Smokkelbern de Podcast Omrop Fryslân

Een podcast met verhalen van Joodse onderduikkinderen in Friesland. In deel 1: 'Ben ik hier bij Flim?' gaan podcastmakers Gerard van der Veer en Karen Bies in Groningen op bezoek bij historicus Bert Jan Flim, dé kenner van de Joodse onderduik in Nederland. Ze horen hoe Bert Jan in 1983 als jonge student geschiedenis ontdekt welke rol zijn eigen vader heeft gespeeld bij het in veiligheid brengen van Joodse kinderen. Voor hem het startsein tot een levenslang onderzoek naar de geschiedenis van het 'kinderwerk' in de oorlog. Bert Jan heeft inmiddels twee boeken op zijn naam staan: 'Onder de klok' en 'Het grote kinderspel'. 'Smokkelbern' is een podcast en een serie TV-documentaires van Fryslân DOK en it project 'De terugkeer van de Joodse kinderen'. Een samenwerking van Stichting de Verhalen, Tresoar, Omrop Fryslân, Friesch Dagblad en Leeuwarder Courant.

Het waren vrouwen die Joodse kinderen naar het platteland smokkelden en daarbij grote risico's liepen. Ook de vrouwen die een Joods kind opnamen in hun gezin deden dat met gevaar voor eigen leven. Toch werd dat tot lang na de oorlog niet gezien als 'verzetswerk'. Aflevering 2 van de podcast 'Smokkelbern' gaat over de Amsterdamse en Utrechtse studentes in het verzet. En over de vraag die geschiedenisstudente Anna Boogaard in haar onderzoek stelt: Waarom hebben de verzetsvrouwen zo weinig aandacht gekregen in de geschiedschrijving? Het gesprek met Anna is opgenomen in filmtheater Kriterion in Amsterdam, na de oorlog opgericht als studentenbioscoop door Piet Meerburg, de leider van het studentenverzet. In deze aflevering is een fragment te horen uit een interview met componist Marius Flothuis. De liedjes in 'Hoor de vrouwen zingen' zijn in 1994 gezongen bij de presentatie van het boek 'Vrouwen van Vught' (Hans Olink, 1994) door Gisela Wieberdink-Söhnlein en Hetty Voûte. (Bron: Nationaal Monument Kamp Vught) 'Smokkelbern, de podcast' wordt gemaakt door Gerard van der Veer en Karen Bies. 'Smokkelbern' is een podcast en een serie televisiedocumentaires van Fryslân DOK en het project 'De terugkeer van de Joodse kinderen'. Een samenwerking van Stichting de Verhalen, Tresoar, Omrop Fryslân, Friesch Dagblad en Leeuwarder Courant.

Jack Koppels is enigst kind van een Joods echtpaar. Als in Amsterdam in 1942 de razzia's tegen de Joden beginnen, durft de 11-jarige Jack niet langer thuis te blijven, bang dat hij bij een volgende actie wordt opgepakt. Hij pakt zijn autoped, doet zijn jodenster af en zorgt dat hij altijd onderweg is. Dag in dag uit zwerft hij door de stad en is ooggetuige van de verschrikkingen die zich er afspelen. Later duikt hij onder en komt uiteindelijk in het Friese Balk terecht. Via de radiouitzendingen van de BBC blijft hij op de hoogte van het oorlogsnieuws. Maar ook komt Jack in aanraking met de jazzmuziek. Het zal zijn leven voorgoed veranderen. 'Smokkelbern, de podcast' wordt gemaakt door Gerard van der Veer en Karen Bies. 'Smokkelbern' is een podcast en een serie televisiedocumentaires van Fryslân DOK en het project 'De terugkeer van de Joodse kinderen'. Een samenwerking van Stichting de Verhalen, Tresoar, Omrop Fryslân, Friesch Dagblad en Leeuwarder Courant.

