Raport z Literatury Agnieszka Budnik

Co tak naprawdę wiemy o współczesnym dramatopisarstwie?

Ja - niezbyt wiele. Dlatego razem z profesorem Piotrem Dobrowolskim (UAM) rozmawiamy o sprawach zupełnie podstawowych i tych, które wcale nie są intuicyjne. Stąd i lista wielu pytań, które w finale złożyły się na dyskuję o problemach, potrzebach i kondycji dramatopisania - wypchniętego z literatury, wepchniętego do teatru; nadającego z ziemi niczyjej.


Jak traktować dramat? Czy istnieje poza sceną? Czyli słów kilka o teatralnej teorii dramatu


Kto dziś zajmuje się dramatem? I dlaczego to decyzja polityczna?
Kim jest dramaturg, a kim dramatopisarz?
Dramat vs narracja - czym się różnią? Jak rozkładają punkty ciężkości? I czym jest węzeł dramatyczny?
Czy spektakl teatralny musi mieć za podstawę tekst dramatyczny?
Czy da się wyobrazić szeroko zakrojone protesty w obronie wolności sztuki bez teatru?
Wydawcy a dramat, czyli krótka historia "Żywota Hersha Libkina" Ishbel Szatrawskiej oraz Wydawnictwa Cyranka
I co zrobić z nagrodami? Wydzielać nowe kategorie w nagrodach literackich czy fundować nagrody osobne, tylko i wyłącznie dla dramatu?

Mówimy nie tylko o tematach, wokół których krąży współczesne dramatopisarstwo, ale podążamy również śladem tropów - jednym z nich jest „Muzykant” Charlesa Reznikoffa, czyli powieść, która krzyczy dramatem i pozostaje łudząco bliska wyobraźnią książce Ishbel Szatrawskiej.

Rozmawiamy o niezwykłych tekstach Anny Wakulik, które z precyzją ostrza noża odnoszą się do polskiej tożsamości, a także o wyczulonej na detal twórczości Maliny Prześlugi-Delimaty.

A poza tym, wpadamy w błędne koło paradoksu - dlaczego dziś możemy wyliczyć na palcach jednej ręki współczesne dramaty, które przebiły się do świadomości czytelniczej? Czyli fakty, ludzie, pieniądze i lista autorów i autorek, którym warto poświęcić więcej uwagi.



𝐌𝐢𝐧𝐢𝐜𝐲𝐤𝐥 𝐊𝐀𝐍𝐎𝐍 𝐎𝐃 𝐍𝐎𝐖𝐀 𝐱 Raport z Literatury :)

Odcinek powstał w ramach partnerstwa z poznańskim Festiwalem Fabuły, nad którym objęłam również matronat. Zapraszamy serdecznie na spotkanie

👉23.05 g. 18:30 FF 2024 | DRAMAT TO NIE LITERATURA? Malina Prześluga, Ishbel Szatrawska, Anna Wakulik; prowadzenie: Piotr Dobrowolski















Dramat jako konfrontacja możliwych spojrzeń

Jak upomnieć się o dramat?

W jaki sposób przejąć moment, w którym kończy się język?Kim lub czym jest współczesny wampir? I jak czytać dziś myśl ostatniej wielkiej humanistki, Marii Janion?

Na te i inne pytanie próbujemy odpowiedzieć z Agnieszką Wolny-Hamkało, poetką, autorką powieści i sztuk teatralnych, członkinią zespołu badawczego Archiwum Kobiet IBL PAN.

O czym rozmawiamy?


Czym jest kamp? I dlaczego pojawia się w pracach i myśli Marii Janion?


Wampiryczne AI i wampiryczny kapitalizm, czyli o zasysaniu zasobów, żywieniu się myślą


Między sobowtórem i wampirem, czyli o dwóch figurach psychoanalizy, atawistycznym lęku i strachem przed cieniem i zatartą granicą

Próbujemy odpowiedzieć na pytanie o to, czego się boimy? I czym jest abiekt? 

