Betrouwbare Bronnen Dag en Nacht

Het coalitieakkoord Hoop, lef en trots is in vele opzichten verrassend. Allereerst zien we vele leemten, oneffenheden, vage veronderstellingen en ongeclausuleerde voornemens. Jaap Jansen en PG Kroeger verkennen de duidelijke aspecten en de zoete dromen en witte vlekken die het zo boeiend maken. En daarna bespreken ze wat formateur Richard van Zwol nu gaat doen.

Het akkoord is vooral oprecht. Glashelder is genoteerd wat de vier fracties écht willen. Wat experts, polderorganen, de Rekenkamer en de Europese context belangrijk achten, deed er minder toe. Wat de vier zelf, van binnenuit, wezenlijk vonden is hierin vastgelegd.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

De informateurs Richard van Zwol en Elbert Dijkgraaf begrepen blijkbaar snel dat hier geen reguliere formatie met analyse en afspraken mogelijk was. Drie van de vier partners waren politiek onervaren en hadden geen gedegen programma’s. Zij leefden in een eigen werkelijkheid, zei VVD-leider Dilan Yesilgöz onthullend.

Hoop, Lef en Trots laat dat zien. Drie fracties kregen ieder een eigen paragraaf. De VVD zag daar vanaf. Zij zorgde liever voor een heel het akkoord bepalende financiële fundering - hoe fragiel ook - en voor een vorm van continuïteit voor het internationale beleid van veertien jaar kabinetten-Rutte. Zo blijken grote delen van het akkoord een potpourri van verkiezingsbeloften.

Jaap en PG lopen langs allerlei opvallende aspecten en leemten. Duidelijk is dat het de Tweede Kamer veel aanknopingspunten biedt voor de hoorzittingen met kandidaat-bewindslieden en voor het aanscherpen van de afspraken en doelstellingen volgens de methode-Duisenberg.

Zo botsen verschillende hoofdstukken fors, noteert Jaap. Soms lijken ze elkaar te blokkeren. Een Herstelplan Kwaliteit Onderwijs blijkt een inhoudelijk ratjetoe.

Bij zorg, bestaanszekerheid en fiscale zaken staan warme woorden vaak in schril contrast met harde klappen. De meest kwetsbare mensen blijken het gelag te betalen bij bijvoorbeeld de ingreep in het eigen risico. Opvallend is ook dat alles wat jongeren aanmoedigt en kansen biedt gekort of geschrapt wordt. "Het is in dat opzicht een anti-jeugd akkoord," concludeert PG.

Zeker zo opvallend is dat de meest ingrijpende en strategische uitdagingen voor de toekomst Ontbreken. Van de structurele tekorten aan talent en menskracht op alle terreinen tot de pensioenen. En van een visie op Nederland in Europa en de wereld tot een visie op kennis, onderzoek en innovatie.

Verwarring heerst intussen over het vervolg. Aantredend formateur Van Zwol lijkt zelf maar te moeten bedenken hoe het nu verder moet. Binnen NSC heerst grote twijfel. En niet alleen over Ronald Plasterk als mogelijk premier. Moet de enige die erin slaagt Omtzigt op crisismomenten tot bedaren te brengen het dan maar gaan doen?

***

Verder lezen

Hoop, lef en trots (hoofdlijnenakkoord 2024)

***

Verder luisteren

424 – Het Groot Europees Handelsdebat

423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgaven

420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

418 - Haagse hoogspanning en liberale irritatie

412 – Op zoek naar een nieuwe minister-president

410 - De Pirouette van Putters

402 - Het politieke landschap drie maanden na de verkiezingen

400 - De kabinetsformatie als de kat van Schrödinger

398 - Kabinetsformatie 2024: de lege stoel van Pieter Omtzigt

396 – Waarom kabinetsformaties vaak zo tergend lang en stroperig zijn

393 - Op naar een extraparlementair kabinet!

