Studio Veenweide - De Verdieping Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV)/STOWA

In deze aflevering van Studio Veenweide – De verdieping geeft onderzoeker Jan Peter Lesschen (WENR) college over het rapporteren van broeikasgasemissies. Waarom moeten de emissies gerapporteerd worden en hoe gaat het rapporteren van de emissies uit veenweiden vanuit de LULUCF in zijn werk?
Daarover hoor je meer in deze aflevering.www.nobveenweiden.nl www.stowa.nlwww.veenweiden.nl www.wur.nl
TRANSCRIPTIE
Ivo de wijs: Dit is Studio Veenweide, De Verdieping: een serie colleges over de reductie van broeikasgassen in het Veenweidegebied. In het klimaatakkoord hebben we afgesproken dat de Veenweide gaan zorgen voor het verminderen van een jaarlijkse emissie van één megaton in 2030. Hoe gaan we dat doen? Wat weten we al en wat weten we nog niet? Het nationaal onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden zoekt het uit. In zes afleveringen volgen we de zes M-cycles van Meten, Mechanisme, Modelleren, MKBA, Maatregelen en Monitoren. We gaan spreken in deze aflevering is-.

00:00:41

Inge Diepman: Doktor-Ingenieur Jan Peter Lesschen, als onderzoeker verbonden aan Wageningen en Environmental Research. Heeft een brede kennis op het gebied van bodemkunde, broeikasgasemissies en volgens mij nog veel meer. Nietwaar? Welkom, Jan Peter.

00:00:55

Jan Peter Lesschen: Bedankt.

00:00:56

Inge Diepman: Je geeft college in De Verdieping omdat jij lid bent van de werkgroep LULUCF. Jullie zeggen gewoon in de wandelgangen LULU CF. Dat betekent Land Use, Land-Use Change and Forestry; is verantwoordelijk voor het rapporteren van de broeikasgasemissies uit het landgebruik, uit de landgebruik-sector in Nederland. Jij was ook mijn gast in Studio Veenweide en ik vond het wel leuk toen ik jou vroeg: "Is het niet heel saai, rapporteren?", dat jij zei: "Dat dacht ik ook, maar nee. Absoluut niet."

00:01:25

Jan Peter Lesschen: Nee, dat klopt. Toen ik begon dacht ik inderdaad eerst van: saai, elk jaar de cijfertjes rapporteren. Maar dat is in die tijd dat ik begon -ik ben in 2008 bij deze werkgroep betrokken geraakt- is er heel veel gebeurd op beleid, waardoor het belang van emissies uit landgebruik veel groter is geworden. Met het Parijs Akkoord -zeker in het klimaatakkoord nu met specifieke doelstellingen voor bijvoorbeeld Veenweide maar ook voor minerale landbouwbodems- is het veel belangrijker geworden en telt deze werkgroep nu echt volledig mee voor de emissieregistratie.

00:01:55

Inge Diepman: Veel plezier met Studio Veenweide - De Verdieping met Jan-Peter Lesje.

00:01:59

Ivo de wijs: De M van Meten.

00:02:02

Jan Peter Lesschen: Ik wilde graag in deze verdiepende podcast jullie wat extra vertellen over hoe wij als werkgroep LULUCF de emissies, uit onder andere Veenweiden, rapporteren. Deze werkgroep Land-Use Change and Forestry-. In het Nederlands gaat dat eigenlijk gewoon om landgebruik die alle emissies rapporteert uit het landgebruik aan de emissieregistratie. De emissieregistratie omvat nog een aantal andere werkgroepen, waarvan energie, industriële processen, landbouw en afval. En gezamenlijk vormt dat de nationale emissieregistratie van Bruker Gassen die Nederland jaarlijks aan de UNFCCC rapporteert. Daarnaast rapporteren ze dit ook naar de EU, omdat de EU eigenlijk als geheel ook een partner is in het Parijs Akkoord. En het EU-beleid is eigenlijk in dat opzicht leidend voor hoe Nederland zijn klimaatbeleid ook moet vormgeven. Wat is deze werkgroep, eigenlijk deze emissiesector landgebruik? De hoofdindeling is op basis van landgebruik: er worden zes hoofdlandgebruikstypes onderscheiden. Eerst wordt gekeken naar bos, dan naar bouwland, grasland, bebouwde omgeving, wetlands -dus eigenlijk moerasgebieden en open water valt daaronder- en dan heb je other lands en dat is dan overig land: de kale grond, duinen en zandverstuivingen. En per landgebruikstype rapporteren we de verschillende koolstofpools en de veranderingen daarin. Dat gaat dan om de biomassa, zowel bovengrondse biomassa als ondergrondse. Dat biomassa is, met name in bos natu