A w końcu dyskutujemy o Wielkich Wampirach: Marii Janion, Andrzeju Żuławskim oraz mobbingu - czyli o etyce, problematycznym dziedzictwie Wielkich Mistrzów, Wielkich Mistrzyń i (wampirycznych), przekraczaniu granic drugiego człowieka konsekwencjach tych działań dla sztuki&nauki



Odcinek powstał we współpracy z projektem Gdańsk Miasto Literatury i jest również zaproszeniem na nadchodzącą premierę performatywnego czytania -spektaklu ⁠Niech zmarli nie czują urazy. Janion / Żuławski⁠.



Agnieszka Wolny-Hamkało: ur. w 1979 poetka, autorka powieści i sztuk teatralnych. Ostatnio wydała „Wiersze o pojęciach”. Autorka antologii opowiadań, kuratorka Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania. Nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia za „Spamy miłosne”, laureatka nagrody PS IBBY za „Lato Adeli” (Książka Roku 2019). Nominowana do nagrody Literacka Podróż Hestii za powieść „Po śladach”. Redaktorka czeskich „Sąsiadek”. Tłumaczka ukraińskiej poetki Hanny Osadko (wyd. Pogranicze). Redaktorka i współzałożycielka społeczno-poetyckiego pisma „Zakład”. Redaktorka„Notatnika Literackiego”. Jej sztuki były wystawiane m.in. w Teatrze Polskim, Teatrze Dramatycznymim. Szaniawskiego, Teatrze Dramatycznym w Warszawie, Teatrze Muzycznym Capitol, TeatrzeGrotowskiego (w ramach MFO). „Dzień dobry wszyscy umrzemy” zekranizowano w cyklu Teatroteka. Doktorantka IBL PAN. Członkini zespołu badawczego Archiwum Kobiet IBL PAN. Od trzech lat prowadzi interdyscyplinarne seminaria humanistyczne we Wrocławiu. Naukowo zajmuje się kampem w nowej poezji polskiej.

Wydawcy jej nienawidzą [zobacz memy]

Tym razem, z Olgą Drendą, rozmawiamy o stereotypach i granicach: bo czy rzeczywiście „wielka” literatura rodzi się tylko z traumy? I czy żartować można ze wszystkiego? No i jak wyglądałby kanon śmiesznej kultury? 



A poza tym:


Dyskutujemy o bardzo długiej europejskiej tradycji humoru, terapeutycznym działaniu żartu i wyścigu państw o palmę narzekackiego pierwszeństwa. 


Zadajemy sobie pytanie, dlaczego tak bardzo potrzebujemy dziś błaznów? Czyli o balansującym na granicy norm społecznych tricksterze, Stonodze i Testovironie.  


Kiedy śmiech staje się etycznie podejrzany? I dlaczego buduje nas cudza krzywda? Mówimy o patostreamach, Krzysztofie Kononowiczu i najczarniejszym żarcie, który wyzwala najniższe instynkty.


Skoro humor bada granice i normy, to jak zmieniliśmy się jako społeczeństwo w ciągu ostatnich 15. lat?

Tysiące twarzy, setki miraży, czyli różne oblicza i rodowody śmiechu: o absurdzie, surrealizmie, nostalgii, ironii, cynizmie.

No i last, but not least, o krzepiącym humorze jako strategii oporu.

TOVE JANSSON WHO?

Nie tylko Muminki. Czyli jak zostać artystką i zamienić życie w sztukę.

Choć Jansson była Finką, pisała głównie po szwedzku. Jej życie rozciągało się niemal na cały XX wiek - od zawieruch wojennych, prez depenalizację homoseksualizmu (1971) niemalże po legalizację związków partnerskich na północy Europy.

Była skrupulatna i uważna na detale - jej notatki i zeszyty potrafiły w całości opisywać schemat działania maszyny, o której tylko wspomniała w tekście. Tove Jansson zaczynała jako malarka, choć pragnęła zostać rzeźbiarką.