390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai

388 - Kabinetsformatie 2023: de

De Europese Unie is een cruciale factor in de ‘op regels gebaseerde internationale orde’. Met 27 lidstaten en 450 miljoen vrije en vaak welvarende burgers hebben we invloed.

Maar: die wereldorde staat onder druk. De Franse president Emmanuel Macron zei in zijn grote Sorbonne-rede dat andere grote spelers steeds vaker dwarsliggen of zelfs ondermijnen. “Niemand speelt meer volgens de regels.” Hij wees naar China. Natuurlijk naar het Kremlin. Maar ook naar de Verenigde Staten, zelfs los van wie daar straks president wordt.

Nérgens is de EU zo invloedrijk, zo bepalend, als op het terrein van de internationale handel. En weinig aspecten van de EU zijn voor Nederland zó essentieel als die rol in de wereldhandel en de kansen die deze onze biedt voor welvaart en vreedzame relaties.

We móeten het hier in deze verkiezingscampagne over hebben. Jaap Jansen praat in Het Groot Europees Handelsdebat (afgelopen donderdag in Nieuwspoort in Den Haag) met zes topkandidaten bij de verkiezingen voor het Europees Parlement die in Nederland plaatsvinden op 6 juni aanstaande: Marit Maij (nummer 3 GroenLinks-PvdA), Gerben-Jan Gerbrandy (lijsttrekker D66), Ingeborg ter Laak (nummer 2 CDA), Lennart Salemink (4 op de VVD-lijst), Anna Strolenberg (2 bij Volt) en Reinout van Malenstein (nummer 3 Nieuw Sociaal Contract).De PVV ging niet op onze uitnodiging in***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door CNV Internationaal en VNO-NCW. En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

De kandidaten reageren op het Nederlandse coalitieakkoord Hoop, lef en trots – neemt Nederland onder het nieuwe kabinet niet teveel afstand van de Europese Unie? - en we graven diep in alle aspecten van de Europese handelspolitiek. Wat moet beter? Wat kan anders? Waarmee moeten we misschien stoppen?

Heikel punt blijkt onze relatie met China. Eerst wilden we maar al te graag relaties aangaan. Nu zitten we in de val. Daarom streeft de EU naar open strategische autonomie. Maar hebben we onze eigen interne markt wel op orde?

En als we een grotere rol willen in de wereld, moeten we dan niet gewoon erkennen dat we als Europa een politieke wereldmacht willen worden? En passen veto’s van nationale lidstaten daar nog wel bij?

***

Verder lezen: de verkiezingsprogramma’s

GroenLinks-PvdA

D66

CDA

VVD

Volt

NSC

***

Verder luisteren

419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst

416 - Nostalgie naar de E.E.G.

409 - Nederland wereldwijd handelspartner, ook van communistisch Vietnam

407 - Cruciale Europese verkiezingen

420 - Wilders formeert in Boedapest, niet Den Haag

399 - Politieke problemen in Duitsland, Nederland en Europa: de grote zorgen van Bondsdaglid Otto Fricke

378 - Dertig jaar na 'Maastricht' is Europa toe aan een nieuwe sprong voorwaarts

333 - Een 'bromance' tussen Rishi Sunak en Emmanuel Macron. De haat-liefdeverhouding van Britten en Fransen

302 - De Frans-Duitse motor hapert. Gesprek met Bondsdaglid Otto Fricke

299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer

381 - Het Betrouwbare Bronnen Kenniscoalitie debat 2023

359 - Nederland en de slavernij, 150 jaar na de afschaffing

306 - De gevoelige geopolitieke relatie met China

300 - Ethische politiek: het bijzondere Nederland met zijn 'moreel hoogstaande opvattingen'

262 - Waarom India - ook voor Nederland - steeds belangrijker wordt

227 - Structureel extra investeren in onderzoek en ontwikkeling helpt de Nederlandse economie enorm vooruit

116 - Oproep aan het kabinet: We mogen Afrika in deze crisis niet vergeten

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:30:46 – Deel 2

00:49:44 – Deel

12.000 euro per seconde. De rijksoverheid gaf in 2023 € 421 miljard uit aan publieke taken, wettelijke verplichtingen en ondersteuning van burgers en organisaties. Sinds 1814 - en eigenlijk al sinds de Bourgondiërs in de 15e eeuw - controleert de Algemene Rekenkamer hoe dat gebeurt en of dat naar behoren gebeurt.