In deze aflevering van Studio Veenweide – De verdieping geeft onderzoeker Gilles Erkens (Deltares/UU) college over mechanismen in de bodem met betrekking tot veenafbraak en broeikasgasemissies. Welke mechanismen leiden tot bodemdaling en welke mechanismen een relatie met broeikasgasuitstoot? Waarom zijn er bodemdalingsmetingen nodig in een onderzoek naar broeikasgasemissies? Welke variabelen spelen daarin een rol en waarom is het belangrijk om deze processen te begrijpen om te komen tot oplossingen? Daarover hoor je meer in deze aflevering.www.nobveenweiden.nl www.stowa.nlwww.veenweiden.nl www.uu.nl www.deltares.nl
TRANSCRIPTIE
Ivo de Wijs: Dit is Studio Veenweide, de verdieping. Een serie colleges over de reductie van broeikasgassen in het veenweidegebied. In het klimaatakkoord hebben we afgesproken dat de veenweiden gaan zorgen voor het verminderen van een jaarlijkse emissie van één megaton in 2030. Hoe gaan we dat doen? Wat weten we al en wat weten we nog niet? Het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweide zoekt het uit. In zes afleveringen volgen we de 6-M-cyclus van Meten, Mechanisme, Modelleren, MKBA, Maatregelen en Monitoren. De gastspreker in deze aflevering is:

00:00:40

Inge Diepman: Gilles Erkens, expert bodemdaling bij onderzoeksinstituut Deltares en de Universiteit Utrecht en drijvende kracht achter het onderzoeksconsortium. Gilles, hartelijk welkom bij de Verdieping. Je gaat ons van alles vertellen over het mechanistische begrip. Dat is een heel breed begrip.

00:00:57

Gilles Erkens: Mechanistische begrip gaat over wat we begrijpen van de mechanismes die achter de bodemdaling en de broeikasgasuitstoot zitten in het veenweidegebied. In deze collegeserie ga ik kijken naar welke mechanismes leiden tot bodemdaling en welke daarvan ook een relatie hebben met broeikasgasuitstoot. Het gaat erom waarom we bodemdaling metingen nodig hebben in een broeikasgasuitstoot onderzoek.

00:01:20

Inge Diepman: De komende vijftien tot 20 minuten ga je ons daarover bijpraten. Ik zou zeggen: 'The floor is yours'. Heel veel plezier met het college van Gilles Erkens.

00:01:29

Ivo de Wijs: De M van Mechanisme.

00:01:32

Gilles Erkens: Waarom meten we bodemdaling in een broeikasgasuitstoot onderzoek? Dat komt omdat bepaalde mechanismes die leiden tot bodemdaling, bepaalde processen die leiden tot bodemdaling, ook leiden tot broeikasgasuitstoot, maar niet allemaal. Er zijn ook processen die leiden tot bodemdaling, maar niet tot broeikasgasuitstoot. Juist dat verschil willen we maken. Als we de mechanismes begrijpen die zowel leiden tot bodemdaling en broeikasgasuitstoot, dan kunnen we ook de bodemmetingen gebruiken als proxy voor broeikasgassen uitstoot elders in het land, en dat is ons grote doel.

