Historia do usłyszenia: Wrocław OdNowa 1945 i potem Studenci Historii w Przestrzeni Publicznej 2019-2021 UWr

Przybyli do Breslau Polacy musieli skonfrontować się z jego wieloma obliczami. Nowi mieszkańcy zastali wśród zgliszczy nieznaną im spuściznę kulturową. Józef Gębczak, jeden z pierwszych polskich muzealników w powojennym Wrocławiu, który brał udział w akcji zabezpieczania zabytkowych obiektów wspominał po latach, że w mieście było co ochraniać. Dzięki trudnej pracy już od pierwszych dni po zakończeniu II wojny światowej udało się 11 lipca 1948 roku uroczyście otworzyć Muzeum Państwowe we Wrocławiu obecnie noszące miano Muzeum Narodowego. W jego zbiorach znalazły się przedwojenne wrocławskie dzieła, ale również lwowskie i kijowskie muzealia przekazane stronie polskiej. O tym, co działo się z wrocławskimi dziełami sztuki w trakcie wojennej i powojennej zawieruchy oraz jak wyglądało tworzenie i początek działalności Muzeum we Wrocławiu rozmawia Maria Frańczak z dyrektorem Muzeum Narodowego we Wrocławiu Panem dr.hab. prof. UWr Piotrem Oszczanowskim. Fotografia przedstawia plakat informujący o otwarciu 11 lipca 1948 roku Muzeum Państwowego we Wrocławiu. Plakat znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Historyk i archeolog dr hab. Wojciech Kucharski, zastępca dyrektora Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”, autor m.in. najnowszej książki „Komuniści i Watykan” odpowiada na pytania dotyczące relacji państwo-Kościół w latach powojennych. Nakreśla problemy, przed którymi stanął Kościół. Przybliża te związane ze zniszczeniami, ze zmianą granic państwowych, procesem tworzenia wspólnoty, koegzystencją polskich wiernych z niemieckimi w okresie przejściowym, a nawet konfliktami między polskim a niemieckim duchowieństwem.

Zbrodnicza działalność nazistowskich Niemiec przyniosła ludności żydowskiej przeogromnego cierpienia. Pomimo tego po II wojnie światowej to właśnie Wrocław, do niedawna jeszcze niemieckie miasto, stał się nowym domem dla wielu Żydów. Dlaczego nie postanowili zacząć od nowa, z dala od brutalnych duchów przeszłości i dlaczego wybrali akurat Wrocław, który był twierdzą hitlerowską broniącą się dłużej od samego Berlina? Jak radzili sobie z tym wszystkim w nowej rzeczywistości? Czy Polacy byli wobec nich przyjaźnie nastawieni? Na te i inne pytania odpowiada rozmowa Marka Drytkiewicza z prof. Leszkiem Ziątkowskim.

Dolny Śląsk po II wojnie światowej stanowił tygiel narodów. Oprócz Niemców i Czechów pojawiła się przesiedlana ze wschodu i napływająca z centralnej części kraju ludność polska, w połowie 1945 rozpoczęto osadnictwo Żydowskie, w 1947 roku na Dolny Śląsk przesiedlani byli także Ukraińcy i Łemkowie, następnie przybyli także uchodźcy Greccy i Macedońscy. Wraz z dorosłymi przybyły dzieci, a to stwarzało konieczność zorganizowania im odpowiedniej opieki, edukacji i infrastruktury. Jak organizowano szkolnictwo dla tych poszczególnych narodowości? Czy różniło się ono od polskiego szkolnictwa? Czy podlegało innym przepisom? W jaki sposób mniejszości narodowe były postrzegane? Jak wyglądała ich asymilacja? 

Tygiel narodów, wielka wymiana ludności są to jedne z wielu określeń, które obrazują nam sytuacje Wrocławia, ale również Dolnego Śląska po 1945 roku. I taka sytuacja pisze na Dolnym śląsku nowe historie ludzi, odkrywa kolejne karty opowieści z życia. W takich zawirowaniach trafił na Dolny Śląsk człowiek, o którym można powiedzieć, że jego wyczyn wyprzedza jego nazwisko – Emil Czech Trębacz spod Monte Cassino. Niezwykła historia i mało znana postać, którą przybliżymy w rozmowie z dr hab. Jerzym Kirszakiem. Do usłyszenia!

Po zakończeniu II wojny światowej nowe władze państwowe zadecydowały o rozpoczęciu akcji „odzysk cegły”, czyli rozbiórki miast i wsi na  terenach nowo przyłączonych do Polski. Pozyskiwana w ten sposób cegła szła na odbudowę zniszczonych w czasie działań drugiej wojny światowej polskich miast, jednocześnie jednak cierpiały na tym tereny należące do Niemiec przed wojną. W jaki sposób obywała się akcja „odzysku cegły”? Ile wywieziono cegły z Wrocławia oraz dokąd była transportowana? Kto był  zatrudniany do rozbiórki? I przede wszystkim jakie konsekwencje wiązały się z tym dla miasta? Odpowiedzi na te pytania dowiedzą się Państwo z podcastu – rozmowę z Profesorem Tyszkiewiczem, przeprowadziła Alicja Kotapska.