Grootspraak Stichting Vrienden van Slot Loevestein

Als groot geleerde moest Hugo de Groot een weg vinden in het spanningsveld tussen persoonlijke geloofsbeleving, confessionele druk en maatschappelijke carrière. Hoe vrij is de wetenschapper in het Nederland van nu? Wat zijn de beperkingen? Op Slot Loevestein gaan Jort Kelder en Grotius-biograaf Henk Nellen hierover in gesprek met Steije Hofhuis en Jelle van Baardewijk. Hofhuis, docent Cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht, schreef samen met Niek Pas over het „wokisme“ en zijn invloed op de academische vrijheid. Van Baardewijk is lector Bedrijfsethiek aan de Hogeschool Rotterdam, universitair docent Maatschappelijke Bestuurskunde aan de Vrije Universiteit en presentator-bestuurder van online platform De Nieuwe Wereld. Hij mengt zich met regelmaat in het debat over bedreigingen voor de vrije wetenschap.

Volgens de beroemde historicus Jonathan Israel was Hugo de Groot elitair tot in zijn vingertoppen. Spelen elites nog een rol in hedendaags Nederland? En is hun rol positief of eerder negatief? Op Slot Loevestein praten Jort Kelder en Grotius-biograaf Henk Nellen erover met Willeke Slingerland en René Cuperus. Slingerland is lector „Weerbare Democratie“ aan de hogeschool Saxion en promoveerde aan de Vrije Universiteit op een veelbesproken onderzoek naar „netwerkcorruptie“. René Cuperus is als senior fellow „EU and Global Affairs“ verbonden aan Instituut Clingendael. Hij maakte met Josse de Voogd de spraakmakende Atlas van afgehaakt Nederland.

Grotius werd door een college van rechters veroordeeld tot gevangenschap op Slot Loevestein. Over de eerlijkheid van zijn proces bestaan grote twijfels. Is de huidige rechtspraak wel neutraal? Of klinken politieke overtuigingen door in rechterlijke uitspraken? Op Slot Loevestein kruisen Jort Kelder en Grotius-biograaf Henk Nellen de degens met Arie-Jan Kwak en Sven Brinkhoff. Kwak is universitair docent aan de rechtenfaculteit van Universiteit Leiden. Met Derk Venema schreef hij het boek De integere rechter. Brinkhoff is hoogleraar Strafprocesrecht aan de Universiteit van Amsterdam en raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof in Den Bosch.

Hugo de Groot verdedigde – hoewel niet onbeperkt – het recht op opstand. Hoe opstandig is Nederland vandaag? En hoe serieus moeten we klimaat- of boerenprotest eigenlijk nemen? Op Slot Loevestein bespreken Jort Kelder en Grotius-biograaf Henk Nellen het met Gertjan van Schoonhoven en Menno Hurenkamp. Journalist Van Schoonhoven volgt de Nederlandse protestcultuur op de voet en deelt zijn bevindingen met de lezers van EW Magazine (voorheen: Elsevier Weekblad). Menno Hurenkamp, hoogleraar „Democratie als mensenwerk“ aan de Universiteit Utrecht, geldt als expert op het gebied van modern burgerschap.

Op Hugo de Groot werd doelbewust karaktermoord gepleegd. Is karaktermoord in tijden van sociale media en „grensoverschrijdend gedrag“ terug van weggeweest? Of is dit van alle tijden? Op Slot Loevestein debatteren Jort Kelder en Grotius-biograaf Henk Nellen erover met Helmer Helmers en Leonard Ornstein. Historicus Helmers is senior researcher aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en publiceerde over karaktermoord op een beroemde tijdgenoot van Hugo de Groot: Johan van Oldenbarnevelt. Politiek journalist Ornstein werkt aan de Universiteit Leiden aan een proefschrift over Pim Fortuyn. Op politicus Fortuyn werd, net als in het geval van Oldenbarnevelt, zowel karaktermoord als moord gepleegd.

Op Hugo de Groot werd doelbewust karaktermoord gepleegd. Dat is lang geleden, maar dit betekent niet dat het fenomeen is verdwenen. In de keuken van Kelder spreekt Jort met voormalig PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk. Werd ook op hem karaktermoord gepleegd? En was het doelbewust? Luister naar zijn relaas en oordeel zelf.