00:02:03

Gilles Erkens: Helaas is het zo dat bodemdaling door heel veel verschillende processen wordt veroorzaakt. Ik richt me in dit stuk over mechanismes in het veenweidegebied op bodemdaling en broeikasgas uitstoot in het veenweidegebied. We hebben natuurlijk ook nog bodemdaling door allerlei andere processen, zoals het winnen van gas, zout of water. We gaan nu hebben over het ontwateren van het veenweidegebied en het aanbrengen van belasting. Dat zijn juist de twee processen die leiden tot het dalen van het veenweidegebied.

00:02:30

Gilles Erkens: Als we kijken naar het type processen, hebben we ook twee types die je kan onderscheiden. We hebben aan de ene kant de mechanische processen, dus waar veen echt wordt samengedrukt of waar veen echt verandert van vorm. Maar we hebben ook de processen die biochemisch zijn, dus waar biologische processen zorgen voor de afbraak van veen, en daarmee verliest het zijn sterkte en kan het ook worden samengedrukt. Er zijn dus twee typen processen. De biochemische processen, dat zijn de micro-organismes: de bacteriën, de schimmels en de eencelligen, die langzamerhand het veen afbreken. Voor het afbreken van het veen gebruiken ze zuurstof om energie te krijgen en dan breken ze

In deze aflevering van Studio Veenweide – De verdieping geeft onderzoeker Jim Boonman (VU) college over modelleren. Waarom is het belangrijk om modellen te maken, wat is er nodig voor een goed model, en hoe verhouden verschillende modellen zich tot elkaar?
Daarover hoor je meer in deze aflevering.

www.nobveenweiden.nlwww.stowa.nlwww.veenweiden.nl www.vu.nl
TRANSCRIPTIE
Ivo de Wijs: Dit is Studio Veenweide: de Verdieping. Een serie colleges over de reductie van broeikasgassen in het Veenweidegebied. In het klimaatakkoord hebben we afgesproken dat de Veenweiden gaan zorgen voor het verminderen van een jaarlijkse emissie van 1 megaton in 2030. Hoe gaan we dat doen? Wat weten we al en wat weten nog niet? Het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden zoekt het uit. In zes afleveringen volgen we de 6 M-Cyclus van meten, mechanisme, modelleren, MKBA, maatregelen en monitoren. De gastspreker in deze aflevering is-

00:00:40

Inge Diepman: Jim Boonman, PhD bij de Vrije Universiteit van Amsterdam, doet onderzoek naar het verband tussen hydrologie, redoxcondities en de afbraak van organisch materiaal in de Nederlandse veenweidebodems. Een hele mond vol! Hartelijk welkom.

00:00:50

Jim Boonman: Dank je wel.

00:00:53

Inge Diepman: Een mond vol maar volgens mij ook ongelofelijk leuk, of niet?

00:00:55

Jim Boonman: Ja zeker, ontzettend leuk om bij dit project betrokken te zijn, het NOBV project, waar heel veel universiteiten en verschillende bedrijven bij betrokken zijn. Dat is ontzettend leuk.

00:01:03

Inge Diepman: Jij gaat college geven over modelleren. Ik heb een reportage gemaakt met Ko van Huissteden te beluisteren in Studio Veenweide en wat mij bijbleef was dat Ko tegen mij zei: "modelleren, modellen maken, is een proces dat nooit, maar dan ook nooit, af is".

00:01:18

Jim Boonman: Dat klopt.

00:01:22

Inge Diepman: Maar jij bent nog jong.

00:01:23

Jim Boonman: Inderdaad, en ik ben nu al bijna anderhalf jaar bezig om een model te maken om veenafbraken in te schatten in de Nederlandse veenweide en ik kom er ook achter dat er altijd een "maar" is. Er kan altijd meer en het kan altijd beter. En het is nu de kunst ook om een punt te vinden waarop ik stop en waarop ik mijn werk publiceer en mijn model accepteer zoals het is.

