Paul Laseur | BNR BNR Nieuwsradio

Aan al het goede komt een einde, luisteraars, zo ook aan deze column bij BNR. Volgende week op dit tijdstip schalt na 5,5 jaar voor het laatst een welgemeend ‘prettige maandag!’ door de ether. Laat ik daarom nu alvast zeggen: het was mij een waar genoegen, vaarwel! Ook al zijn we in de tijd samen, die we nu achter ons laten, niet veel opgeschoten met elkaar.

Zelfbeklag en Slachtofferschap

Integendeel: de Nederlandse samenleving heeft zich alleen maar verder vastgedraaid, in zelfbeklag en slachtofferschap. Elke lichtheid ontbreekt in het maatschappelijk debat. Het laatste spoortje zelfspot lijkt binnen die paar jaar volledig te zijn verdwenen. Milde ironie werd bijtend sarcasme of ijskoud cynisme. Echt veel gezelliger is het hier niet geworden, op dit hele kleine stukje aarde. Ooit ons eigen polder-paradijs achter de dijken.

Onwrikbare Standpunten

En toch staan we nog altijd bovenin alle lijstjes. Er is bijna geen land te vinden waar de mensen zo rijk en gelukkig zijn, zo veilig en hoogopgeleid, zo vrij, stabiel en gelijkwaardig als in Nederland. Maar helaas wil het polderen al een tijdje niet meer zo lukken. Consensus, over welk onderwerp dan ook, lijkt verder weg dan ooit. Laat staan dat partijen toenadering vinden over de echt hete hangijzers: energietransitie, wooncrisis, zorg, onderwijs. Niet eerder zag ons land zich gesteld voor zulke grote uitdagingen. Maar van enige compromis-bereidheid is totaal geen sprake. Onwrikbare standpunten worden met religieus fanatisme beleden. Elke vorm van tegenspraak wordt als een persoonlijke aanval opgevat. In onze totaal versnipperde volksvertegenwoordiging worden tegenstellingen maximaal uitvergroot. Door politici die lijden aan profileringsdwang. En daarvoor ruim baan krijgen in onze talkshow-cratie. Saamhorigheid zien we alleen nog terug in de cancelcultuur met z’n gedeelde haat en lynchpartijen op social media.

De Kloof Bestaat Niet

Wie Twitter gelooft ziet werkelijk overal tweedeling en fragmentatie: tussen arm en rijk, jong en oud, stad en land, man en vrouw, vast en flex.... Daartussen gaapt een diepe kloof, zo lijkt het. Maar het zijn alleen de extremen, aan de randen van die kloof, die zich luidkeels laten horen. De overgrote meerderheid, het zwijgende midden, is helemaal niet zo boos: de gemiddelde Nederlander is best tevreden als je het mij vraagt. Er is zoveel meer dat ons verbindt dan verdeelt. Maar door alle rumoer die een kleine maar uiterst vocale minderheid teweegbrengt, gaat alle nuance uit het midden verloren. En vervliegt in hoog tempo alle hoop op een zinvolle en normale dialoog.

Ik wens u nog vele prettige maandagen!

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit weekend werd bij BNN/VARA weer eens driftig gedebatteerd over de welbekende stelling dat jongeren nú voor het eerst slechter af zijn dan hun ouders tóen. Maar helaas voor alle demagogen en doemdenkers is dat een volslagen onzin-discussie. Het is namelijk niet waar. En zelfs als het waar is, is het helemaal niet erg.

Groeipad loopt dood

Natuurlijk valt niet te ontkennen dat het ongebreidelde groeipad dat na de Tweede Wereldoorlog werd ingeslagen voor sommigen hier doodloopt. Sinds 2015 verdienen dertigers voor het eerst in decennia minder dan de voorgaande generatie, die van pa en ma. Dat bleek drie jaar geleden al uit onderzoek van Tilburg University en het ministerie van Sociale Zaken. Maar mag het een keer? Na vele tientallen jaren van onafgebroken groei is het toch geen ramp om even pas op de plaats te maken, financieel? 77 jaar vrijheid en economische groei heeft van Nederland één van de rijkste landen ter wereld gemaakt. Met een niet aflatende focus op groei, innovatie en expansie hebben wij als samenleving de toppen van materiële welvaart weten te bereiken. Daar plukken we nog allemaal de vruchten van.