Vandaag, 15 mei 2024, is het voor de vijfentwintigste keer Verantwoordingsdag – de derde dinsdag in mei, het jaarlijkse moment waarop dit Hoge College van Staat zijn analyses en oordelen bekendmaakt. Jaap Jansen en PG Kroeger praten erover met de nieuwe president van de Rekenkamer: Pieter Duisenberg.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Op 16 mei leidt Jaap in Nieuwspoort een debat over internationale handel met lijsttrekkers en kandidaten voor het Europees Parlement - kom ook!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Pieter Duisenberg noemt voor zichzelf de grootste verrassing de zeer hoge graad van rechtmatigheid van de rijksuitgaven. Na jaren van soms bitse oordelen stelt hij nu vast dat ruim 99 procent daarvan correct is gedaan en verantwoord. Grote ministeries als Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben hun financiële beheer duidelijk beter op orde.

De Rekenkamerpresident benadrukt dat dit jaar uitvoerig is gekeken naar de bijzondere en heel grote uitgaven die de kabinetten Rutte III en Rutte IV hebben gedaan vanwege een ongekende opeenvolging van crises: de pandemie, oorlog in Europa, de energiecrisis, de aanpak van het toeslagenschandaal en de compensatie in Groningen. Deze kabinetten werden hierdoor ‘de meest expansieve in de uitgaven in vijftig jaar, sinds het kabinet-Den Uyl’.

Opmerkelijk is dat juist bij grote crisisoperaties de Rekenkamer nogal complimenteus is voor daadkracht en focus van de betrokken ministers. Zeker als je nagaat dat de Rekenkamer opnieuw kritisch is over wat er gebeurt in de reguliere financiële gang van zaken op ministeries.

Sommige problemen blijken hardnekkig. Duisenberg gispt bijvoorbeeld hoe Infrastructuur & Waterstaat geen greep heeft op de planning van uitgaven voor wegen en reparaties, terwijl dat bij het spoor wel degelijk lukt.

Diep bezorgd is hij over Defensie. Juist in tijden van noodzakelijke grote investeringen blijkt daar zelfs aan de basis het beheer van uitgaven en materieel niet op orde. Zelfs de letterlijke bescherming van wapens, data en infrastructuur is onder de maat. Dit maakt ons land uiterst kwetsbaar.

Kwetsbaar is ook de uitvoering van beleid. Het tekort aan personeel is nijpend waardoor dure inhuur van buiten in de papieren loopt. De Belastingdienst wekt daarbij de meeste zorgen. Door gebrek aan menskracht blijft veel geld op de plank liggen.

Dit zijn aspecten waarop het parlement zich volop moet richten. Duisenberg formuleert indringend wat hij verwacht van de Tweede Kamer. De Rekenkamer wil het parlement en de nieuwe ministers en staatssecretarissen helpen hun financiële taken beter te vervullen.

Belangrijk is ook dat Kamer en Rekenkamer de cyclus van begroten en verantwoorden beter organiseren. Juist ook om te voldoen aan de kwaliteitseisen die daaraan internationaal en Europees gesteld worden. Duisenberg wil daarom Verantwoordingsdag vervroegen naar eerder in het jaar om tijdig en gedegen lessen te kunnen trekken voor de daarop dan volgende Voorjaarsnota en voor ‘het Europees Semester' en Prinsjesdag. De Kamer moet haar budgetrecht strategischer en toekomstgerichter invullen, is zijn parool.