00:01:43

Inge Diepman: En wanneer vermoed je dat dat is?

00:01:45

Jim Boonman: Ik heb vier jaar voor mijn PhD en daarin moet ik vier onderzoeken afronden. Dat betekent dat je één publicatie per jaar moet doen. Dus eigenlijk heb ik mezelf één jaar de tijd gegeven en daar ben ik nu al ruim overheen. Dus ik wil graag opschieten.

00:01:58

Inge Diepman: Ja, maar het is wel ongelooflijk wat je allemaal al weet, weet ik uit betrouwbare bron, dus ik ben ontzettend blij dat je hier zit en ons college wil geven over--

00:02:07

Ivo de Wijs: De M van modelleren.

00:02:11

Jim Boonman: Laten we maar even bij het begin beginnen. Misschien heeft Ko dat ook al verteld, maar wat is een model nu eigenlijk? Een model is een versimpeling van de werkelijkheid die we vatten in een computer stimulatie. Je maakt een model zodat je metingen kunt vertalen naar grotere gebieden, andere tijdstippen of zodat je meer inzicht kunt krijgen in bepaalde processen of bepaalde dynamiek. Veenafbraak bijvoorbeeld, kun je moeilijk direct meten en als je dat doet, dan meet je maar op een paar plekken of op een paar momenten. Maar elke polder is anders. En we willen toch voor elke polder weten welke maatregelen we toe kunnen passen om veenafbraak tegen te werken of om veenafbraak te reduceren. Dus we moeten een manier vinden om onze metingen te vertalen en te extrapoleren. Daar bieden computermodellen dus een hele goeie uitkomst.

00:02:56

Jim Boonman: Natuurlijk moet je wel heel voorzichtig zijn, want een model berust altijd op aannames, echt veel aannames, en als je een model ziet als een absolute waarheid, dan zouden hele belangrijke beslissingen wel eens helemaal verkeerd uit kunnen vallen. Er is ook altijd een

In deze aflevering van Studio Veenweide – De verdieping geeft onderzoeker Sien Kok (Deltares) college over maatschappelijke kosten-baten analyses (MKBA’s). Wat is een MKBA, hoe wordt een MKBA opgesteld en waarom is het belangrijk om goede maatschappelijke kosten-baten analyses te maken? Daarover hoor je meer in deze aflevering.www.nobveenweiden.nl www.stowa.nlwww.veenweiden.nl www.deltares.nl
TRANSCRIPTIE
Ivo de Wijs: Dit is studio Veenweide; de verdieping. Een serie colleges over de reductie van broeikasgassen in het veenweidegebied. In het klimaatakkoord hebben we afgesproken dat de veenweiden gaan zorgen voor het verminderen van een jaarlijkse emissie van één megaton in 2030. Hoe gaan we dat doen? Wat weten we al? En wat weten we nog niet? Het nationaal onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweide zoekt het uit. In zes afleveringen volgen we de 6M-cyclus van meten, mechanisme, modelleren, MKBA , maatregelen en monitoren. De gastspreker in deze aflevering is...

00:00:40

Inge Diepman: Sien Kok; milieueconoom bij Deltares, bezig met de waardering van ecosysteemdiensten, nature-based solutions en bodemdaling. Ze is onder andere betrokken geweest bij het kaderplan bodemdaling voor de binnenstad van Gouda en in het buitenland bij een economische analyse naar de gevolgen van bodemdaling in Indonesië.

00:00:58

Inge Diepman: Hartelijk welkom.

00:00:59

Sien Kok: Dankjewel.

00:01:00

Inge Diepman: Fijn dat je ons wilt bijpraten op het gebied van MKBA's. Wat vind je van die term? En dat vraag ik, omdat ik met Ivo de Wijs die de lieden heeft ingesproken, mijn vroegere collega bij Vroege Vogels, een hele discussie had over die M. Hij zei: kan het niet gewoon de M van money zijn? Maar dan zit je er een beetje naast, toch?

