Transformatiekracht - de leiderschapspodcast Wendy Kwaks

In deze podcast het verhaal van Sheltersuit; een organisatie die van zichzelf zegt dat ze niet dé oplossing heeft, maar een tussenoplossing. Er is heel wat mogelijk door het gat in te vullen tussen het ontstaan van een probleem en het moment dat een meer duurzame oplossing kan worden gevonden. Ook dat vergt transformatiekracht: beginnen, waar anderen alleen toekijken, en zo op weg gaan naar grotere mogelijkheden.
Sheltersuit levert hulp aan daklozen, door ze een pak of eenpersoonstentje uit te reiken waarmee ze warm blijven en beschutting hebben. Begonnen na het overlijden van een dakloze man in Enschede heeft de organisatie inmiddels al zo'n 30.000 mensen in vele landen geholpen. Het maakt duidelijk dat wat begint met de inzet van één persoon, de potentie om heeft om uit te groeien tot iets groots dat levens verandert.
En Sheltersuit doet meer. Het is een social enterprise die negen nationaliteiten aan het werk heeft, waaronder vluchtelingen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Er komt heel wat bij kijken om deze mensen te ondersteunen. Ook zet de organisatie zich in voor duurzaamheid, bijvoorbeeld door het hergebruik en het upcyclen van materialen. Zo maakt een kleine organisatie een groot verschil, door gewoon te beginnen, onderweg te leren in samenwerking met andere organisaties en de doelgroep, en zo een steeds grotere bijdrage te leveren. De krachtige inzet van deze mensen maakt nederig.  

Werken ambtenaren voor de samenleving of staan ze ten dienste van de minister? Het juiste antwoord is natuurlijk: beide, maar er zit een behoorlijk spanningsveld tussen die rollen. Zoveel zelfs, dat het ambtenaren belemmert voortvarend transitietaken op te pakken.



Dit is een van de conclusies van Rik Braams, die de afgelopen vier jaar vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat promotieonderzoek deed naar wat hij De Transformatieve Overheid is gaan noemen. Rik ontdekte dat bestaande bestuurlijke tradities ambtenaren geen legitimiteit geven om te handelen in transities. Als ambtenaren lange termijn transitietaken willen oppakken, komen ze in de knel met tegenstrijdige waarden zoals rechtmatigheid, legitimiteit en efficiency, en met politieke wensen op de kortere termijn. Dat móét anders. De overheid moet zelf transformeren, om een rol van betekenis te kunnen spelen in maatschappelijke transities.


Om dat proces te richten en te ondersteunen is volgens Rik een nieuwe bestuurlijke traditie nodig; die van de Transformatieve Overheid. Zo'n traditie kan zorgen voor de kaders voor toekomstbestendig overheidshandelen. Rik gaat er in ieder geval de komende jaren mee verder vanuit TNO Vector, omdat hij ziet dat verschillende veranderingen zó belangrijk zijn, dat we niet mogen blijven hangen in het oude systeem. Alleen als iedereen zijn rol pakt, kunnen maatschappelijke transities slagen.

60 miljoen ton afval. Dat produceren we in Nederland met z’n allen per jaar. Zo’n 80 procent wordt gerecycled, waarbij energie en grondstoffen worden teruggewonnen, maar de rest wordt verbrand. Het is allesbehalve een duurzame oplossing. Hoe het beter kan, dat bespreek ik met Elisah Pals, die in 2018 het initiatief Zero Waste naar Nederland haalde en zelf afvalvrij ging leven. 
Elisah is een duizendpoot. Ze is klimaatpsycholoog, spreker, adviseur, campaigner, adviseur, docent, columnist, adviseur en klimaatburgemeester van Breda. In al deze rollen inspireert en motiveert ze mensen om afvalvrij te leven, en stimuleert ze gedragsverandering. Zelf geeft ze alvast het goede voorbeeld. Ze is niet van het wensdenken, over wat een ander, elders en vooral later moet doen om problemen op te lossen. Ze laat zien hoe het moet en deelt kennis en verhalen over wat we hier en nu zelf kunnen bijdragen, door samenwerking. 


Hoewel duurzaamheid en circulariteit inmiddels trending topics zijn, is onze samenleving er toch nog steeds eentje van "gemak, goedkoop en snel weggooien". Elisah weet dat er een systeemverandering nodig is om het tijd te keren, en ze laat zien wat er nodig is om van een wegwerpmaatschappij naar een duurzame maatschappij te komen. Hoewel ze inmiddels heel veel mensen bereikt met inspirerende campagnes, heeft ze nog regelmatig het gevoel dat ze tegen de stroom in moet roeien. Wat deze verschilmaker inspireert om door te gaan én wanneer ze tevreden is, dat hoor je in  aflevering 18 van Transformatiekracht - de leiderschapspodcast.

Van stratenmaker tot militair, van spion tot tv-persoonlijkheid en van ondernemer tot theatermaker; Ray Klaassens is het allemaal. Hij heeft er zijn handelsmerk van gemaakt om te blijven groeien door (steeds bewuster) uit zijn comfortzone te blijven stappen. Hij vertelt bevlogen over de eigenschappen die hem helpen op zijn groeipad, en reflecteert scherp op de moeilijke tijden in zijn leven. Omdat hij inziet dat échte groei ligt in doorzetten, juist op die momenten.