Nieuw is het initiatief om burgers zélf te betrekken bij Verantwoordingsdag. Het is immers veel méér dan een Haags onderonsje. Het gaat erom hoe ons bela

In de verkiezingscampagne voor de Tweede Kamer was het een centraal thema. Woningnood, bestaanszekerheid, de vastgelopen huizenmarkt, geen plek, te weinig bouwambities. De discussies over 'de woningmarkt' zijn opnieuw fel. Ineens werd 'volkshuisvesting' een actueel in plaats van belegen begrip. Een oud verhaal is weer helemaal nieuw.

Jaap Jansen en PG Kroeger zien politieke, sociale en culturele overeenkomsten tussen de naoorlogse wederopbouwjaren met hun noden en ambities en die van nu.

Dit jaar viert een sleutelspeler in die ontwikkeling haar vijftigjarig jubileum: de Vereniging Eigen Huis. Met oprichter Henny van Herwijnen en algemeen directeur Cindy Kremer duiken ze in de uitdagingen van toen en de opmerkelijke actualiteit van de problemen nu.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Eigen Huis en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Op 16 mei leidt Jaap in Nieuwspoort een debat over internationale handel met lijsttrekkers en kandidaten voor het Europees Parlement - kom ook!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

1945. Het gehavende Nederland was bevrijd, maar de woningnood was al voor de oorlog nijpend. Gebrek aan publieke investeringsruimte, een koloniale oorlog en vanaf 1946 de babyboom verergerden de ellende alleen maar. Na 1950 begon dankzij de Marshallhulp en inspiratie uit Amerika, Duitsland en zelfs van Stalins bewind een inhaalrace. In 1962 opende koningin Juliana in Zwolle de miljoenste nieuwbouwwoning.

Toen de woningnood gelenigd leek kwam een fase van meer experimenten, individualisering en nieuwe doelgroepen. In 1974 werd de Vereniging Eigen Huis opgericht. Politieke beginselen als 'bezitsvorming', 'eigen verantwoordelijkheid' en 'zelfstandig leven' kwamen bijeen in het bevorderen van het eigen woningbezit met huiseigenaren als onafhankelijke burgers. Henny van Herwijnen vertelt kleurrijk over zijn experimenteerlust met bewindslieden (Jan Schaefer!), moderne media (spotjes bij de TROS!) en dienstverlening. De vereniging groeide van 5.000 leden in het eerste jaar naar 800.000 nu.

In de paarse jaren kwam een thatcheriaans beleid in de mode. Liberalisering was het parool. Ook van de woningmarkt. Maar bestond die markt wel? Van Herwijnen kruiste hierover de degens met Johan Remkes, staatssecretaris in Paars II.

Het debat laait nu weer op. Directeur Cindy Kremer benadrukt dat woningnood bestrijden veel meer is dan 'capaciteit bouwen’ Het vereist een grondige visie op de samenleving met toekomstperspectief. Zoals in de wederopbouwjaren.

De complexiteit van de uitdagingen is nu overigens wel groter. Starters eisen een plek en ook de vergrijzing moet goed worden opgevangen. Bovendien vergen het klimaatprobleem en de verduurzaming heel nieuwe oplossingen, zoals de Vereniging Eigen Huis liet zien met het openbreken van de energiemarkt.

Volgens Cindy Kremer en Henny van Herwijnen moet een nieuw kabinet allereerst een breed gedragen perspectief schetsen voor ons land in de komende decennia. Met voor iedereen die dat wil een eigen huis, een plek onder de zon.

***

Verder lezen

Website Vereniging Eigen Huis

Canon van de volkshuisvesting

***

Verder luisteren

415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa

389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland

338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat

43 - Liberaal denker Witteveen

273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan

351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later

325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte

123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme

Een week voor hij afgelopen kerst overleed schreef hij de laatste zinnen van zijn Erinnerungen. Wolfgang Schaüble was de langst dienende parlementariër van democratisch Duitsland, een kampioen in politiek en bestuur, vurig Europeaan, fijnzinnig, bewonderd en gevreesd.