00:01:18

Sien Kok: Ja, eigenlijk om twee redenen. Het gaat bij een MKBA zeker niet over geld, ook al is dat wel hetgeen wat we doen als economen. We drukken in een MKBA alle effecten en gevolgen uit in kosten en baten, maar het gaat echt over welvaart. Het gaat over maatschappelijk nut en geld is daar maar een heel klein onderdeel in. Dat dekt niet helemaal de lading.

00:01:36

Inge Diepman: Jij verbindt die twee werelden eigenlijk met elkaar, want als je een milieueconoom bent of ik zag ook staan 'resource economist'. Dat is misschien nog een mooiere omschrijving, dan verbind je die wereld van de natuur en de wereld van de economie.

00:01:50

Sien Kok: Dat is zeker waar het over gaat, maar mijn werk gaat eigenlijk over het ondersteunen van beslissingen van beleidsmakers in hun keuzes. Dat gaat deels inderdaad over economie en deels kan het ook gaan over financiële afwegingen van private partijen. Ik richt me eigenlijk meer op de publieke sector. En hoe maken we de keuzes die we doen? Wat gaan we doen met ons belastinggeld? Wat is een verstandige keuze? Daar gaat dat eigenlijk over.

00:02:15

Inge Diepman: Je gaat ons meenemen in deze podcast: Studio Veenweide, De Verdieping. Veel plezier met het college van Sien kok over...

00:02:21

Ivo de Wijs: De 'M' van MKBA.

00:02:25

Sien Kok: Om even te beginnen: in het Veenweide gebied zijn we ooit begonnen met het regulieren van waterstanden, zodat we daar landbouw en veehouderij konden bedrijven. Ook om te zorgen dat onze huizen, tuinen en infrastructuur geen natte voeten krijgen. Maar zoals de luisteraar misschien wel weet, is er in september 2020 een rapport uitgekomen van de Raad voor de Leefomgeving; met het advies: stop die bodemdaling in de Veenweide die het gevolg is van die kunstmatige verlaging van de grondwaterstanden. Waarom is dat advies er? Dat is omdat er allerlei negatieve gevolgen zijn aan de welvaart en economie. Dat komt door die bodemdaling en dan hebben het over allerlei dingen. We hebben het over schade aan biodiversiteit, bodemkwaliteit en waterkwaliteit. We hebben het over dat het steeds moeilijker wordt om natuurgebieden die nabij liggen in stand te houden. Die verdrogen door het hoogteverschil, het verstoort nutriënten balanse

Onderzoeker Jan van den Akker (WENR) geeft in deze aflevering van Studio Veenweide – De verdieping college over maatregelen in het veenweidegebied. Welke maatregelen zijn er om bodemdaling en broeikasgasemissies in het veenweidegebied tegen te gaan en hoe meten we de effectiviteit van maatregelen? Daarover hoor je meer in deze aflevering.www.nobveenweiden.nl www.stowa.nlwww.veenweiden.nl www.wur.nl
TRANSCRIPTIE
Ivo de Wijs: Dit is Studio Veenweide: de Verdieping, een serie colleges over de reductie van broeikasgassen in het Veenweidegebied. In het klimaatakkoord hebben we afgesproken dat de Veenweiden gaan zorgen voor het verminderen van een jaarlijkse emissie van 1 megaton in 2030. Hoe gaan we dat doen? Wat weten we al en wat weten we nog niet? Het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden zoekt het uit. In zes afleveringen volgen we de 6-M Cyclus van meten mechanisme, modelleren, MKBA, maatregelen en monitoren. De gastspreker in deze aflevering is--

00:00:40

Inge Diepman: Ingenieur Jan van den Akker, tot voor kort senior wetenschappelijk onderzoeker bij Wageningen Environmental Research en ik kan wel zeggen dat er 40 jaar onderzoekservaring op het gebied van bodemdaling en broeikasgasemissies van Veenweide gebieden hier tegenover mij aan onze mooie lisdodde tafel zit. Dag Jan.

