Praatkast - Erfelijkheidsleer voor Ongelovigen Professor dr. Bas Zwaan

“President Clinton en premier Tony Blair dachten nog geen twintig jaar geleden dat we nu de volledige sleutel tot het menselijk genoom hadden.” Aldus prof. dr. Bas Zwaan in de podcast no 6 Erfelijkheidsleer voor ongelovigen van De Praatkast. “Maar tegelijk weten we inmiddels dat een mens niet heel veel meer genen heeft dan een fruitvlieg. Dat levert weer hele nieuwe complexe vragen op: waar zitten de verschillen dan in. Dat is geen teleurstelling, wel een uitdaging.
Door het DNA-onderzoek zijn veel ziektes al beter behandelbaar en in een aantal gevallen te voorkomen. Bas Zwaan en Victor Chevallier staan stil bij de vraag waarom het menselijk lichaam op bepaalde omstandigheden reageert, hoe bepaalde mutaties in een gen kunnen ontstaan. Ze hebben het over aan en uitzetten. Kortom een boeiend gang langs wat wel en niet mogelijk is met DNA, DNA-onderzoek en de nieuwe barrières ondanks dat we inmiddels heel veel meer weten van het DNA.
De kennis over DNA is sinds 1988 ineens met sprongen gestegen. Het internationale Human Genome Project had als doel om de structuur van het menselijke DNA volledig te identificeren en te lokaliseren. Bij de start 1988 leek dat een utopie, maar de gebruikte technieken ontwikkelden zich zo snel dat het project ruim voor het geplande eindpunt grotendeels gereed was. Inmiddels worden genetische data die het project tussen 1990 en 2003 opbracht binnen een dag uitgelezen. Wetenschappers en artsen kansen zagen daardoor kansen voor zorg afgestemd op het persoonlijke genetische profiel. Dat men dacht dat succesvol behandelen van alle ziektes binnen handbereik lag, is begrijpelijk. Dat dit niet het geval is, komt bijvoorbeeld dat een heel aantal mutaties nog onverklaarbaar lijken te zijn. DNA-analyse is daarbij een vorm van ‘intieme technologie’, voor heel wat mensen ligt dat nogal gevoelig. Zwaan en Chevallier zijn dus nog lang niet toe aan hun plaatste podcast.
Het bericht 6. DNA-Techniek steeds sneller maar ook complexer. verscheen eerst op Praatkast.

De ontdekking en het zichtbaar maken van de dubbele helix in 1953 opende de weg naar nog meer inzicht in DNA en meer toepassingsmogelijkheden om die kennis te benutten. Bijvoorbeeld bij de inzet van polymerase chain reaction (PCR)-testen als in de COVID-pandemie. Prof. Dr. Bas Zwaan en Victor Chevallier graven diep, maar weten het begrijpelijk te houden.
Het bericht 5. De ontdekking van de dubbele helix verscheen eerst op Praatkast.

In gesprek met professor Bas Zwaan ontdekt Victor Chevallier in podcast nummer 4 van Erfelijkheidsleer voor Ongelovigen dat de geleerden het eens zijn dat de evolutieleer nog veel ruimte biedt voor wetenschappelijke ontwikkelingen. Na Darwin volgde een hele batterij geleerden, zij nuanceerden, verbeterden en hebben de theorie verder uitgebreid. Als een paal boven water staat dat dat evolutie vooral wel vaart bij veel tijd…
Professor Bas Zwaan gaat met Victor Chevallier door de theorie en de praktijk van de erfelijkheidsleer. De monnik Gregor Mendel kruiste in het midden van de 19e eeuw verschillende variëteiten van de erwtenplant Pisum sativum. Dat was om onderzoek te doen naar de overerving van de verschillende eigenschappen van de erwt. Door hem gevonden wetmatigheden bleken ook op te gaan voor het grootste deel van de overerving in andere soorten en in de mens. Vandaar de naam “Mendeliaanse overerving” genoemd.  Mendel had geen idee van DNA, genen of chromosomen. Wat hij een “factor” noemde, heet nu een gen. Zwaan en Chevallier hebben het in het voorbijgaan over andere geleerden die een belangrijke bijdrage leverden, zoals Fischer in 1928 en Von Humbold. Daarbij duiken ook vragen op als: “Stammen we echt af van de apen?” En ook: “Zijn alle soorten geschapen door God?”. Mutatie en recombinatie passeren ook de revue. En zo ontstaat een bont palet aan toevallige ontwikkelingen in de genetica.
Het bericht 4. Evolutieleer nog steeds in beweging verscheen eerst op Praatkast.

Prof. dr. Bas Zwaan raakt in deze aflevering aan het feit dat de aarde aan haar taks begint te komen wat betreft het aantal medemensen: “Als we van 7 naar 8 à 10 miljard mensen groeien, zal de welvaart per persoon op wereldschaal minder moeten worden. Eerlijk delen om geen ruzie of oorlog te krijgen, dat is wel een issue.”
En hij gaat verder: “Overbevolking zal, of in ieder geval kan net als in het dierenrijk, leiden tot gevaarlijk onbehagen, zo lijkt de conclusie te mogen luiden”.

De podcast ‘Erfelijkheidsleer voor ongelovigen’ van professor dr. Bas Zwaan en Victor Chevallier geeft in ieder geval een brede visie op voordelen van Erfelijkheidsleer, maar ook op de ethische vragen die dat oproept en vooral wat de praktische consequenties zijn.
Het bericht 3. Wat zijn de praktische consequenties? verscheen eerst op Praatkast.

Prof. dr. Bas Zwaan gaat in op de basisbegrippen rond genetica of erfelijkheidsleer, de biologische wetenschap die erfelijkheid beschrijft en verklaart. “Dat levende wezens eigenschappen van hun ouders erven, is al heel lang bekend. Die kennis wordt al sinds mensenheugenis benut bij het kweken van gewassen en fokken van dieren.” aldus Zwaan.
Pas rond 1900 kwam Gregor Mendel met de basisregels van de genetica. Daarna zijn er een aantal belangrijke momenten aan te wijzen in de ontwikkeling van genetica. Bijvoorbeeld de ontdekking van de ruimtelijke structuur van het DNA, de dubbele helix, door Watson en Crick in 1953. Zwaan vertelt er zo enthousiast over dat het je vanzelf zo gaat boeien dat je de tijd even vergeet. Gelukkig is er ook al een derde aflevering.
Het bericht 2. Basisbegrippen rond genetica of erfelijkheidsleer verscheen eerst op Praatkast.

Bas Zwaan gaat met Victor Chevallier eerst ver terug in de geschiedenis van de mensheid en de toen al onbewuste kennis van de erfelijkheidsleer.
Zwaan: “De oudste mens die land- en akkerbouw bedreef had al door dat je door kruising van gewassen en dieren een betere soort kon creëren.”
Op een toegankelijke manier neemt Zwaan je mee in zijn enthousiasme over de geschiedenis van de genetica of erfelijkheidsleer.


Natuurlijk maken we in deze eerste aflevering ook kennis met professor dr. Bas Zwaan. Waarom heeft hij eigenlijk gekozen voor Erfelijkheidsleer? Wat is zijn persoonlijke achtergrond, welke universiteiten zijn de WUR (Wageningen University & Research) waar hij nu werkt voorgegaan?

































Facebook









Twitter









LinkedIn









WhatsApp









Email











Het bericht 1. Wie kiest er nou voor Erfelijkheidsleer? verscheen eerst op Praatkast.