İKSV'den Dile Kolay İKSV

Dile Kolay’ın bu bölümü, hem ilk ve orta öğretim hem de üniversite düzeyindeki Türkçe eğitimini ele alıyor.

İlkokul, ortaokul, lise ve üniversitede aldığımız Türkçe derslerinde dili nasıl öğreniyoruz? Dilbilgisi ve edebiyat dersleri dil gelişimini nasıl destekliyor? Türkçe eğitiminden neler bekliyoruz? Okuma, konuşma, dinleme ve yazma becerilerinin gelişmesinde Türkçe dersleri nasıl bir rol üstleniyor? Bu alanda neler eksik, neler yapılabilir?

Bu bölümün konukları Bandırma Şehit Pilot Üsteğmen Cemil Kaya Ortaokulu’nda Türkçe öğretmeni olarak görev yapan Miray İşler ve Kadir Has Üniversitesi Türkçe Eleştirel Okuma ve Yazma Dersleri Koordinatörü Dr. Şehnaz Şişmanoğlu Şimşek.

(02:42) İlkokulda çocuklara hangi dil becerilerinin, nasıl kazandırılması hedefleniyor?

(05:19) İlköğretimde Türkçe eğitiminde ne tür ölçme yöntemleri kullanılıyor?

(07:15) Sınavlardaki yeni soru tipleri verilen eğitimi nasıl etkiledi?

(08:50) Üniversitede öğrenciler nasıl Türkçe dersleriyle karşılaşıyor?

(09:34) Üniversiteye başlayan bir öğrencinin Türkçede hangi becerileri kazanmış olması bekleniyor?

(10:34) Üniversitede sunulan Türkçe dil derslerinin kapsamı ve temel hedefi/hedefleri nedir?

(13:10) İlk ve orta öğretimde kullanılan içerikler eleştirel düşünceyi besliyor mu?

(14:50) Merak ve dikkat: derslerdeki kaynaklar öğrencileri desteklemeye yeterli mi?

(16:20) Türkçe dersleri kültür aktarımında nasıl bir işlev üstleniyor?

(20:08) Üniversite öğrencilerinin Türkçe derslerini ilgiyle takip edebilmesi için neler yapılıyor?

(22:41) Üniversitede öğrencilere metne eleştirel yaklaşma, onu analiz etme yetilerini kazandırmak için ne gibi programlar ve yöntemler kullanılıyor?

(27:29) Milli Eğitim Bakanlığı yaratıcı düşünce ve dil arasındaki ilişkiye nasıl yaklaşıyor?

(28:47) Kompozisyon ve yaratıcı yazma: İlkokul ve ortaokul düzeyinde yazma becerileri nasıl geliştiriliyor?

(32:34) Süreç temelli yazma yaklaşımı ne demek?

(33:48) Daha fazla yazmak isteyenler için bir seçmeli ders: yazarlık ve yazma becerileri.

(34:55) Argümandan teze: Üniversitede akademik yazma becerileri nasıl geliştiriliyor?

(39:45) Üniversite Türkçe derslerinde gelişebilecek alanlar neler? Nasıl iyileştirmeler yapılıyor, neler yapılabilir?

(40:36) Bilgi değil beceri kazanımı: ilk ve ortaokul düzeyindeki mevcut Türkçe eğitiminde nasıl iyileştirmeler yapılabilir?

(41:51) Kendi dilini öğrenmeye ve dili iyi kullanmaya ihtiyaç duymak.

Dile Kolay’ın bu bölümü, işaret diline odaklanıyor.

Her toplumun ayrı bir işaret dili mi var? Sağır topluluklarda kendiliğinden ortaya çıkan dillerin özellikleri neler? Bu dillerin ortaya çıkış ve gelişim biçimi bize “dil” dediğimiz şeyin evrimine dair ne tür veriler sunar? İşaret dillerinde ne gibi terminoloji sorunları var? Dilin kültürle ilişkisi ve çeşitlilik bağlamında işaret dilleri bize neler söylüyor?

Bölümün konukları, Orta Toroslar İşaret Dili’ni literatüre kazandıran ve psikodilbilim alanında çalışan akademisyen Dr. Rabia Ergin ve Dem Derneği’nden sivil toplumcu Ayşe Damla İşeri Sunman.


(02:20) “Dil ihtiyaçtan doğar”: Türk İşaret Dili’yle (TİD) tanışmak.