00:00:58

Jan van den Akker: Goedemorgen.

00:00:59

Inge Diepman: Goedemorgen, fijn dat je ons college gaat geven. Even in het algemeen: jij hebt 40 jaar ervaring en volgens mij nog wel meer. Hoeveel jaar ervaring hebben wij eigenlijk als het gaat om maatregelen? Ik heb zelf het gevoel dat we daar nog maar kort mee bezig zijn.

00:01:11

Jan van den Akker: Nee hoor, bodemdaling is al een heel oud iets in Veenweiden, bijvoorbeeld al in de jaren '40 en '50 is men begonnen nabij de Noordoostpolder in Friesland om onderwaterdrainage aan te leggen. Dat was omdat het water vanuit Friesland wegtrok naar de diepere Noordoostpolder waardoor het veen te droog werd en men wilde graag op die manier water infiltreren.

00:01:40

Inge Diepman: Ik merk het al, we gaan heel veel van je leren in het komende college. Heel veel plezier met Studio Veenweide: de Verdieping met Jan van den Akker.

00:01:47

Ivo de Wijs: De M van maatregelen.

00:01:50

Jan van den Akker: Ik zal een beginnen over maatregelen. Maatregelen beginnen eigenlijk met de oudste maatregel: het verhogen van het slootpeil. We moeten bedenken dat het gaat om het verhogen van de grondwaterstand. Als je de grondwaterstand bekijkt in een veenweidegebied, zie je dat gedurende de zomer het land uitdroogt. De verdamping wordt groter dan de infiltratie en dan zie je dat de grondwaterstand in een veenweide perceel lager uitkomt dan het slootpeil en dat kan best diep zijn. Je hebt bijvoorbeeld een slootpeil van 60 centimeter, wat op zich in het westen van het land al vrij diep is. Door de uitdroging en de verdamping kan het grondwater tot een meter diep uitzakken en dat betekent dat er zo ongeveer een meter aan zuurstof wordt blootgesteld. En dat betekent dat je dus veenoxidatie krijgt, oftewel het afbreken van het organische materiaal. Enerzijds verdwijnt er materiaal, dus je krijgt bodemdaling of het veen verandert van structuur en wordt daardoor dichter dus dat veroorzaakt ook weer bodemdaling. Maar door de veenoxidatie krijg je ook CO2 vorming en dat is dus het grootste aandeel van broeikasgassen in het veenweidegebied. Het doel is dus de grondwaterstand te verhogen en het eerste waar je dan aan denkt is het slootpeil verhogen. En dan ga je bijvoorbeeld dat slootpeil van min 60 verhogen naar min 30, dus je gaat het 30 centimeter omhoog brengen. Maar dan zie je dat door de weerstand die de slootkanten hebben, het eigenlijk erg slecht lukt om in het hele middengedeelte van het perceel, de grondwaterstand echt omhoog te krijgen. Dus je moet je ongeveer voorstellen: als jij 30 centimeter slootpeil verhoogt, dan krijg je misschien dat die ene meter uitzakking in de zomer naar 80 centimeter

Onderzoeker Ronald Hutjes (WU) geeft in deze aflevering van Studio Veenweide – De verdieping college over vliegtuigmetingen binnen het NOBV. Waarom wordt er gemeten vanuit de lucht, hoe worden die metingen gedaan en hoe worden de metingen geanalyseerd? Daarover hoor je meer in deze aflevering. www.nobveenweiden.nl www.stowa.nlwww.veenweiden.nl www.wur.nl
TRANSCRIPTIE
Ivo de Wijs: Dit is Studio Veenweide: de Verdieping, een serie colleges over de reductie van broeikasgassen in het Veenweidegebied. In het klimaatakkoord hebben we afgesproken dat de veenweiden gaan zorgen voor het verminderen van een jaarlijkse emissie van 1 megaton in 2030. Hoe gaan we dat doen? Wat weten we al en wat weten we nog niet? Het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden zoekt het uit. In zes aflevering volgen we de 6 M-Cyclus van meten, mechanisme, modelleren, MKBA, maatregelen en monitoren. De gastspreker in deze aflevering is--

