Nieuwe Filmmuziek Op 4 NPO Klassiek

Muziek bij de documentaire Four Daughters, of zoals de film in het Frans heet: Les filles d’Olfa, een wat curieuze maar ook indringende mix van documentaire en film van Kaouther Ben Hania. ‘De dochters van Olfa’ dus, en als je dat begrip noemt dan weten ze in Tunesië meteen wie je bedoelt: de eigenzinnige alleenstaande moeder Olfa en haar vier dochters. Van wie er twee radicaliseerden, zich aansloten bij ISIS en uiteindelijk in 2016 in de gevangenis belandden. Regisseur Kaouther Ben Hania won het vertrouwen van Olfa en maakte deze intrigerende film, waarin ze Olfa en de twee achtergebleven dochters laat vertellen over dat levensverhaal, samen met twee actrices, die de twee ontbrekende dochters spelen en af en toe flink tekeer gaan tegen de echte Olfa.

De ingetogen muziek bij Les Filles d’Offa wordt vooral bepaald door de sfeer van de strijkers die je hoort. De score is van de hand van de in 1986 geboren Tunesische filmcomponist Amin Bouhafa, die al vanaf zijn 15e filmmuziek schrijft, voor film, maar ook voor televisie. Dat is jong, maar Bouhafa was er op zeer jonge leeftijd bij, op zijn 7e ging hij naar de muziekhogeschool van Tunis, waar hij op zijn 12e al een diploma Arabisch muziek haalde. En trouwens niet alleen in de muziek ligt zijn fort, hij is ook gediplomeerd informatica-technicus. En inmidddels ook al de nodige prijzen in de wacht gesleept, voor zijn muziek bij de film Timbuktu bijvoorbeeld ontving hij een César.

Green Border is een film van de Poolse regisseur Agnieszka Holland, gemaakt in 2023.
De film volgt een Syrisch gezin dat denkt dat ze via Belarus legaal naar familie in Zweden kunnen reizen - aangemoedigd in die misvatting door het corrupte regime van Belarus. Maar in de bossen van het grensgebied tussen Belarus en Polen (de ‘groene grens’ uit de titel) worden ze als illegale vluchtelingen tegengehouden. En daarna zijn ze speelbal van de bijzonder wrede grenswachten van zowel Belarus als Polen. De film is een politieke aanklacht, en misschien is het niet in alle opzichten heel genuanceerd, maar de film maakt wel goed invoelbaar hoe het is om als vluchteling volledig afhankelijk te moeten zijn van de goedheid van andere mensen. En goede andere mensen, die komen de vluchtelingen maar heel weinig tegen…

De muziek bij Green Border is van de Belgische musicus en filmcomponist Frédéric Vercheval, die na zijn filmmuziekdebuut in 1992 vooral de laatste 20 jaar veel componeert voor film en televisie. Prijzen won hij onder meer voor de uitbundige muziek bij Duelles van Olivier Masset-Depasse. De muziek bij Green Border is - zoals te verwachten bij een thema als van deze film - veel ingetogener en op sommige momenten, ook zonder de beelden, aangrijpend.

Muziek van Fabio Massimo Capogrosso voor de film Rapito - een drama van Marco Bellochio, gemaakt in Italië/​Frankrijk/​Duitsland in 2023. Het verhaal speelt zich af in de 19e eeuw. In 1852 was Bologna een onderdeel van de Kerkelijke Staat waarover de paus regeerde. Een van zijn kardinalen eist van een Joodse familie hun zesjarige zoontje op, omdat die in het geheim zou zijn gedoopt ‘en nu voor eeuwig christen’ is. De waargebeurde ‘zaak Mortara’ wordt een internationale rel, en een principekwestie voor paus Pius IX. De film is een goed vertelde, sociaal bevlogen, historische moraalvertelling van de Italiaanse regisseur Marco Bellocchio, in een epische cinemastijl die je niet vaak meer ziet. Met enkele sterke magisch-realistische, symbolische scènes.

De ingetogen en mooi-traditioneel klinkende muziek is van Fabio Massimo Capogrosso, geboren in Perugia in 1984, de eerste componist in residence bij de Toscanini Philharmonic. Hij is winnaar van diverse internationale prijzen, vooral voor zijn klassieke concertmuziek, zoals van Discover America, de prestigieuze wedstrijd van het Chicago Ensemble, en hij won de eerste prijs op de Keuris Composers Contest 2018. Voor zijn soundtrack voor Esterno Notte werd hij genomineerd als beste componist bij de David di Donatello en hij won bovendien de titel "Componist van het jaar" bij de Apulia soundtracks Award.

Muziek van Max Richter bij de film Spaceman, een Amerikaans-Tsjechische film uit 2024, geregisseerd door Johan Renck. De zwaarmoedige Jakub is een astronaut die in zijn eentje de ruimte in gestuurd is op weg naar de andere kant van ons zonnestelsel. Halverwege zijn solomissie naar een mysterieuze deeltjeswolk aan de andere kant van Jupiter stort Jakub in. Hij blijkt gezelschap te hebben van een gigantische pratende spin die ook nog eens over telepathische gaven blijkt te beschikken. En die hem helpt te beseffen dat de ruimtemissie - al is hij ook eindeloos lang helemaal aan zichzelf overgeleverd - niet de bron van zijn eenzaamheid is. De deprimerende sfeer in het ruimteschip, dat eerder op een uitdragerij lijkt dan op een gelikt technisch hoogstandje, is heel effectief in beeld gebracht. Maar jammer genoeg krijgen we weinig zicht op de diepere psychologie van Jakub en op de moeizame relatie met zijn op aarde achtergebleven zwangere vrouw Lenka.

