Macro met Boot en Mujagić | BNR BNR Nieuwsradio

Ondanks een dalende inflatie eist een van de grootste vakbonden van Duitsland, IG Metall, een forse loonstijging. Officieel wordt de eis begin juli bekendgemaakt, maar nu al is duidelijk dat de vakbond een loonstijging van 7 procent voor ogen heeft. Volgens macro-econoom Edin Mujagic wacht Duitsland dan ook een hete herfst.

Gaat het zo slecht met de inflatie in Duitsland dan?

Vergeleken met vorig jaar is de inflatie echt behoorlijk gedaald en zit nu rond de 3 procent. Toch blijven de vakbonden zulke hoge looneisen stellen omdat veel mensen nog steeds het gevoel hebben dat de prijzen zeer hoog zijn.

Als je elke dag naar de supermarkt gaat, dan weet je ongeveer wat de prijs van bijvoorbeeld een pak melk is. Maar die normale prijs is hoog, ondanks dat de inflatie daalt. En dan krijg je dit soort looneisen.

Werkgevers zullen hier vast niet blij mee zijn?

Nee. Dit kan wel eens een ontzettend hete herfst gaan worden bij de oosterburen. Werkgevers zeggen gezien de economische situatie nauwelijks ruimte te hebben om de lonen te verhogen. Er zijn zelfs werkgevers die juist pleiten voor bevriezing van de lonen.

Met een looneis van 7 procent aan de kant van de vakbonden en een tegenbod van 0 procent, of iets daarboven, aan de kant van de werkgevers, is de kans op stakingen in de herfst vrij groot.

Maar moeten de vakbonden hiervoor niet bij de ECB zijn?

Je zou van de werkgevers verwachten dat ze de vakbonden zouden wijzen op het inflatiebeleid van de ECB, maar dat doen ze niet en dat is wel vreemd. Want deze looneis en deze reactie van de werkgevers geven mooi aan dat deze zaken wel degelijk met het beleid van de centrale bank te maken hebben.

Sinds de oprichting van de ECB en de invoering van de euro is er eigenlijk sprake van een impliciet sociaal contract tussen de ECB en, in dit geval, de vakbonden. Als de ECB ervoor zou zorgen dat de inflatie op maximaal 2 procent zou blijven, dan konden de vakbonden daarop vertrouwen en daardoor ook met redelijk lage looneisen komen. Dat heeft heel lang heel goed gewerkt.

Maar toen de inflatie in 2021 voor het eerst boven de 2 procent kwam, duurde het heel lang voordat de ECB in beweging kwam. De stijging is lang gebagatelliseerd door de ECB, waardoor ze ook veel te laat in actie zijn gekomen. En ze zijn ook veel te vroeg gestopt; begin deze maand is de rente verlaagd terwijl de inflatie nog te hoog is.

Het gevolg daarvan is dat vakbonden, en ik kan ze geen ongelijk geven, geen vertrouwen meer hebben in de ECB. Ze kunnen er niet meer op vertrouwen dat de centrale bank de inflatie op 2 procent weet te houden. En ze willen ook niet achteraf de financiële schade van een hoge inflatie repareren, waardoor ze op voorhand met hoge looneisen komen.

Daar is veel voor te zeggen, maar het is ook een nachtmerriescenario voor de ECB. Want als een groot deel van die hoge looneis wordt ingewilligd, dan stijgen de lonen harder dan de productiviteit van mensen. Dat betekent dat de loonstijgingen doorberekend zullen worden naar de consument, naar jou en mij, wat op zijn beurt weer die veel te hoge inflatie in stand houdt.

In hoeverre heeft een Duitse winst van het EK voetbal invloed op deze loon-prijsspiraal?

Voor de stemming in een land doet winst van het Europees Kampioenschap voetbal natuurlijk wonderen. Mensen zouden een stuk optimistischer zijn, en het kan ook een aanjaageffect op de economie hebben.

Maar de kans dat IG Metall de looneis van 7 procent grotendeels van tafel veegt als Die Mannschaft het EK wint, acht ik op 0,0 procent. Dus ondanks een hopelijk mooie zomer voor het Nederlands elftal, en in mindere mate ook voor Duitsland, wacht onze oosterburen toch echt een hete herfst met stakingen.

 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Centrale Bank maakt zich zorgen over de internationale rol van de euro. Die is namelijk in de afgelopen jaren flink achteruitgegaan. Daarom luidt de ECB nu de noodklok. Dat is raar, vindt macro-econoom Edin Mujagic.  