00:00:41

Inge Diepman: Dr. Ronald Hutjes, universitair hoofddocent Land Atmosfeer Interacties onderzoeker bij Wageningen University Research. Wat ontzettend leuk om je weer te zien, Ronald. Welkom hier in Zegveld, want de vorige keer dat wij elkaar troffen was dat in een vliegtuigje, maar dat was niet zo want er konden maar twee mensen mee: de piloot en jij, en ik kon er niet bij. Maar jouw verdieping gaat ook min of meer over de metingen vanuit de lucht.

00:01:04

dr. Ronald Hutjes: Ja, ik wil zo wat meer vertellen over waarom we die metingen doen, hoe we ze doen en hoe we ze analyseren, tot we hopelijk een antwoord op de vragen hebben.

00:01:13

Inge Diepman: Nou, ik heb in Studie Veenweide ademloos naar je zitten luisteren. Dat ga ik nu ook doen. Dus veel plezier met het college van Ronald Hutjes.

00:01:20

Ivo de Wijs: De M van monitoren.

00:01:24

dr. Ronald Hutjes: Ik wil het vandaag met name hebben over de vliegtuigmetingen. Ik zal eerst vertellen waarom we het doen en daarna over hoe we dat doen. Hoe vliegen we en wat meten we? Daarna vertel ik wat voor resultaten we kunnen verwachten. Daarna zal ik een beetje proberen af te sluiten. De meeste metingen die in Veenweide project gebeuren, die gebeuren eigenlijk op locatieniveau, punt niveau, op één plaats in de ruimte, wel bijna gedurende het hele jaar of zelfs gedurende meerdere jaren. Maar wat een beetje ontbreekt bij dat soort grondmetingen is het ruimtelijke beeld. Uiteraard proberen we die grondmetingen representatief te maken voor verschillende landgebruiksvormen in het veenweidegebied maar we willen eigenlijk ook een ruimtelijk compleet beeld proberen te krijgen. Daar denken wij dat vliegtuigmetingen erg geschikt voor kunnen zijn. Die heb je weliswaar niet natuurlijk het hele jaar door, je hebt een aantal momenten in het jaar, maar je hebt wel een heel groot gebied volledig gedekt. En dat vliegtuig kan daarmee twee dingen opleveren: enerzijds een totale emissie voor het hele gebied, die je uit die grondmetingen alleen door allerlei ingewikkelde sommetjes kan bepalen, en andersom vanuit het vliegtuig kunnen we juist ook wat over de verschillende bodemtypes en vegetatietypes en maatregelen proberen te zeggen. Maar dat is in ons geval juist het ingewikkelde sommetje. In het ene geval hebben we het ingewikkelde sommetje van bottom-up en in het andere geval hebben we het ingewikkelde sommetje van top-down. In wetenschappelijke termen is dat iets wat we dan vaak de ruimtelijk temporele schaling noemen. Hoe komen we van de ene schaal naar de volgende schaal? Uiteindelijk voor het beleid is natuurlijk de landschapsschaal of de landelijke schaal het meest belangrijk.

00:02:59

dr. Ronald Hutjes: In een eerdere uitzending hebben we al iets verteld over de vliegtuigmetingen, laat ik dat heel even kort samenvatten: we gebruiken een kleine tweezitter die heel laag vliegt, zo laag mogelijk, wat maar qua veiligheidsmarges toelaatbaar is en in de praktijk komt dat neer om op ongeveer 60 meter hoogte te vliegen. Het vliegt langzaam, zodat de metingen