EKKERT RUSL EKKERT RUSL - Lena og Margrét

„Við verðum amk næstu tvö árin með öfug orkuskipti sem þýðir að við erum með neikvæða þróun í grænu orkunni sem við státum okkur af. Það er skortur á raforku og því þurfa fyrirtæki í stóriðju að fara í olíu aftur, losun eykst og loftslagsbókhaldið okkar hefur farið niður,“ segir Guðlaugur Þór Þórðarson, umhverfis-, orku og loftslagsráðherra í viðtali í hlaðvarpinu Ekkert rusl. Hann segir að við verðum vinna hratt og láta hendur standa fram úr ermum til þess að mæta orkuþörfinni og lítið hafi verið hugsað til framtíðar síðustu 15-20 árin, þessi staða sé afleiðing þess. Hann segist þó ekki hafa áhuga á að vera með barlóm og tala um allt sem er miður heldur hugsa í lausnum og hætta að væla.
„Við getum algjörlega náð markmiðum okkar um 100% græna orku árið 2040 sem þýðir að við verðum sjálfbær og laus við jarðeldsneyti en við verðum að vinna hratt og þess vegna er ég að losa um hömlur sem varða virkjanir,“ segir Guðlaugur Þór.

Ásdís Nína Magnúsdóttir sem starfar hjá Carbfix segir okkur frá á lifandi hátt en Carbfix er brautryðjandi á heimsvísu í bindingu CO2 í bergi neðanjarðar. Fyrirtækið hefur frá árinu 2012 bundið yfir 90 þúsund tonn af CO2 á Íslandi með eigin tækni og íslensku hugviti. Stefnt er að frekari innleiðingu hennar bæði á Íslandi og erlendis. Coda Terminal verkefni Carbfix hlaut 115 milljón evru styrk frá Nýsköpunarsjóði Evrópusambandsins en markmiðið með því verkefni er að binda 3 milljónir tonna af CO2 á ári í Straumsvík.

Bergrún er með ótrúlegan kraft og í raun framúrstefnulega hugsun þegar kemur að því að nýta matvæli. Hún þekkir það vel sjálf að þurfa að spara og nýta vel það sem er í ísskápnum og hefur risastórt hjarta, bæði gagnvart þeim sem minna mega sín og móður jörð. Hún hikar ekki við að fara með afganga í Frískápana svokölluðu sem eru víðsvegar um bæinn og segir okkur frá því þegar hún fór í frí og tæmdi ísskápinn sinn og fór með allt í Frískáp. Hún grípur sér líka stundum samloku þar fyrir sjálfa sig þegar hún er á hlaupum eða að keyra á milli verslana. Henni finnst að slíkir ísskápar eigi ekki eingöngu að þjóna þeim sem hafa lítið á milli handanna heldur að verða til þess að við öll nýtum matvæli betur og sækjum þangað mat ef svo ber undir og setjum að sjálfsögðu matvæli þangað á móti. Í starfi sínu hjá Hjálpræðishernum leiddi Bergrún verkefni um mataraðstoð, gegn matarsóun en það gerði hún með Samkaupum sem á fyrstu fimm mánuðum verkefnisins leiddi til rúmlega 20 milljóna króna styrks og hefur leitt tli þess að allt að 300 einstaklingum er daglega gefin heit máltíð í hádeginu. Bergrún er menntuð í fata- og textílhönnun og hefur hlotið umhverfisviðurkenningu Reykjanesbæjar fyrir frumkvæði í sjálfbærnimálum og þátttöku í hringrásarhagkerfinu. Bergrún er mikil uppspretta fróðleiks um þessi mál.