(06:24) Yaygın ve yanlış bir ifade: sağır ve “dilsiz”

(06:45) Orta Toroslar İşaret Dili nasıl ortaya çıktı?

(09:28) “Dil, bir hayatta kalma becerisidir” Orta Toroslar İşaret Dili gibi kendiliğinden ortaya çıkan diller, genel anlamda dilin gelişimiyle ilgili bize neler söylüyor?

(11:52) Türk İşaret Dili’nin kullanımına ve işitme güçlüğü yaşayan kişilere dair güncel veriler ve yanlış bilinenler.

(17:31) İşitme güçlüğü yaşayan kişiler eğitimde nasıl yer alıyor? Ailesinde sağır kimse olmayan bir çocuğun işaret dili ve yazılı Türkçeyi öğrenme ve Türkçe metinleri okuma/anlama süreci nasıl gelişiyor?

(22:37) Anadilde eğitim hakkı bağlamında kaynaştırmalı eğitim

(24:53) Türk İşaret Dili'yle Orta Toroslar İşaret Dili'nin ne tür farkları var?

(30:37) İsrail’den Nikaragua’ya dünyanın farklı yerlerinde kendiliğinden oluşan işaret dilleri ve birbirinden farklılıkları

(36:53) Sanat terimleri konusunda yapılan çalışmalar

Bu kısımda bahsi geçen yazı: https://saltonline.org/tr/2374/turk-isaret-dili-sagir-toplum-ve-terminoloji-calismasi-uzerine?blog

(42:23) Picasso ve Facebook: Orta Toroslar İşaret Dili’nin gelişiminde görülen ihtiyaca yönelik yenilikler dilin kültürle şekillenen yapısını nasıl yansıtıyor?

(48:01) “Yedi çeşit sarı” ve “uykuya borcum var”: Türk İşaret Dili’nin zenginlikleri

Dile Kolay’ın bu bölümü tıp alanında kullanılan dile odaklanıyor.

Türkiye’de tıp dili tarih içinde nasıl değişti? Bedenimizden, rahatsızlıklarımızdan bugün hangi terimlerle bahsediyoruz? Sağlık çalışanlarıyla iletişim kurarken ne tür güçlüklerle karşılaşıyoruz? Hekim-hasta-hasta yakını ilişkisinde dil nasıl bir rol üstleniyor?

Bölümün konukları, tıp tarihçisi ve Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Fatih Artvinli ve sağlık antropolojisi ve iletişimi alanında çalışmalar yürüten, Yeditepe Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Gözde Dalan Polat.

(02:13) Tıbbın egemen dili hangisi? Yıllar içinde bu egemen dil nasıl değişmiş? Türkçede tıp dilinin oluşumu nasıl bir seyir izlemiş?

(07:17) “Çöpelcan”dan “solunum”a, dile yerleşebilen ve yerleşemeyen yeni kelimeler

(11:55) Dil, hasta-hekim arasındaki ilişkiyi nasıl etkiliyor?

(20:59) Şifa veren ile şifa almak isteyen iki insan arasındaki diyalog tarih boyunca nasıl değişmiş? Hasta başında hekimlikten uzaktan sağlığa uzanan bir yolculuk.

(30:04) Dil ve iletişim konularını hasta hakları bağlamında ele aldığımızda nasıl sorun alanlarından bahsedilebilir?

(34:32) Tıp bir sosyal bilim mi? Hekim adaylarının sosyal bilimler alanında alacağı eğitim neden gerekli?

(43:30) Salgın döneminin hayata ve dile kattığı yeni kullanımlar, sağlığa dair algımızı nasıl değiştiriyor? Salgın yönetiminde kullanılan dil, sosyal psikolojiyi nasıl etkiliyor?

(50:17) Salgın dönemi ve “yeni normal”e sağlık antropolojisinin penceresinden bakmak

Dile Kolay’ın bu bölümü kültür-sanat iletişimindeki dil kullanımına odaklanıyor.

Kültür ve sanat iletişiminde dille ilgili nasıl meselelerle karşılaşılıyor? Dil, kültür-sanata dair algıyı, erişim ve katılımı nasıl etkiliyor? Sanat terimlerini yerelleştirmede nasıl güçlükler yaşanıyor? Kültür-sanat metinleri yazılırken nasıl okuyucular hayal ediliyor? Bu alanda klişelerden kaçmak mümkün mü?