Zijn memoires kwamen geheel onverwacht. Zijn een politieke sensatie. Jaap Jansen praat met PG Kroeger over dat rijke boek, dit dramatische leven, de finesses van de staatsman, zijn hardheid, zijn humor en zijn blijvende betekenis. Vanuit Berlijn praat liberaal Bondsdaglid Otto Fricke mee.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Schaüble vertelt openhartig, verrassend fair en zelfkritisch over zijn belevenissen als Bondsdaglid vanaf 1972 en hoe hij met Helmut Kohl als Junge Wilde hun bedaagde CDU openbraken. Vanaf 1983 is hij zelf ineens de op één na machtigste man in Kohls regering. Hij raakt meteen verzeild in de meest geheime, riskante situaties als directe contactman met de dictatuur in Oost-Berlijn.

Schaüble beleeft zo van binnenuit de ondergang van het Oostblok en de Stasi-tirannie. En de absurdistische kanten daarvan tijdens een wandelvakantie. De val van de Muur maakte dat hij de klus van zijn leven kreeg: in een moordend tempo onderhandelen over de Wiedervereinigung van Oost en West. In die historische dagen ontdekt hij de dan nog onbekende Angela Merkel.

Dramatisch zijn de verhalen in zijn boek over de moordaanslag op hem direct na het eenheidsfeest; de ondergang van Kohl in het Parteispendenskandal en hoe Merkel hem een tweede loopbaan gunt. Die maakt hem nog meer een Europees staatsman. Onthullend vertelt hij over de Eurocrisis, de Griekse troebelen en over de worsteling met zijn eigen partij, met Merkel, de liberalen en de sociaaldemocraten en zijn zwak voor de Grünen.

Otto Fricke zag het van dichtbij gebeuren. Zijn perspectief als FDP'er en gedreven parlementariër is dan ook extra interessant. Hij merkte Schaübles hardheid, ook tegen zichzelf trouwens, maar ook de humorvolle warmte én zijn onmiskenbare zwak voor vrouwen als Ursula von der Leyen: pittig, intelligent en ambitieus.

De passie voor Europa deelde Fricke met de CDU-staatsman. En die voor de finesses van het politieke vak. Vol vuur vertelt hij over hun permanente worsteling met begrotingen en belastingen en hoe spannend en allerminst saai-technisch dat was. Ook zag hij van dichtbij Schaübles complexe relaties met zowel de patriarch Kohl als de modererende Merkel met haar Schritt für Schritt. Vaak hadden ze pittige meningsverschillen, geen 'strijd', wel 'dispuut' op een hoog intellectueel, ideologisch en politiek niveau.

Fricke vertelt ook over Schäubles wijze, kort en scherp geformuleerde inzichten. Over geld, macht, democratie, leiderschap. Over waarom de DDR wel ten onder moést gaan. Zijn rolstoel. Fouten en ongewisheden bij de Euro. Zijn geloof én geestelijke Liberalität als conservatief uit het ruimdenkende Baden.

Natuurlijk komen Schaübles liefdes aan de orde: Frankrijk en klassieke muziek. Fricke kreeg kippenvel toen president Emmanuel Macron in Berlijn in zeer goed Duits de laatste eer bracht aan Frankrijks vriend. En we eindigen met Richard Wagners Der Engel.

***

Verder lezen

Wolfgang Schäuble - Erinnerungen

***

Verder kijken

Wolfgang Schäuble ist tot: Wie er zur Politik-Legende wurde (ZDF)

Wolfgang Schäuble - Lebenslänglich Politik (SWR)

Macron ehrt Schäuble im Bundestag mit auf Deutsch gehaltener Rede (AFP)

***

Verder luisteren

135 - 30 jaar Duitse eenheid: Carlo Trojan, de Nederlander die meeonderhandelde

84 - Hoe Kohl met Gorbatsjov de Duitse eenwording regelde

De aanloop naar de Europese verkiezingen en naar een nieuwe coalitie in Nederland raken in elkaar verknoopt. Het optreden van Geert Wilders bij CPAC Hungary 2024 was daar een markant bewijs van. Bij zijn beste bondgenoot Viktor Orbán zette hij uiteen wat de strategie en lange-termijnkoers zou zijn van de PVV vanuit het Torentje.

