Wszyscy Jesteśmy ze Wsi Folkowisko

Kamienne krzyże i figury bruśnieńskie, stanowią dziś unikalny pomnik nieistniejącego już największego w okresie II Rzeczpospolitej ośrodka kamieniarskiego.

O tym fenomenie kultury ludowej, związanym również z uzyskaniem wolności od pańszczyzny przez galicyjskich chłopów, opowie Grzegorz Ciećka, twórca inicjatywy https://kamiennekrzyze.pl/

Jak pisze Grzegorz: "Po dwóch latach działań z kamiennymi krzyżami przydrożnymi okazało się, że stanowią one kopalnię historii lokalnej, często stanowią jedyne pomniki nieistniejących już wsi ukraińskich i polskich. Są też pomnikami zamarłej starej sztuki ludowej w regionie (elementy ozdobne, stosowane na kamiennych krzyżach, są unikalnym regionalnym bankiem wzorów). W końcu, stanowią też nierozerwalny element krajobrazu, nie tylko ziemi lubaczowskiej, ale także i sąsiednich powiatów." Polecamy posłuchać o tej inicjatywie, bo dla naszego podcastu ważne jest odkrywanie historii i kultury ludowej i takich wspaniałych mikrohistorii z całej Polski!

Mówi się, że każda pieśń ludowa jest o miłości i to zazwyczaj miłości między Jasiem i Marysią. Gdyby jednak wnikliwiej zagłębić się w ich sens, otrzyma się obraz społeczeństwa i stosunków nie tylko między kochankami, ale także w rodzinie, w społeczności oraz tych, które nas interesują, czyli obraz stosunków międzyklasowych. Są jednak pieśni, w których nie mamy wątpliwości, że mówią o uciśnienieniu chłopów, pańszczyźnie, rabacji oraz o tym, co było dalej. I wydaje się, że w porównaniu z ilością dum o wojnach, ballad czy hagiografii, jest to najmniej znana grupa pieśni.

Zapraszamy na 4. odcinek 2. sezonu podcastu Wszyscy jesteśmy ze wsi. Tym razem opowiadamy o pieśniach wolności, które mówią o uciśnienieniu chłopów, pańszczyźnie, rabacji oraz o tym, co było dalej.

Rozmówcą Katarzyny Chodoń w podcaście “Wszyscy jesteśmy ze wsi” jest autor zacytowanych wyżej przyśpiewek, Piotr Wawrzkiewicz, badacz, kolekcjoner starych druków, pieśniarz i lirnik, związany ze Stowarzyszenie Muzyka Dawna w Jarosławiu  oraz projektem Pieśni za grosze.

Podcast powstaje dzięki Wam! Jeśli podoba Wam się i chcielibyśmy, żebyśmy działali dalej - prosimy o dorzucenie się drobną kwotą. Zrzutka z świetnymi nagrodami trwa: https://zrzutka.pl/dnwkpw

Idziemy w Serbena! Tak co roku na Wielkanoc wołają mieszkańcy Czortowca, wsi na ukraińskim dziś Pokuciu (dawniej austriacka Galicja). 

Wg badaczki Natalii Tkaczyk, źródła tego tańca odnoszą się do 1848 roku i nadania galicyjskim chłopom wolności. Ten niezwykły rytuał ma podobno oznaczać... deptanie pańszczyzny! 

"Taniec ma rytm podobny do wojskowego, towarzyszy mu pieśń z odpowiednimi słowami. Mężczyźni łapią się z ręce i robią koło lub łańcuszek. W rytmie ruszają się w lewą stronę, dwa kroki do przodu i jeden do tyłu. W ten sposób śpiewając obchodzą trzykrotnie dookoła cerkiew. Po czym obchodzą dookoła chór kobiet stojący obok" - opowiada etnografka. 

Obok krzyży pańszczyźnianych jest to kolejny fascynujący obyczaj związany z galicyjskim Dniem Wolności. Dowiedzcie się więcej z podcastu!