Onvergelijkbaar

De ontwikkelingen gaan daarbij zo snel dat de arbeidsmarkt voor de huidige generatie dertigers nog maar moeilijk te vergelijken valt met die van hun ouders toen zij zo oud waren. Denk maar aan de opkomst van de platform-economie met al z’n flexibele contracten. Het heeft dan ook weinig zin om inkomens met elkaar te vergelijken. Misschien is snel veel geld verdienen wel niet langer het allerbelangrijkste. De generaties Y en Z lijken minder bereid om werkweken van 40 uur te draaien, als dat hun kwaliteit van leven aantast. Zij geven hiermee aan dat het hoog tijd is om maatschappelijk de bakens te verzetten en in de eerste plaats te kiezen voor welzijn en geluk. Wetenschappelijke en culturele ontplooiing staan voorop. Universiteiten kregen voor het komend studiejaar 4 procent meer aanmeldingen. Studenten wachten dus niet op de terugkeer van de basisbeurs. Maar nemen dat beetje onzekerheid graag op de koop toe. Onzekerheden en risico’s zorgen ook voor kansen in het leven.

Leven is geen wedstrijd

De uitdagingen voor jongeren zijn de komende jaren enorm. Met de energietransitie voorop als onafwendbare revolutie. Maar ook de omgangsvormen, in de samenleving en op kantoor, gaan op de schop. Met thema’s als sociale veiligheid, diversiteit en inclusie. Dat is evengoed vooruitgang en geen stap terug. Ook al levert het minder op dan je pa of ma verdienden toen zij zo oud waren. Maar het leven is geen wedstrijd. Er is geen beter of slechter dan je ouders, hooguit anders. En gelukkig maar. Geen pech-generatie maar een goed-op-weg generatie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De topdrukte op Schiphol van de afgelopen week bereikte dit weekend z’n hoogtepunt. Met 70.000 uitgaande reizigers op zondag, die in lange rijen tot helemaal buiten de terminal stonden te wachten voor de incheckbalies. Gezinnen met kinderen én grootouders, allemaal bang om hun vakantievlucht te missen. Ook al waren ze soms tot wel vier uur eerder van huis gegaan. Voor een vlucht van hooguit een paar uurtjes. Ze waren gewaarschuwd, kun je zeggen. Maar niemand was natuurlijk echt voorbereid op deze mensonterende toestanden.

Passagiersstromen

Gelukkig werd via de speakers luidkeels excuses aangeboden, geheel in lijn met de heersende sorry-cultuur. En we zagen de brandweer op het journaal flesjes water uitdelen aan wachtende reizigers. Helaas kon dat maar weinig afdoen aan de beschamende vertoning en totale minachting van het publiek die hier werd tentoongespreid. Op de radio liet de operationeel directeur van Schiphol vrijdagmiddag weten dat ze zaken alweer aardig onder controle begonnen te krijgen. Met, in haar woorden, het wegwerken van de passagiersstromen. Alsof ze niet met individuele gasten te maken had, maar met een stroom anonieme passagiers, een bulk levende lading. Precies hoe al die samengedreven, getergde reizigers zich gevoeld moeten hebben: als veetransport.

Meivakantie

Volgens Schiphol was de krankzinnige drukte het onvermijdelijke gevolg van meivakantie in combinatie met personeelsproblemen. Maar beide kon je toch van mijlenver zien aankomen? Voor de meeste passagiers was dit de eerste vlucht in jaren, nu alle reisbeperkingen rond Corona eindelijk zijn opgeheven. Dan begrijpt toch iedereen dat het wel eens een pietsie drukker zou kunnen worden dan normaal. En dat KLM z’n bagageafhandelaars schromelijk onderbetaalt was ook geen groot geheim. De koffergooiers krijgen maar €11,50 per uur voor het zware werk. En toch nog vrezen voor hun baan, omdat het bagagewerk aan externe partijen dreigt te worden uitbesteed. Dat is een tikkende sociale tijdbom. Maanden geleden al hadden Schiphol en KLM maatregelen moeten treffen om deze crisis te voorkomen. Waarom is dat niet gebeurd? Waren daarvoor niet juist die miljarden aan coronasteun bedoeld. Om zodra de pandemie voorbij was meteen de draad weer te kunnen oppakken?