De muziek van Max Richter bij deze film is zeker de moeite waard. Richter weet het gevoel van eindeloosheid subtiel over te brengen door een combinatie van harmonisch klinkende elektronica en schurende, dissonante klanken die meteen een sfeer oproepen van oude science fiction films. Gelukkig blijft de soundtrack - helemaal in lijn met het sombere en uitzichtloze van het verhaal - voortdurend ingetogen en zijn er geen uitbarstingen van grote symfonie-orkesten of dergelijke die in de peilloze duisternis van de kosmos welbeschouwd nogal misplaatst zijn. Dat maakt weliswaar ook dat de muziek zónder de film weinig spannende momenten kent, geen climax of spetterend slotakkoord te horen. Maar misschien is dat ook weleens lekker - chille ruimtemuziek, ambient in kosmische vorm om het zo te zeggen.

In zijn veelgeprezen blockbuster Dune (2021) was alles al groots en episch. In vervolgfilm Dune: Part Two doet regisseur Denis Villeneuve er nog een schepje bovenop. Terwijl het eerste deel vooral de verkenning was van een nieuwe wereld, een opzet die het publiek warm maakte voor Herberts eigenzinnige ruimteverhaal, is het Dune: Part Two waarin de actie van start gaat. De tweede akte begint waar de eerste eindigde: na de aanval van de kwaadaardige Harkonnens op de basis van de familie Atreides op Arrakis wisten Paul en zijn moeder Jessica (Rebecca Ferguson) net op tijd te ontkomen. Ze voegden zich bij de Fremen, de oorspronkelijke bewoners van de planeet. De thema’s uit het eerste deel - ecologische verwoesting, godsdienstwaanzin en kolonialisme - worden verder uitgediept en er is aandacht voor de opbloeiende liefdesrelatie tussen Paul en Chani.
De muziek is opnieuw van succescomponist Hans Zimmer, die ook muzikaal nog een flinke schep weet toe te voegen aan de soundtrack van het eerste deel. In een interview licht Zimmer zelf toe: 'Ik heb de wereld van Dune eigenlijk nooit verlaten - de regisseur zal wel gedacht hebben dat ik niet goed bij mijn hoofd was, want ik bleef maar doorgaan met componeren, ook nadat we deel 1 hadden afgerond. Maar omdat ik het verhaal kende, het boek kende, wist ik wat er nog aan zou komen... Veel van de muzikale thema's uit dit tweede deel schreef ik al voordat Denis (Villeneuve, de regisseur) was begonnen met filmen. Ik wilde de sfeer, de mindset van deel 1 vasthouden.'

Muziek bij de film Scrapper, komedie uit het Verenigd Koninkrijk 2023 van Charlotte Regan. Prijswinnende film op het Sundance filmfestival. Over de 12-jarige Georgie, de debuutrol van Lola Campbell. Ze staat er alleen voor na de dood van haar moeder. De buitenwereld denkt dat ze samenleeft met haar oom, maar in werkelijkheid dopt ze haar eigen boontjes. In de kleurrijke Londense achterbuurt waar Georgie woont trekt ze op met klasgenootje Ali (Alin Uzun), met wie ze fietsen steelt en die dan weer doorverkoopt. Maar dan staat plots haar van haar vervreemde vader op de stoep (een geblondeerde Harris Dickinson, goed als altijd) en moet Georgie wel stilstaan bij de dood van haar moeder. Charmant en liefdevol debuut van de Engelse Charlotte Regan. Droevig en grappig tegelijkertijd en met knap acteerwerk.

Patrick Jonsson is componist van filmmuziek die veelal orkestklanken en elektronica met elkaar combineert. Hij zegt zelf over deze soundtrack onder meer dit: "Om te werken met regisseur Charlotte Regan was geweldig, want ze is heel open en eerlijk, ze weet wat ze wil, maar ze laat ook veel ruimte voor onderzoek en experiment. Ik heb al vaker met haar gewerkt voor korte films, en nu dus deze lange speelfilm. Wat we wilden bereiken is dat de muziek klinkt als vanuit het perspectief van de hoofdpersoon, de 12-jarige Georgie. Zo gebruik ik bijvoorbeeld veel metaal-achtige klanken in de muziek, verwijzend naar de enorme berg oud ijzer die Georgie construeert - als een overdrachtelijke verwerking van haar verdriet. Die klanken kon ik opnemen met slagwerker Paul Clarvis die een enorme voorraad vreemde metalen slagwerkinstrumenten had meegenomen. En die geluiden zitten dus allemaal in de score.
Maar ik wilde ook de storm aan emoties van de hoofdpersoon laten doorklinken. Met koperblazers en houtblazers, versterkt via gitaarversterkers zodat je een rauw geluid krijgt, en zodat het als het ware boos gaat klinken."
Aldus Patrick Jonsson, de componist van de muziek bij de film Scrapper.