A tu obejrzycie jak ten taniec wyglądał: https://youtu.be/x1kn0be6518

Za wsparcie idei dziękujemy: Andrzej Augusiak, Mariusz Fornagiel, Jan Ptaszyński, Jan Wojtyński, Beata N., Sebastian, Marianna Osyra, Basia Skw, Tadeusz, Aleksandra Piwońska, Anna Sosnowska, Ag Ko, AsiaA, Ola Chodasz, Zieliński Paweł, Maria Świetlik, Wojciech Miller, Joanna Ucińska, Piotr Gawlik, Pati Maczyńska, Łukasz Dziura, Tomasz Błażej, Królik, Michał i Izabela, Iwona Pawelec Burczaniuk, Dawid Maślanka, Michał Gorczak   Marcin Mądry, Grzegorz Smyk, Joanna Ucińska, Grzegorz Gryziak, Seweryn Grodny, Andrzej Kudlicki, Jakub Majmurek

“Baśń o wężowym sercu” to powieść napisana spektakularnie, sugestywnie i atrakcyjnie. Jej autor Radosław Rak niepotrzebnie jednak porywa się na temat rabacji galicyjskiej i staje w literackie szranki z Brunem Jasieńskim – twierdzi Maciej Piotrowski ze Stowarzyszenia Folkowisko w 1. odcinku 2. sezonu podcastu „Wszyscy jesteśmy ze wsi”.

Podcast ten jest finansowany społecznie – dzięki Waszym wpłatom.

Jeśli chcecie pomóc, by kolejne odcinki powstały - prosimy o wpłatę: https://zrzutka.pl/dnwkpw

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych sposobów radzenia sobie ludzi z brakiem perspektyw w życiu są migracje. Chłopi na ziemiach polskich w czasach pańszczyzny migrowali czasem do miast. Po uwłaszczeniu migracje sezonowe i stałe były najbardziej rozpowszechnionym sposobem radzenia sobie z brakiem ziemi, głodem, brakiem możliwości zarobku i wieloma innymi problemami.

Szczególnie amerykański przemysł przełomu XIX i XX wieku potrzebował mężczyzn gotowych do pracy. Chłopscy migranci stanowili idealną siłę roboczą. Na przełomie 19 i 20 wieku, około 6,5 miliona ludzi z Europy Środkowo-Wschodniej zdecydowało się na migrację zamorską, większość z nich do Stanów Zjednoczonych. Według badaczy połowę imigrantów z regionu stanowili Żydzi i polscy chłopi.

W ostatnim już odcinku naszego podcastu porozmawiamy z dr hab. Anna Sosnowską.



Materiały dostępne na stronie dostępne na licencji CC BY SA 3.0 PL

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.

Od spontanicznego oporu wiejskiego wobec urzędników w II Rzeczpospolitej, przez walkę z kolektywizacją i Solidarność Rolników Indywidualnych w PRL-u po Samoobronę w III Rzeczpospolitej.

W 9. odcinku podcastu Wszyscy Jesteśmy ze Wsi opisujemy historię protestów, strajków i demonstracji na wsi w wieku XX.

- Razem ze zniknięciem pańszczyzny chłopi nie znaleźli się na prostej ścieżce rozwoju. Wieś nieustannie trapiła bieda, wykluczenie, brak dostępu do edukacji. Część chłopów angażowała się politycznie, część organizowała spółdzielczość i samopomoc. Mimo odzyskania niepodległości nadal nie rozwiązana kwestii oczekiwanej przez chłopów reformy rolnej - mówi prowadzący podcast Michał Rauszer. Wspomina również o oporze przeciwko narzucanej w latach 50-tych kolektywizacji - jednym z głównych problemów dla ówczesnej władzy komunistycznej. Kontynuacją ruchów politycznych na wsi była Solidarność Rolników Indywidualnych w latach 80-tych, która spotkała się z dużymi trudnościami przy rejestracji.

Wreszcie - wspominamy o reakcji społecznej na wsi w czasach transformacji: - Po 1989 roku zasadniczym punktem wobec którego mieszkańcy wsi stawiali opór były reformy liberalizmu i urynkowienia. Głównym problemem było zadłużenie (...) Po reformach Leszka Balcerowicza oprocentowanie kredytów poszybowało i rolnicy nie byli w stanie ich spłacać, a bez nich nie byli w stanie rozwijać swoich gospodarstw - mówi Rauszer, tłumacząc w podcaście przyczyny powstania ruchów takich jak Samoobrona w latach 90-tych.

Gośćmi podcastu są prof. Janusz Mierzwa z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego i prof. Piotr Cichoracki z Instytutu Historii Uniwersytetu Wrocławskiego. Nasi goście razem z Profesor Joanną Dufart z Uniwersytetu Wrocławskiego wydali niedawno książkę Oblicza buntu społecznego w II Rzeczpospolitej Doby Wielkiego Kryzysu.



Materiały dostępne na stronie dostępne na licencji CC BY SA 3.0 PL

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.