Hahn in Europa | BNR BNR Nieuwsradio

Midden in de nieuwsuitzending van Telewizja Polska (TVP), de Poolse publieke omroep, knalt het signaal eruit. Het is vlak voor Kerst, de nieuwe regering onder leiding van Donald Tusk is amper een week aan de macht. Het hervormen van de omroep is een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloftes, nu voegt hij de daad bij het woord. Achter de schermen neemt de regering de publieke omroep over. Het management wordt vervangen, naast TVP ook bij Polskie Radio en persbureau PAP.  

Chaotische weken volgden. De oude regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) was woedend en sprak van een coup. Politici van de partij bezetten het omroepgebouw in een poging de hervormingen te stoppen. In deze rommelige dagen werd een eerste aflevering van het nieuwe avondjournaal gemaakt. 

Het nieuwe TVP beloofde een einde aan de ‘propagandasoep’ die afgelopen jaren de Poolse huiskamers bereikte. Nadat PiS in 2015 de verkiezingen won, ontsloeg ze managers en journalisten en maakte van TVP haar eigen partijspreekbuis. TVPiS, noemden de Polen het. De zender demoniseerde politieke tegenstanders en verspreidde hate speech over migranten en lhbti’ers. Voor Tusk reden om, zodra hij aan de macht kwam, de pijlen op de omroep te richten. 

Dit leverde in Polen een levendige discussie op. Kritiek kwam niet alleen van PiS. Want hoe legaal was deze controversiële zet van Tusk? Deed de nieuwe regering niet precies hetzelfde wat PiS acht jaar geleden had gedaan? Het werpt een vraag op die Polen nog steeds bezighoudt, ook op andere terreinen, zoals de rechtsstaat. Hoever kun je de wet oprekken om na jaren populistisch bewind de democratische instituties te herstellen?   

In deze aflevering gaan we dieper op deze vraag in met Paulina Milewska. Zij is jurist, oud-journalist en als onderzoeker naar persvrijheid verbonden aan de Poolse Helsinkistichting, een mensenrechtenorganisatie. 

Ook gaan we op bezoek bij TVP in Warschau, waar het stof inmiddels is neergedaald. Maciej Czajkowski, de adjunct-hoofdredacteur van het avondjournaal, geeft een rondleiding. Hij werkte jarenlang voor TVP. Nadat PiS aan de macht kwam, werd hij als een van de eersten ontslagen; nu kwam hij als een van de eersten terug. Czajkowski vertelt over de chaotische dagen in december, toen de omroep net werd overgenomen, en hoe ze nu een nieuw avondjournaal maken.  

De publieke omroep is weer ‘saai’ geworden, zeggen Polen. Een compliment in vergelijking met de emotionele propaganda van voorgaande jaren, vindt Czajkowski. Maar de publieke omroep herstellen blijkt een taaie klus. Het nieuwe TVP kampt met dalende kijkcijfers, laag vertrouwen van het publiek en ligt onder vuur wanneer de verslaggeving juist te veel naar de nieuwe regering leunt.  

TVP is nu misschien weinig spannend, de manier waarop de omroep werd overgenomen was allesbehalve saai. Het laat zien hoe Polen als eerste in Europa experimenteert met het onttakelen van zijn populistische erfenis. Bestaat er wel een goede manier om dit te doen? 

Over de maker 

Arnout le Clercq (1991) is sinds 2021 correspondent voor de Volkskrant in Centraal- en Oost-Europa. Zijn standplaats is Warschau, Polen. Eerder werkte hij op verschillende redacties bij de Volkskrant in Nederland. Hij studeerde geschiedenis in Leiden en Berlijn. 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Biden heeft gereageerd op de dood van tientallen Palestijnen in een vluchtelingenkamp bij Rafah. Netanyahu bestempelde de gebeurtenis als een 'tragische fout'. Europese landen proberen te reageren maar worden geremd door haar logheid, er moet volgens hun gepraat worden over het het associatieverdrag dat de EU met Israël heeft. Daarnaast bezoekt Rutte Tsjechië en Kazachstan om te pleiten voor de zaak Oekraïne. Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg bespreken het met Bas van Werven.
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Binnen Europa verschillen de reacties op de ontwikkelingen in Rafah enorm. Elk land heeft een rode lijn, maar de locatie daarvan, verschilt enorm, en dan is er ook nog de EU met een reactie. Verder vliegt Rutte van hot naar her om in Tsjechië en Kazachstan de belangen van Nederland te behartigen. Geert Jan is terug van Cyprus en bespreekt de mondiale actualiteit met Thomas van Zijl.
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke vrijdag om 16:00 uur een update over het vallen en opstaan van Volt - exclusief in het podcast-kanaal 'Hahn in Europa'.