Bölümün konukları, akademisyen, editör ve Borusan Kültür-Sanat Kurum Kimliği ve Yayınlar Yöneticisi Dr. Evren Barın Egrik ve yazar Yekta Kopan.

(02:26) Kültür ve sanat iletişiminde kurulan “anlatı ormanı” nasıl özellikler taşıyor?

(05:00) Kültür sanatın dili oluşturulurken nasıl bir okur tahayyül ediliyor?

(05:27) Tanıtım metinlerinden eleştiri yazılarına içerik ve dil nasıl değişiyor?

(07:27) Hızlı tüketime yönelik ortak kodlar: sanatı klişelerle anlatmak

(08:38) Kültür-sanatta anlaşılırlık ve erişilebilirlik meselesi

(10:31) İmzalı ve imzasız sanat metinlerinde kurulan dildeki farklılıklar

(11:27) Kültür-sanat kurumlarının kendilerine özgü dil ve üslupları

(13:14) Farklı kitleler için farklı diller

(15:02) Hızın önem kazandığı bir çağda özgün bir sanat dili mümkün mü?

(20:02) Sanatta terminoloji ve çeviri meselesi: kültür-sanat iletişiminde kullanılan metinler nasıl daha davetkâr olabilir?

(21:32) Yabancı kavram kullanımı, izleyicinin algısını nasıl etkiliyor?

(22:50) Türkçe söyleme meselesi: “palyaço” mu “clown” mu?

(23:48) Yeni bir kültür-sanat dili nasıl kurulmalı?

(28:01) İzleyici geliştirmede dilin rolü ve İstanbul Bienali çocuk kitapları

(32:22) Çocuk kitaplarında dil, söylem ve post-dramatik anlatılar

(38:20) Didaktik olmadan kendini açıklayan metinler nasıl hazırlanabilir?

(39:55) Sanat basınının güncel durumu ve kültür-sanat alanında metin üretiminin ekonomik ve pratik arka planı

(45:49) Yeni eleştirmenlerin, yazarların yetişmesini desteklemek için neler yapılıyor?

(47:21) Dildeki klişeler kültürel belleği veya belleksizliği nasıl yaratıyor?

Dile Kolay’ın bu bölümü bilim, bilimsel düşünce ve dil ilişkisine odaklanıyor.

İçinde yaşadığımız gerçekliği nasıl anlıyor ve anlatıyoruz? Popüler bilim iletişiminde içeriği kaybetmeden anlaşılır kılmak mümkün mü? Türkçe bir bilim dili mi? Akademik yayınlarda ve değerlendirme sistemlerinde dilin nasıl bir rolü var?

Bu bölümün konukları, Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Alpar ve Adam Mickiewicz Üniversitesi Bilimsel İletişim Araştırma Grubu üyesi Doç. Dr. Zehra Taşkın.


(02:21) Bilim iletişimi nedir, bilimsel iletişim nedir?

(04:33) Türkçe bir bilim dili midir?

(05:28) Akademik performans değerlendirme sistemlerinin bilim diline etkileri neler?

(08:41) Doğa bilimleri alanındaki akademik yayınlarda İngilizce/Türkçe dengesi nasıl?

(10:26) Bilim dili ve yerel dil ayrımında farklılaşan bir disiplin: hukuk

(12:15) Dil, bilimsel bilginin genel kamuoyuyla buluşmasında nasıl bir rol oynuyor?

(15:23) Gündelik gerçekliği nasıl algılıyoruz, nasıl anlatıyoruz?

(17:01) “Normal,” “genel” ve “biz” kelimelerinin kullanımı günümüz kültürüne dair nasıl ipuçları barındırıyor?

(20:19) “Gereği yapılmıştır”: bürokrasinin dili

(22:14) Popüler bilim iletişiminde içeriği kaybetmeden anlaşılır kılmak mümkün mü?

(23:49) Teknik terimler ve yabancı kelimelerle yaratılan otorite ve bilgi tekeli

(28:14) Bilimsel yayınlarda pasif/aktif ve biz/ben kullanımı

(30:58) Akademik başarı kriterlerinde dilin ve çeşitliliğin önemi

(32:07) “Yağmacı dergiler” ve bilimsel üretime etkileri

(33:06) Yayın yap, ama çabuk yap: Araştırmacı performans değerlendirme sistemleri nasıl işliyor?