Het Joodse meisje Jetty van der Hoek is in Utrecht in de onderduik geboren. Als baby van enkele maanden oud wordt ze naar het dorp Boven Knype (nu: De Knipe) in Friesland gesmokkeld. De familie van der Molen bestaat uit drie ongetrouwde zussen en een broer, die met de komst van Jetty een nieuw gezin stichten. Na de oorlog blijkt dat Jetty's ouders en broertje op andere onderduikadressen de oorlog hebben overleefd. Ze nemen Jetty weer bij zich, maar het kost ze de grootste moeite samen een toekomst op te bouwen. Jetty mist haar Friese 'ouders', en dat is wederzijds. Dan neemt de familie van der Molen een opmerkelijk besluit. De drie zussen en broer verhuizen naar Zeist, om altijd bij Jetty in de buurt te blijven. De podcast Smokkelbern wordt gemaakt door Gerard van der Veer en Karen Bies. Er is ook een Fryslân DOK-serie Smokkelbern van vijf TV-documentaires, gemaakt door Gerard van der Veer en Annet Huisman, uitgezonden door NPO2 en Omrop Fryslân. 'Smokkelbern' is onderdeel van het project 'De terugkeer van de Joodse kinderen', een samenwerking van Stichting de Verhalen, Tresoar, Omrop Fryslân, Friesch Dagblad en Leeuwarder Courant.    

Deze podcast gaat over het Joodse jongetje Joseph Schijveschuurder, dat in de oorlog onderdook bij de familie Venema in Bolsward. Als Jopie Venema was hij gelukkig met zijn Friese ouders en zijn broer en zussen. Maar na de oorlog werd beslist dat hij daar niet kon blijven, tot zijn grote verdriet. In Amsterdam woonde hij bij het echtpaar Theo en Trudel van Reemst, die hem als puber naar een internaat in Oost-Duitsland stuurden. Een verhuizing later met zijn gezin naar Bolsward bracht hem niet het 'thuis' terug dat hij zo miste. Een leven lang heeft Joseph zich ontheemd gevoeld. Tegenwoordig woont hij in Dresden met zijn vrouw Elfi. Hun zoon Mario heeft zich opmerkelijk genoeg wél met zijn gezin gevestigd in Bolsward. Annet Huisman is de maker van de Fryslân DOK 'Nergens thuis' over Joseph Schijveschuurder. In aflevering 5 van de podcast 'Smokkelbern' spreekt Karen Bies met Annet over het maken van deze film.  De podcast en Fryslân DOK-serie 'Smokkelbern' zijn gemaakt in het kader van 'De terugkeer van de Joodse kinderen'. Een project van Stichting de Verhalen, Tresoar, Omrop Fryslân, Friesch Dagblad en Leeuwarder Courant. 

In deel 6 van de podcast Smokkelbern spreekt Karen Bies met historicus Hinke Piersma. Deze aflevering is getiteld: 'Moeders'. Het gesprek gaat over de Joodse moeders die hun kind weggaven aan wildvreemden, die beloofden het kind in veiligheid te brengen. "Het afstaan van je kind om het te redden is een verzetsdaad," zegt Hinke. Omdat een moeder niets liever wil dan het kind dicht bij zich te houden en het als haar taak ziet haar kind te beschermen. Het gaat ook over de gemankeerde, beschadigde moeders, die na de oorlog onder de moeilijkste omstandigheden probeerden een kind een toekomst te geven. Hinke is verbonden aan het NIOD en schrijft boeken en artikelen over onderwerpen uit de Tweede Wereldoorlog. Haar boek 'Zussen' (2017) gaat over drie Joodse zussen die hun leven en dat van hun dierbaren proberen te beschermen. Hinke Piersma is ook te zien in de Fryslân DOK 'Nergens thuis', als zij Mario Schijveschuurder helpt met het dossier van zijn vader Joseph. De podcast Smokkelbern wordt gemaakt door Karen Bies en Gerard van der Veer. Smokkelbern is onderdeel van 'de terugkeer van de Joodse kinderen', een project van Stichting de Verhalen, Tresoar, Omrop Fryslân, Friesch Dagblad en Leeuwarder Courant.