Op vrijdag 24 mei met Hulusi Kilim, de nummer 4 op de Cypriotische lijst van Volt bij de Europese verkiezingen in juni 2024.

Met dit keer wat context en inleiding. Volt Cyprus heeft namelijk één lijst. Dat klinkt normaal, maar door Cyprus loopt nog steeds een grens en een bufferzone. Nicosia is de laatste 'opgedeelde' hoofdstad van Europa. Volt Cyprus heeft met Hulusi Kilim een Turks-Cypriotische kandidaat-europarlementariër op de lijst staan.

Dat is bijzonder, want ook al is heel Cyprus in 2004 lid geworden van de Europese Unie, voor het noordelijke (Turks-Cypriotische) deel van het eiland werd het acquis communautaire opgeschort. De zogeheten Turkse Republiek Noord-Cyprus wordt alleen door Turkije erkend. Daar heeft de zuidelijke Republiek Cyprus geen controle over. Voor noordelijke deel van het eiland geldt wel dat de burgers EU-ingezetenen zijn en dat zij tijdens de Europese verkiezingen hun stem mogen uitbrengen. Daarvoor moeten ze echter wel naar het zuidelijke deel; want daar zijn de EU-instellingen en kan de controle op het stembiljet plaatsvinden.

Hulusi Kilim, momenteel secretaris-generaal van Volt Cyprus, is kandidaat voor heel Cyprus bij de Europese verkiezingen. Voor een Turks-Cypriotische kandidaat is dat uniek. Sinds 2019 zit er wel een Turkse Cyprioot in het Europees Parlement, een unicum, maar hij was alleen verkiesbaar via Turks-Cypriotische stemmen.

Ja, het is complex. Maar ook bijzonder. Tijdens een Volt-event in het noordelijke deel van het eiland, in het Turks-Cypriotische deel van Nicosia, zocht Geert Jan Hulusi op. Hier hoor je zijn verhaal.

Volt Volgen:

BNR's Europaverslaggever Geert Jan Hahn volgt de komende maanden de pan-Europese beweging Volt. Een journalistiek podcastproject over de enige supranationale partij binnen Europa, die toewerkt naar de Europese verkiezingen in juni 2024.

Lukt het de beweging om een rol van betekenis te spelen, in een tijd vol geopolitieke spanning en nationale angsten? Of is een echte doorbraak een onmogelijke opgave? 

Contact?

Hahn at BNR punt nl

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geert Jan is nog steeds op Cyprus en brengt Bernard Hammelburg op de hoogte van de vele indrukken die hij op het verdeelde eiland opdoet. Een boerenprotest dat zich richt op Nederland, Turkse Cyprioten die campagne voeren om in het Europees Parlement te komen en de invloed die migratie heeft op het politieke klimaat in het land. Tot slot is er nog een bijzondere vondst gedaan op een begraafplaats: een gigantische berg wapens.
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geert Jan bezoekt Cyprus voor opnames van de podcast De Oostflank, het land heeft een lastige verhouding tot de conflicten die woeden aan de randen van het Europese continent. Het land voelt zich emotioneel verbonden met de bewoners van Gaza en heeft financieel banden met Rusland. Beide landen die gemoeid zijn met de conflicten, Geert Jan bespreekt de houding van de Cyprioten met Thomas van Zijl.
See omnystudio.com/listener for privacy information.