Gedwongen – tewerkgesteld in Duitsland Nationaal Comité 4 en 5 Mei

Co, Cor, Pieter, Wim en Ben zijn doodgewone tieners. In hun vrije tijd zijn ze te vinden op het voetbalveld of de jeugdvereniging, of ze hebben stiekeme afspraakjes. Maar dan begint de oorlog. Wim maakt de bombardementen op Rotterdam mee en het huis van de ouders van Ben wordt ingenomen door de Duitsers. Er komen beperkingen voor Joodse studenten en Co ziet met eigen ogen hoe Joodse kinderen worden weggevoerd. Intussen worden steeds meer mannen opgeroepen voor de Arbeidseinsatz, dwangarbeid in Duitsland. De jongens hebben dan nog geen idee wat dat inhoudt, tot ook zij een bevel krijgen.

In Duitsland groeit het tekort aan arbeidskrachten en dus worden in Nederland steeds meer mannen opgeroepen om daar te gaan werken. Pieter en Cor doen er alles aan om aan de Arbeitseinsatz te ontkomen. Ben is pas 16 jaar en daarmee te jong voor de oproep, maar hoe lang dat nog zo blijft? De Duitsers worden steeds ongeduldiger en dreigen met zware maatregelen. In Rotterdam worden in november 1944 tijdens een razzia ruim vijftigduizend mannen opgepakt. Wim staat klaar in zijn badpak om te vluchten via het kanaal, maar dan wordt er aangeklopt.

Fragmenten Radio Oranje: credits Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
'Gedwongen – tewerkgesteld in Duitsland' is een podcast van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, gemaakt door Tjitske Mussche i.s.m. Aldus’ producties met muziek van Darius Timmer.

De vijf jongens zijn verspreid over Duitsland terecht gekomen en worden tewerkgesteld. Hoe gaan ze om met de dwang? Werken ze mee of tegen? Cor komt heel aardig terecht op een wijnboerderij en gaat nog wekelijks naar de kroeg. Wim en Ben zijn veel slechter af. Intussen rukken de geallieerden op en hoewel dat goed nieuws is, betekent het ook eindeloze bombardementen.

Het einde van de oorlog lijkt nabij, maar voor de jongens is hij nog ver weg. De bombardementen op Duitse steden blijven doorgaan en ze vrezen voor hun leven. En wat je dan doet? Gekke dingen als bridgen, of zingen. Lichamelijk worden de meeste jongens steeds zwakker. Pieter probeert te vluchten. En dan komen er berichten dat de geallieerden vlakbij zijn. De jongens pakken hun boeltje, of wat er van over is, bijeen en beginnen te lopen.
Gedwongen – tewerkgesteld in Duitsland is een podcast van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, gemaakt door Tjitske Mussche i.s.m. Aldus’ producties met muziek van Darius Timmer. 

Terug in Nederland vraagt bijna niemand naar de ervaringen van de jongens en zelf spreken ze er ook niet graag over. Het leven staat in het teken van de Wederopbouw en de jongens doen daar algauw hard aan mee. Maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Ben heeft moeite om op school weer braaf naar zijn leraar te luisteren. Pieter krijgt vervelende vragen als hij vertelt waar hij in de oorlog was. En Cor heeft een groot persoonlijk drama te verwerken. Langzaamaan verdwijnt de oorlog naar de achtergrond, tot het verleden onherroepelijk begint te knagen.

Fragment Radio Oranje: credits Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
'Gedwongen – tewerkgesteld in Duitsland' is een podcast van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, gemaakt door Tjitske Mussche i.s.m. Aldus’ producties met muziek van Darius Timmer.

Luister naar het verhaal van Co, Cor, Pieter, Ben en Wim. Tieners waren ze toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Ze werden gedwongen tewerkgesteld in Duitsland. Na terugkeer werd er nauwelijks nog over hun ervaringen gepraat. Ruim zeventig jaar later hoor je in de vijfdelige serie Gedwongen – tewerkgesteld in Duitsland alsnog het verhaal van de Arbeitseinsatz. Vanaf 9 november 2021 online, abonneer je nu alvast! En beluister hier de trailer.