Jako nastolatka miała za sobą już pierwsze publikacje i wystawy ilustracji. Jak sztuka wpłynęła na jej późniejsze historie i postacie (bo jest o odkrywać)? II wojna światowa była dla Jansson czasem próby i inspiracji. Jej antywojenne przekonania często przewijały się w jej ilustracjach i komiksach, czyniąc z niej odważną komentatorkę polityczną.

Muminki, choć na pierwszy rzut oka wydają się postaciami dla dzieci, w rzeczywistości poruszają głębokie, filozoficzne tematy i są próbą powrotu do własnego dzieciństwa. Ale Muminki to tylko etap w twórczości pisarki.

Czy wiecie, że Jansson tworzyła również powieści, zbiory opowiadań, a niemal całe swoje życie zapisywała w pamiętnikach?Tove Jansson żyła również w długoletnim związku z Tuulikki Pietilä. Jej osobiste doświadczenia pozostawały nie bez znaczenia w jej twórczości - zwłaszcza w perspektywie queerowości.



I jak zwykle - ale nie tylko!

Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)

https://patronite.pl/raportzliteratury

Przed Wami antypodsumowanie roku 2023 - dlaczego anty? Bo razem z Magdaleną Gołdanowską - redaktorką nabywającą obcej prozy związanej z Wydawnictwem Czarne, rozmawiamy o zmieniającym się rynku książki w Polsce, polskiej i zagranicznej prozie, roli agentów, kupców i prywatnych literackich zachwytach, które trudno zamknąć w ramie 12 miesięcy. Wybiegamy też w przyszłość - czyli wspominamy o tym, co pojawi się na półkach w 2024 (a idą rzeczy potężne). A rozmowa jest treściwa - bo ponad godzinna.

O czym posłuchacie w najnowszym odcinku?


Rok opowiadań? Magda podkreśliła, że miniony rok był dla niej czasem intensywnego zanurzenia w świat opowiadań - czy krótkie formy wyprą powieść? I co na to rynek i czytelnicy?

Cicha proza, czyli czego szuka redaktorka? W poszukiwaniu bestsellera i jakościowej prozy.


Za kulisami: jak wyglądają branżowe targi książki? Jak nabywa się tytuły i czy wizja ta ma coś wspólnego z filmem akcji?

Trendy w literaturze: Wspólnie zastanawiałyśmy się, jakie tematy i gatunki będą dominować na literackim rynku w najbliższych latach. Czego szukamy w Polsce? I czy ktoś szuka nas?

Nowości 2024: Magda dała nam przedsmak nadchodzących wydawniczych projektów: od brytyjskich powieści, przez zapomniane dzieła po wszystko to, co wyrzuci nas z butów.

Koniunktura: czyli jak rodzi się trend i co ma z tym wspólnego sytuacja polityczna? Czyli od konfliktów po katalogi diversity.
Mało narzekań, dużo praktycznych rozważań.

Z tej strony Agnieszka Budnik (prawie doktorka, na pewno literaturoznawczyni) i Raport z Literatury: Podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki i nagród literackich. Ale nie tylko. Opowiadam też sama o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Więcej informacji o podcaście znajdziesz na instagramie: @raportzliteratury i na stronie raportzliteratury.pl

Tym razem znajdujemy się na granicy dwóch stanów: Kentucky i Ohio. Toni Morrison w swojej twórczości zadaje pytania z gatunku tych najstrudniejszych - a co, jeśli nie ma dobrego wyboru? 



00:11:54 WHY Toni?

Co łączy Jima Morrisona z Toni M? Czym jest życiopisanie? I co ma z tym wspólnego Flaubert?

00:17:44

Blackstoria, czyli co? O dziejach pewnego - świeżo ukutego (pewnie wcale nie) - pojęcia.

00:19:45

Historia arcydzieła: Umiłowana (przeł. K. Gucio)



i w całości odcinka: o staroświeckim i potężnym Noblu, konwencji horroru i przełamywaniu granic gatunku, sprawach paranormalnych, geopolitycznych i Oprze Winfrey.



I jak zwykle - ale nie tylko!

Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)

https://patronite.pl/raportzliteratury