Wetenschap Vandaag | BNR BNR Nieuwsradio

De stormbandpinguïn houdt er een bijzondere slaapstrategie op na. Het dier slaapt in totaal wel 11 uur op een dag. Alleen niet aan één stuk. Hij verdeelt het over zo'n 10.000 microdutjes van zo'n 4 seconden.  

Onderzoekers kwamen hierachter door de pinguïns in het wild in Antarctica te bestuderen. Ze gebruikten hiervoor verschillende technieken, zoals EEG op afstand, zonder de dieren te storen. 

De tactiek van microslapen heeft ook een duidelijke functie: de ouder die op het nest zit moet dat nest continue beschermen tegen vijandige vogels of sneaky soortgenoten. Dan is het niet handig om lange tijd niet alert te zijn.  

Nou gaat het met deze pinguïns relatief goed. Dat suggereert volgens de onderzoekers dat deze manier van slapen voor hen mogelijk dezelfde voordelen oplevert als geldt voor de langere stukken slaap die andere diersoorten pakken.

Voor mensen zou deze manier van slapen natuurlijk niet echt geschikt zijn. Er zijn wel wat studies die positieve effecten van powernaps vermelden, maar voorlopig is een goede ruk in de nacht voor ons toch de beste optie.

Lees hier meer over het onderzoek: Chinstrap penguins asleep thousands of times per day, but only for seconds at a time Of hier: Penguins snatch seconds-long microsleeps
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Drie sterrenkundigen uit Nederland hebben voor het eerst een belangrijk onderdeel van de gaskringloop rond een superzwaar zwart gat aangetoond. 

Ze laten zien hoe gas bij een superzwaar zwart gat eerst verwarmd wordt, hoe het vervolgens naar de buitenwijken van het sterrenstelsel stroomt, afkoelt en dan weer terug in de richting van het zwarte gat beweegt. 

Hoofdonderzoeker Tom Oosterloo, van ASTRON en de Rijksuniversiteit Groningen, vertelt meer over de ontdekking en legt uit hoe deze kennis ook iets belangrijkst zegt over de vorming van sterrenstelsels.  

Lees hier meer over het onderzoek: Nederlandse sterrenkundigen bewijzen laatste stukje gaskringloop zwart gat
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Baby’s blijken vlak na hun geboorte al de beat in muziek te kunnen waarnemen. Dat bevestigen onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam.

Het onderzoek is een vervolg op eerder werk van 14 jaar geleden. We bespreken met onderzoeker Henkjan Honing, hoogleraar Muziekcognitie aan de UvA, hoe ze het hebben aangepakt en waar hij in de toekomst nog naar wil kijken. 

Lees hier meer over het onderzoek: Pasgeboren baby heeft natuurlijk talent voor beat in muziek
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het nut van sterrenbeelden is sowieso nooit aangetoond. Maar als je eraan doet wil je natuurlijk wel het juiste sterrenbeeld hebben. Helaas hebben zich grote verschuivingen voltrokken sinds de Babyloniërs er zo'n 3000 jaar geleden mee begonnen.

Je hoort in deze aflevering sterrenkundige Annelotte Derkink, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.

Iedere woensdag komt de Universiteit van Nederland langs. Met vandaag: Loes van Langen.
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het begint allemaal bij een cel, die zich deelt en dat blijft doen tot een complex organisme is ontstaan. Maar op een bepaald moment stopt die groei. Bij ons mensen gebeurt dat gedurende de pubertijd. Maar waarom dit eigenlijk dan gebeurt is nog behoorlijk onduidelijk.  

Nou is het ook zo dat de pubertijd aan het verschuiven is. Die begint steeds eerder. Ook daarom is het onderzoeken van dat groeimechanisme belangrijk. Om dit beter te begrijpen hebben onderzoekers het mechanisme nu bestudeerd in fruitvliegjes. Ook die diertjes gaan door een pubertijd-achtige metamorfose. 

In andere dieren, bijvoorbeeld in een bepaald type roofwants, ook een insect, detecteert een oprek-receptor het moment waarop een bepaald lichaamsgrootte is bereikt en het moment is aangekomen om te stoppen met groeien.  

Maar bij fruitvliegjes zou dit weleens anders kunnen werken, dachten de wetenschappers. Ze onderzochten een hormoon dat veel voorkomt in insecten. De klier die dit hormoon aanmaakt blijkt de groeistop in gang te zetten. 

Als het vliegje een larve is, ontvangt deze klier een heleboel voedingsinformatie waarmee het bepaalt hoeveel van het hormoon aangemaakt moet worden. Maar als een bepaalde hoeveelheid van het hormoon wordt bereikt, is die informatie niet meer nodig en reguleert de klier zichzelf.  

Dit zou het moment zijn waarop de vliegjes stoppen met groeien. De vliegjes meten zichzelf dus niet zoals een roofwants dat doet. Vergelijkbare onderzoeken onder zoogdieren zouden moeten uitwijzen of dit ook voor mensen geldt. Maar gezien de rol die groeihormonen spelen in ons lichaam en de manier waarop voedingsinformatie met behulp van insuline wordt verwerkt, zou het heel goed kunnen dat wij een vergelijkbaar mechanisme kennen.

Lees hier meer over het onderzoek: Why does puberty trigger us to stop growing?
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niet te veel fronzen, is vaak het advies. Want: daar krijg je rimpels van en het ziet er niet zo gezellig uit. Maar laat die frons nou in sommige gevallen één van de belangrijkste hulpmiddelen van taal zijn.

Onderzoeker Naomi Nota - zij promoveert begin december aan de Radboud Universiteit op dit onderwerp - bekeek duizenden uren aan beeldmateriaal om erachter te komen hoe we ons gezicht inzetten als we met elkaar praten.

De frons bleek daar - met name bij een specifiek soort vragen - een glansrol bij te spelen. Ook in de experimenten die volgden zag ze het terug: onze wenkbrauwen zijn echt onmisbaar. 

Hier vind je meer over de promotie op 6 december: De rol van gezichtsbewegingen in hoe we taal gebruiken en begrijpen De paper naar aanleiding van het onderzoek vind je hier.
See omnystudio.com/listener for privacy information.