 en 28 juni. En daarna moet hij naar Washington voor de viering van 75 jaar NAVO. Dit wordt misschien wel meteen zijn eerste grote sof. Dick Schoof - 'de lachende moordenaar' - kon daar weleens zelf een stevige ontgroening krijgen. Jaap en PG bespreken de ondoorzichtige, maar fascinerende manoeuvres van Emmanuel Macron, Olaf Scholz en Joe Biden die ertoe kunnen leiden dat Mark Rutte toch nog met lege handen

Aan de vooravond van de verkiezingen voor het Europees Parlement valt nog het meest op hoe lauw deze campagne blijft. Terwijl oorlog woedt in Europa en een reeks landen in nood smeekt om het EU-lidmaatschap.  

Omdat er nogal veel urgente kwesties zijn, schreef hoogleraar Marc de Vos (Universiteit Gent en Vrije universiteit Brussel) het boek Grootmacht Europa, de omwenteling van de Europese Unie. Beknopt, maar scherp en boordenvol nieuwe analyses en inzichten. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend kun je meedingen naar een van de exemplaren van het boek van Marc de Vos, beschikbaar gesteld door uitgeverij Ertsberg.

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Marc de Vos ziet drie breuklijnen die de EU in korte tijd geheel van karakter hebben veranderd. Van een post-nationaal vredesproject werd het een wereldwijde economische macht. Van een niet-geografisch gedefinieerde gemeenschap van landen werd het een geopolitiek afgebakende eenheid. En van een economisch, gedepolitiseerd krachtcentrum is het nu staatsvormingsproject geworden. Drie recente crises - de klimaatcrisis, de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne dwongen haar ertoe.

Wat daarbij nog het meest opvalt? Dat het gewoon gebeurt! Er zit geen plan of diepe strategie achter. Europa wordt een grootmacht als reactie op een allesoverheersende angst. "Ineens zien we overal vijanden!" zegt De Vos. Want die mooie, pro-Europese tijden van een globaliserende wereld na de val van de Muur is in korte tijd helemaal op zijn kop gezet. Klimaat, pandemie en oorlog de-globaliseren de internationale verhoudingen. En het Europees marktmodel moet daardoor in hoog tempo zichzelf politiseren. 

Daarbij is de ontwikkeling van de EU en haar lidstaten precies contrair aan wat het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB voor Nederland als strategie ziet. Den Haag is vooral druk met zich afzetten tegen een EU die allang voorbij is. "Wat niet zal kunnen is dat Den Haag naar Brussel komt met een lijstje opt-outs, want dat zal niet gebeuren."

En, waarschuwt De Vos: zo mist Den Haag de enorme kans die binnen de EU bestaat voor een krachtige, sterk geïntegreerde Benelux - zowel economisch als geopolitiek. In plaats van opt-outs komt er een kern-EU met gelaagde allianties van lidstaten die van tevoren bepalen of ze meedoen in de defensiestructuur, meedoen in handelsverdragen en soms ook in de grote toekomstprojecten – zoals nu al gebeurt met ‘Schengen’, de zone van volledig vrij verkeer.  

Marc de Vos benadrukt dat Europa geen nieuwe Apple of ASML kan decreteren. We moeten vooral werken met het Airbus-model. Wel kan de EU dat soort avant garde 'ecosystemen' helpen ontwikkelen. Ook Nederland kan daar in uitblinken. “Maar dan moet je er wel gewoon de beste in zijn."

De Vos noteert daarom dat in de werkelijkheid van de grootmacht-politiek de Britten eigenlijk al gestopt zijn met Brexit en Moldavië de facto EU-lid aan het worden is. Op alle terreinen waar de EU haar indrukwekkende instrumentarium van machtsuitoefening heeft - economisch, monetair, mercantiel - zijn de 27 lidstaten bovendien eensgezind in de oorlog tegen Poetins bewind.  

Maar deze feiten worden door de Europese leiders niet benoemd. Ook door Mark Rutte niet. Emmanuel Macron doet het als enige wel. Dat diens Sorbonne-rede beantwoord werd met doodse stilte noemt de Vos veelzeggend. Minstens zo boeiend is zijn analyse van de renaissance van Italië – ‘de permanente zieke man van Europa’ - naar een cruciale lidstaat met Giorgia Meloni en van 'de olifant in de kamer', Duitsland. Het verklaart metee