Maar voor Wilders' geestverwanten aan de Donau was dit evenement allerminst een campagnetriomf. Terwijl ze bijeen waren, kreeg radicaalrechts zware klappen te verduren. Want terwijl de methodes - en de hysterie - van MAGA en QAnon oprukten, bleken Vladimir Poetin en Xi Jin Ping achter de knoppen te zitten.

Jaap Jansen en PG Kroeger vragen zich af hoe dit doorwerkt in Den Haag en in Brussel. Wat zetten andere partijen daar tegenin? Gaan de Europese campagne en het Haagse ‘knopen doorhakken’ nog meer explosies opleveren? En voor wie?

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Viktor Orbán doet nooit iets zomaar. Timing, thema’s en hoofdrolspelers van CPAC bewezen dat opnieuw. Het moest zijn leidende rol als 'nestor van de EU' vlak voor het Hongaars voorzitterschap markeren. Én zijn tomeloze ambitie als de ideologische goeroe van nationalistisch Europa en als de wereldwijde wokebuster oplieren. Donald Trump hielp hem daarbij. Geert Wilders. En Eva Vlaardingerbroek nog het meest.

Wilders en Orbán sloten hier een strategische alliantie voor straks in het Europees Parlement en in de Europese Raad. Niet gemakkelijk als je geestverwanten elkaar haten, bestrijden en ondermijnen.

Geen wonder dat de rechts-conservatieve ECR-groep wegbleef van het eerste grote Europese verkiezingsdebat in Maastricht. Of dat allerlei radicaalrechtse sprekers in Boekarest hun eigen oploop organiseerden. Met uit Nederland Derk Jan Eppink van BBB. Wilde die partij niet toetreden tot de Europese Volkspartij waar al sinds jaar en dag het CDA in zit?

Dit alles raakt direct de machiavellistische manoeuvres van Urusula von der Leyen, die hoopt dat de Italiaanse premier Giorgia Meloni zich in Europa steeds verder afkeert van haar radicaal-rechtse vrienden. Dát zat achter haar korte antwoord aan een verontruste Bas Eickhout in het eerste grote verkiezingsdebat.

Meest dramatisch zijn de onthullingen over de greep van Poetin en Xi op Alternative für Deutschland. AfD blijkt rechtstreeks van de Kremlin-staf haar strategiedocumenten te ontvangen, terwijl China er spionnen posteert en leiders van Vlaams Belang een zakcentje gunt.

Voor Rassemblement National van Marine le Pen – in peilingen de grootste in Frankrijk - zijn dit omineuze signalen. En voorde Nederlandse formatietafel niet minder.

Maar ook voor Orban. Hij moet waken voor troebelen in zijn meest loyale omgeving. CPAC was daarbij nuttig zijn rol als QAnon en MAGA-kampioen luister bij te zetten en voor zijn tactiek de EU maximaal uit te persen. Uiteindelijk is Wilders daarbij slechts ‘een nuttige idioot’.

Wilders en Vlaardingerbroek deden hun huiswerk. Zij gaf een haat spuwende speech. Wilders kopieerde liefst drie van haar centrale theses: 'omvolking uit Afrika', 'anti-woke' en 'cultuuroorlog'. Nee, dit was bepaald niet ‘Milders’. Eerder een vol-op-het-orgel intimidatiepoging richting Den Haag.

De Donau-formatie liet zien dat de Europese verkiezingen en de coalitievorming in Den Haag écht ergens over gaan.

***

Verder lezen

Het nieuwe boek van Tijn Sadée, De clan van Orbán, kroniek van de Hongaarse aanval op Europa (Prometheus, 2024)

***

Verder luisteren

419 - Europa kán sterven - Emmanuel Macrons visie op onze toekomst

416 - Nostalgie naar de E.E.G.

407 - Cruciale Eu