(36:58) Akademik dergilerde değerlendirme kriterleri

(40:17) Doğa bilimlerinin nesnelliği dilde kendini nasıl gösteriyor?

(44:14) Akademik yayıncılıkta nitelik ve nicelik

Dile Kolay’ın bu bölümü çevre ve iklim alanında kullandığımız dile dair tartışmalara odaklanıyor.

İklimden bahsederken kullandığımız dil, bu konuya yaklaşımımızı nasıl etkiliyor? Ekolojik okuryazarlık neleri kapsar? İklim krizini algılamak ve değişimin parçası olabilmek için yerelleştirmenin önemi nedir?

Bu bölümün konukları, iklim alanında eğitim, eğitim politikaları ve ekolojik okuryazarlık konularında çalışan Burcu Meltem Arık ile İklim Haberciliği Ağı kurucusu ve direktörü, gazeteci, editör ve iletişimci Nur Banu Kocaaslan.


(02:27) İklim meselesinden bahsederken kullandığımız dil, bu konuya yaklaşımımızı nasıl etkiliyor?

(04:39) Türkçede iklim alanında kullanılan kelimeler

(06:31) İklim Haberciliği Ağı nasıl bir amaçla kuruldu?

(07:53) İklim krizi kavramını nasıl ve ne zaman kullanmaya başladık?

(09:00) Dil ve mesafe: eriyen buzullar, kutup ayıları, mercan resifleri bize ne kadar uzak?

(10:07) Kıyamet senaryoları: iklim krizini doğru şekilde algılamanın önünde bir engel

(11:35) Okurlar haberlerle nasıl ilişki kuruyor? The Reuters Institute for the Study of Journalism’in 2017 Dijital Haber Raporu’ndan veriler

(12:50) Ekolojik okuryazarlık nedir?

(15:15) Bakım Kolektifi’nin Bakım Manifestosu: Karşılıklı Bağımlılık Politikası’ndan bir alıntı

(16:20) Dil, hikâyeleri nasıl dönüştürür? Paul Kingsnorth ve Dougald Hine ile “ekolojik dilbilimci” Arran Stibbe’den alıntılar

(21:16) Görünmeyeni dille görünür kılabilir miyiz?

(22:30) Gündelik hayattaki örtük mesajlar

(23:52) İklim Haberciliği Ağı bu konudan bahsetmek için nasıl yöntemler öneriyor?

(26:45) Eko-anksiyete nedir?

(27:44) İklim kriziyle bağ kurmada yerelleştirmenin önemi

(31:23) Türkiye'de İklim Değişikliği Algısı Araştırması: Her 4 kişiden 3’ü farkında

(35:23) İklim değişikliği ve eğitim politikaları

(37:55) Çevre kampanyalarında kullanılan dil: Bireyler küresel bir krizi durdurabilir mi?

(42:37) Şirketler tarafından verilen taahhütlerde kullanılan dil ve “yeşile boyama” (greenwashing) örnekleri

Programda bahsi geçen kişi ve konularla ilgili daha fazla bilgi için:

Prof. Dr. Aykut Çoban’ın ekolojik örselenme kavramını anlattığı Çevre Politikası: Ekolojik Sorunlar ve Kuram kitabı ve kitap hakkında Birgün’den Gökay Başcan’la söyleşisi: https://www.imge.com.tr/kitap/cevre-politikasi-ekolojik-sorunlar-ve-kuram-aykut-coban-9789755339511

The Reuters Institute for the Study of Journalism’in 2017 Dijital Haber Raporu: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/Digital%20News%20Report%202017%20web_0.pdf

Bakım Manifestosu: Karşılıklı Bağımlılık Politikası https://www.dipnotkitap.com/kitap/bakim-manifestosu/325

Kingsnorth ve Hine, “Uncivilisation: The Dark Mountain Manifesto”
https://dark-mountain.net/about/manifesto/

Kullandığımız dilin doğayla ilişkimizi belirlediğini savunan “ekolojik dilbilimci” Arran Stibbe’nin çalışmaları hakkında:
https://intheweatherworld.files.wordpress.com/2016/11/turkish-version.pdf
https://news.globallandscapesforum.org/44838/glf-live-with-ecolinguist-arran-stibbe/

Yuvam...