Stad in oorlog: Charkiv één jaar onder vuur NPO Radio 1 / VPRO

De bommen op Charkiv r****n de bevolking ruw uit de slaap, op die 24ste februari. Duizenden verlaten halsoverkop de stad, files bij de uitvalswegen en bij de winkels die open durven. Wie niet weg kan duikt onder in kelders of de gangen van de metro. De dapperen trekken naar het front. Charkiv werd al eens eerder verwoest, door de nazi’s en vervolgens herbouwd in Sovjetbeton; sterk en gewapend biedt ze weerstand.

De bommen vallen maar het leven gaat door; de stad moet verder, oorlog of niet. De arts die granaatscherven trekt uit de wonden van soldaten; de soldaten zelf die trekken naar het front, maar ook de puinruimer van de gemeente, zij zijn de krachten van de stad, de helden van Charkiv. Ze houden de boel draaiende. Voor later. Want straks, als alles voorbij zal zijn, moet er nog een stad zijn. 

Vele duizenden mensen trokken weg, maar velen bleven achter. Zij kunnen niet weg, mogen niet weg, en dus blijven ze in Charkiv. De oude vrouw die de katten voert, het jongetje dat in de schuilkelder lessen volgt, en de zangeres die, als enige van haar koor, oefent in de kelder van een flatgebouw. Zij leerden voor zichzelf zorgen, en maken de stad de stad.

Een bevroren landschap, leeg en wit. Midden op de weg staat een Russische tank, kapot geschoten, achtergelaten. In een kleine Jeep zitten de activisten, “volonteri” genoemd. Ze brengen voorraden naar de strijders, nemen gewonden mee terug en oudjes die zouden doodvriezen in de dorpen onder vuur. De volonteri zijn de hoop van Charkiv. Er is altijd toekomst. Want vroeg of laat wordt het weer vrede.

Een jaar geleden vielen de Russen Oekraïne binnen. Charkiv, de tweede stad van het land en op steenworp afstand van de Russische grens, werd zwaar getroffen en vertelt haar eigen verhaal. Wat heeft de oorlog gedaan met haarzelf en met haar bewoners? Hoe overleeft bijvoorbeeld de medewerker van de plantsoenendienst deze oorlogstijd, of de vrouw met 17 katten?

VPRO-correspondent Michiel Driebergen maakte samen met Bureau Buitenland-redacteur Edwin Koopman de vierdelige podcast ‘Stad in Oorlog’ voor NPO Radio 1. Een indringend verslag van Charkiv, één jaar onder vuur.

Onlangs werd de Bureau Buitenland podcast Stad in oorlog bekroond met de Zilveren Reissmicrofoon. In deze bonusaflevering gaat presentator Chris Kijne in gesprek met makers Michiel Driebergen en Edwin Koopman over de totstandkoming van de serie. Waarom wordt juist Charkiv centraal gesteld? Hoe was het om een podcast op te maken in een stad in oorlog? En wat zijn de favoriete momenten van beide makers?