Gunnar Dofri er skemmtilegur viðmælandi enda er hann því vel vanur að tala í mikrófóninn þar sem hann heldur sjálfur úti hlaðvarpinu Leitin að peningunum. Hann segir okkur frá því að 7 tonn eða heilir 2 gámar komi inn í góða hirðinn á dag! Við fræðumst hjá honum um plastið en það sem er óendurvinnanlegt er allt brennt. Nú fyrir jólin er gott að huga að því að frauðplastið utan um tæki og dót á alltaf að fara í endurvinnslustöð, alls ekki í plasttunnuna. Það má alls ekki brenna það með öðru plasti. Íslendingar hafa staðið sig virkilega vel eftir að nýtt flokkunarkerfi tók gildi og matarleyfarnar í brúnu pokunum eru að skila sér mjög hreinar og mun betur en vonir stóðu til. "Gaia" er gas- og jarðgerðastöð Sorpu sem tekur matarleifarnar og vinnur úr þeim metangas og moltu. Þetta er hægt að gera með hreinar matarleifar. Ef ekki er þekking á því hvernig skuli flokka ákveðna hluti þá finnst svarið við langflestu í uppflettilausn Sorpu sem er það fyrsta sem blasir við þegar farið er á vefsíðu Sorpu Sorpa.is. Ruslinu er slegið inn í leitarvél og þá vitum við nákvæmlega hvert hluturinn á að fara. Við prófuðum til dæmis kassann með mandarínunum og hann flokkast sem ómálað timbur. Gleðilega hátíð öll og njótið þess að fræðast á mannamáli um ruslið okkar.

Þátturinn okkar er nú í fyrsta sinn tekinn upp sem pop-up hlaðvarp og það í Hörpu þann 15. nóvember á þingi um hringrásarhagkerfið í tengslum við matvælaframleiðslu, - dreyfingu og -neyslu. Matvælaráðuneytið stendur fyrir þinginu sem haldið var í annað sinn og er þátturinn stútfullur af fræðslu sem á beint erindi til neytenda. Til að mynda fáum við að kafa ofan í ruslið og sjáum hversu miklu hvert mannsbarn hendir ár hvert og tölurnar eru sláandi. Það kemur okkur á óvart að vökvi er ekki með í tölfræðinni þannig að mjólkurvörur, súpur og annað sem fer í vaskinn, fer einmitt í vaskinn í orðsins fyllstu merkingu. Ari Eldjárn er í viðtali og segir farir sínar ekki sléttar í umleitan sinni til þess að vera góður neytandi og flokkari. Hann var með frábær innlegg á þinginu til þess að brjóta upp formið en fyrirlestrarnir voru heilt yfir ekki bara fræðandi heldur skemmtilegir. Fyrirlesarar voru flestir íslenskir og fáum við marga þeirra til þess að fræða okkur. Einnig fáum við tvær þungavigtakonur í bransanum; Anne, sviðsstjóra hjá dönsku Matvælastofnunni en hún sýnir okkur fram á að Danir eru að nálgast þessi mál aðeins öðruvísi en við. Ladeja frá Slóvaníu, stofnandi Circular Change - henni finnst að Ísland sé í lykilstöðu til þess að leiða með góðu fordæmi í umhverfismálum.

Lena varð kaupsjúk eftir að hafa sett sjálfa sig í kaupstraff allt árið 2022. Hjól atvinnulífsins fundu heldur betur fyrir því þetta árið að Lena væri farin að strauja kreditkortið sitt. Nú hugar hún að því að fara aftur í það að hefta kaupagleðina 2024. Sjáum hvað setur en Margrét greinir frá því að hún notar árlega vel yfir 2000 bómullaskífur til þess að þrífa á sér andlitið kvölds og morgna. Lena segir að hún eigi að hætta þessu rugli og byrja að nota þvottapoka í staðinn. Þetta og margt fleira ræða þær í glænýjum haustþætti af EKKERT RUSL, sá fyrsti sem tekinn er upp í nýrri aðstöðu í Góða hirðinum. Þær Lena og Margrét keyptu sér notaðar hlaðvarps-upptökugræjur og eru búnar að koma sér vel fyrir í nýju og glæsilegu húsnæði Góða hirðisins. Í þennan fyrsta þátt eftir hlé kemur Þórhallur Ingi Halldórsson, prófessor við Matvæla- og næringafræðideild Háskóla Íslands og hann er með fullt af nytsamlegri fræðslu um matvæli og næringu bæði út frá lýðheilsusjónarmiðum en ekki síður umhverfisjónarmiðum. Lena og Margrét urðu til dæmis smá sjokkeraðar yfir því að heyra hvað keto matarræðið skilur eftir sig mikið kolefnaspor í samanburði við annað matarræði. Þátturinn er stútfullur af skemmtilegum fróðleik sem allir ættu að geta nýtt sér að einhverju leyti á leið sinni til betri heilsu og bættrar umgengni við móður jörð.