 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

De EU en de VS hebben de neiging protectionistische maatregelen te introduceren om Chinese dominantie tegen te gaan. Maar we weten dat de wereld er juist baat bij heeft als we met elkaar handel drijven, schrijft Arnoud Boot. Het verleden leert dat protectionisme vaak de start is van economische neergang.
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nu de meeste posten in het kabinet Schoof verdeeld lijken te zijn, is duidelijk geworden dat VVD’er Eelco Heinen de nieuwe minister van Financiën wordt. Daarmee neemt hij een bijzondere positie in het kabinet in, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Deze minister zit er steriel en doof bij in het kabinet en laat de andere ministeries onderling bepalen wat de prioriteiten zijn.’

Moet Heinen op de zakelijke portemonnee letten voordat PVV en BBB zich helemaal te buiten gaan?  

Dit is een zeer belangrijke post in het komende kabinet. Gezien de wat ongebruikelijke samenstelling, wordt de minister van Financiën waarschijnlijk nog veel belangrijker. Het is onduidelijk wat de positie van deze mensen is in het traditioneel zorgvuldige begrotingsbeleid van Nederland.

Op het moment dat je het niet eens bent met de prioriteiten van een kabinet, dan kom je automatisch uit bij de kaasschaafmethode. En dat is een recept voor ruzie. Je kunt wel zeggen dat de pijn is verdeeld, maar de beoogde minister van Financiën zal moeten teruggrijpen op de traditie van een trendmatig begrotingsbeleid.

Dat moet je even uitleggen Arnoud. 

Van een trendmatig begrotingsbeleid is in het hoofdlijnenakkoord eigenlijk geen sprake. Maar met dat beleid creëer je in betere tijden financiële ruimte, waardoor je in slechtere tijden meer kunt uitgeven. Daarmee vang je als overheid schommelingen in de economie op. In dit akkoord is er weinig ruimte. Prognoses wijzen uit dat we al heel snel het maximum van 3 procent zullen bereiken. Daar zijn niet eens tegenvallers voor nodig.

Omdat er nauwelijks ruimte is voor een zorgvuldig begrotingsbeleid, zal Eelco Heinen als minister van Financiën duidelijk moeten maken dat extra geld naar een minister al heel snel een permanent karakter krijgt. Ook wanneer het gaat om een eenmalige bijdrage. Dat daalt in, en wanneer het is ingedaald, is het er bijna niet meer uit te halen.

Hoe schadelijk is dat denk je?  

Binnen Europa staat Nederland er geweldig goed voor. We kunnen er een hele poos een flinke rommel van maken, en dan staan we er financieel nog steeds beter voor dan de rest van Europa. Het overheidstekort is nu ongeveer nul en dat is ongekend. De staatsschuld zit nu rond de 47 procent van het nationaal inkomen en ook dat is buitengewoon laag.

Maar de minister van Financiën moet vanaf het begin er alles aan doen om te voorkomen dat hij over anderhalf jaar in een onmogelijke positie terechtkomt. Eelco Heinen heeft de afgelopen jaren duidelijk gemaakt buitengewoon gevoelig te zijn voor uitgaven die zich opstapelen.

In dit versnipperde politieke landschap geeft iedereen elkaar cadeautjes om zo met elkaar te kunnen regeren. Maar dat betekent extra uitgaven. Dus hij zal heel streng moeten zijn en bedenken dat elke vinger die hij uitsteekt, wordt gezien als een hele hand. En dat is voor Nederland ongewenst.

 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Opnieuw had de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, meer vertrouwen nodig dat de inflatie omlaag gaat, om de rente te verlagen. En dat terwijl juist op de dag van het rentebesluit er weer positief nieuws kwam van het inflatiefront, want na een onverwacht hoge inflatiecijfers daalde het getal weer. ‘De Fed heeft duidelijk de les van december vorig jaar geleerd’, concludeert macro-econoom Edin Mujagic. 

 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met name risico’s uit het buitenland bedreigen de financiële markten in Nederland. Die conclusie van het Centraal Planbureau in de jaarlijkse risicorapportage vindt macro-econoom Edin Mujagic begrijpelijk. ‘Het is iets waar we geen invloed op hebben, maar als de spanningen oplopen, dan merken we dat wel.’ 

 
See omnystudio.com/listener for privacy information.