Veel mensen kijken naar Ray als tv-persoonlijkheid of oud-commando. Dat zo’n ‘bijzondere vent’ dingen voor elkaar krijgt, geloven ze wel. Maar of ze het ook zélf kunnen? Als hij het weer eens hoort, houdt hij mensen voor dat ze naar een momentopname van hem kijken (een snapshot noemt hij dat). Het moeilijke proces dat hij nodig had om daar te komen, wordt niet gezien. Maar echte persoonlijkheid wordt gevormd op vele momenten, die je meemaakt op weg naar je droom. Het betekent doorzetten als het moeilijk is en een eerste stap zetten, ook als je nog niet precies weet hoe. ‘Als ík dat kan, dan kan iedereen het,’ zo stelt Ray. ‘Als je dat niet gelooft, dan houdt je eigen hersenpan je voor de gek.’

Ray gunt iedereen het gevoel van trots, dat voelbaar is als je een overwinning op jezelf bereikt. Daarom zoekt hij steeds weer naar nieuwe en aansprekende manieren om mensen te inspireren en motiveren om het beste uit zichzelf te halen. Vanaf januari 2024 is hij te zien in het vierde seizoen van Kamp van Koningsbrugge en in het nieuwe tv-programma No Way Back. Ook gaat hij door met zijn keynotes en theatershows. Vanaf vanaf 9 januari ligt zijn boek ´Groeipijn´ in de winkel. Daarin laat hij aan de hand van de meest vormende momenten in zijn leven zien dat persoonlijke groei niet altijd makkelijk is, maar dat moeite doen altijd loont.

Plezier en vooruitgang met elke verbinding. Dát is de doelstelling van Jeroen Hoencamp, die al weer zeven jaar de scepter zwaait bij VodafoneZiggo. Vooruitgang betekent voor hem: niemand achterlaten. Verbinding betekent dat afstanden tussen mensen er niet meer toe doen. Met deze doelstelling werd VodafoneZiggo een grote speler op het gebied van mobiele telefonie en marktleider in televisie.

Jeroen schroomde niet om heilige huisjes omver te schoppen bij het creëren van het bedrijf, dat is ontstaan na de fusie van twee sterke merken. Hij zette stevig in op een interne cultuurverandering, met focus op leiderschap en mensen. Dat viel op: in 2023 werd VodafoneZiggo uitgeroepen tot bedrijf met de beste reputatie op het gebied van goed werkgeverschap in de sector IT&Telecom. Op het hoofdkantoor op station Utrecht Centraal bruist het. De openheid en de verbinding waar Jeroen voor staat, zijn er merkbaar. Dat dat opvalt, doet hem goed, want het betekent dat de cultuur en de waarden van het bedrijf ook echt door mensen worden doorleefd. 'Cultuur veranderen, doe je persoon voor persoon.' Mét een gedeelde en krachtige visie: 'a plan on a page.'

Dat het bedrijf de beste en snelste netwerken biedt, is bijna een vanzelfsprekendheid voor Jeroen. Zijn échte drive zit bij het leveren van de beste zorg voor klanten (de Coolblue norm, noemt hij dat) en een sterke focus op datgene waar die klanten de netwerken voor gebruiken: entertainment. Alleen het leveren van de allerbeste experience voor de klant, is voor hem goed genoeg.

Als tech-kenner ziet Jeroen als geen ander de kansen van een digitale samenleving. Maar hij ziet ook dat de ‘digital divide’ steeds groter wordt. Steeds meer mensen zullen moeite hebben om mee te blijven doen. Banen verdwijnen of veranderen fundamenteel. Het is een grote uitdaging voor de maatschappij; reden voor Jeroen om mede-initiatiefnemer te worden van de Digitale Alliantie, die het thema op de agenda houdt.

Onlangs kondigde hij zijn vertrek aan, per mei 2024. Hij gaat lekker reizen met zijn vrouw. Gezien de energie en het enthousiasme waarmee hij nadenkt over grote uitdagingen, kan het alleen bijna niet anders of hij zet zijn tanden straks toch weer in een van de grote opgaven in onze samenleving. We kijken er naar uit!

"We hebben het systeem zo ingewikkeld gemaakt, dat we niet meer weten wie we moeten zijn." Dat zegt ervaringsdeskundige Benito Walker over de jeugdzorg in Nederland. 
Benito verbleef van zijn tweede tot zijn vijftiende in een gezinshuis. Dat ging niet goed. "Een kind in de jeugdzorg krijgt meteen een diagnose. En dan luistert niemand meer naar hem of haar, terwijl dat kind er niets aan kan doen dat zijn ouders niet voor hem kunnen zorgen. Zo'n kind hoeft alleen maar liefdevol opgevoed te worden," aldus Benito.
De problemen in zijn eigen gezinshuis zijn volgens hem echt niet het enige voorbeeld van een falende jeugdzorg. Verstrikt in een woud aan jeugdprofessionals is het toezicht op gezinshuizen niet voldoende geregeld. Benito wil de kinderen in de jeugdzorg een stem geven; voor ze op komen waar ze dat zelf nog niet kunnen.
Op zijn 22e bewijst Benito dat leiderschap niets te maken heeft met leeftijd. Hij voelt de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een betere wereld tot in zijn tenen, en spant zich ook in op andere dossiers die op zijn zachtst gezegd ingewikkeld zijn. Hij wil laten zien wat er schort aan het systeem, maar vooral ook meedenken hoe het beter kan. En dat doet hij op vele fronten, en het liefst in verbinding met anderen. Wat hem betreft zijn er iets te veel verschillende bubbels in onze samenleving, die ervoor zorgen dat mensen elkaar niet zien. Dat wil hij doorbreken, op weg naar een betere samenleving. Waar we hem nog allemaal gaan zien, dat weet hij nog niet, maar dat hij ver gaat komen, dat durf ik wel te voorspellen.