Post-corona

Al die gedupeerde luchtreizigers denken voortaan hopelijk wel twee keer na, voordat ze weer een vliegvakantie boeken. Helemaal op piekmomenten zoals in de meivakantie. Het is een harde les, maar je kunt je tijd zoveel beter besteden dan urenlang op Schiphol in de rij te staan. Zeker als je wilt genieten van een welverdiende rust. Ga dan lekker met de trein. Dan zijn die twee coronajaren misschien toch nog ergens goed voor geweest.

Prettige maandag

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Franse presidentsverkiezingen zijn niet zozeer gewonnen door Emmanuel Macron, als wel verloren door Marine Le Pen. Veel kiezers brachten met tegenzin hun stem uit op de zittende president, om te voorkómen dat de rechts-populistische Le Pen zou winnen. De Fransen hadden het gevoel te moeten kiezen tussen twee kwaden. Daarom heeft Frankrijk de komende vier jaar een staatshoofd dat weliswaar de meeste stemmen kreeg, maar niet het vertrouwen van de Franse bevolking.

Leve de Koning

Ook het jaarlijkse Koningsdagonderzoek van Eén Vandaag leverde geen duidelijke winnaar op. Het vertrouwen in koning Willem-Alexander en koningin Máxima is niet eerder zo laag geweest. Dit komt vooral omdat het koningspaar zich in de afgelopen twee jaar niet altijd even strikt aan de coronaregels heeft gehouden. Met hun gezinsvakantie naar Griekenland en het verjaardagsfeest van prinses Amalia. Verder vindt 60 procent van de ondervraagden de toelage die de koning jaarlijks ontvangt veel te hoog: een inkomen van 1 miljoen euro plus ruim 5 miljoen voor personeel en onkosten. Maar ondanks al die bezwaren blijft een meerderheid van 56 procent voorstander van de monarchie.

Democratisch Infarct

En laten we eerlijk zijn. Het alternatief, een gekozen staatshoofd zoals in Frankrijk, moeten we al helemaal niet willen. Zeker nu niet: be careful what you wish for. Want wie zou dat dan moeten worden? Ons huidige politieke landschap is zo gefragmenteerd en gepolariseerd dat presidentsverkiezingen alleen maar in een volledig democratisch infarct kunnen eindigen. Wees dan maar blij met een ceremonieel koningschap dat nog altijd het vertrouwen geniet van een ruime meerderheid van de bevolking: 56 procent. Geen politicus die daaraan kan tippen, voorlopig.

Consumentenvertrouwen

Twee jaar Corona heeft niet alleen het vertrouwen in ons koningshuis flink ondermijnd. Ook over de economie zijn we een stuk somberder geworden. Nooit eerder heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek zo’n laag consumentenvertrouwen gemeten als in april dit jaar. Het CBS-cijfer dat het vertrouwen weergeeft is nu - 48. En hoe verder onder nul, hoe groter het pessimisme. Het vertrouwen in de economie daalt nu al maanden achtereen, als gevolg van oplopende inflatie en de oorlog in Oekraïne. Maar de werkloosheid is met 3,3% van de beroepsbevolking nog altijd opvallend laag. En consumenten geven meer geld uit dan in voorgaande jaren. Op Schiphol staan weer lange rijen vakantiegangers. Als dit pessimisme is, hoed je dan maar voor optimisme.

Prettige maandag!  

Over Paul Laseur

Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. Elke maandag een nieuwe column. Luister live maandagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/paul-laseur, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Goed nieuws bij RTL dit weekend: De Albert Heijn XL in Rotterdam biedt voortaan verpakkingsvrije boodschappen aan. Een initiatief dat komend jaar bij nog eens 50 vestigingen moet worden uitgerold, verspreid over het land. Het moet klanten in staat stellen een deel van hun dagelijkse boodschappen duurzamer te doen. Met minder afval en minder verspilling.

Het verpakkingsvrije assortiment bij Albert Heijn bestaat uit 70 producten, verdeeld over een zes meter lange muur met dispensers. Hier kunnen de klanten zelf hun havervlokken en koffiebonen tappen, of biologische rijstkorrels en pasta penne. Liefst natuurlijk in van huis meegebrachte voorraadbussen of glazen potten. Maar herbruikbare verpakkingen kunnen ook terplekke worden aangeschaft. Daarnaast kan de klant blijven kiezen voor hetzelfde product in de voorverpakte variant.

20 miljoen kilo

De supermarkgigant wil hiermee de totale hoeveelheid verpakkingsmaterialen over 3 jaar met een kwart terugdringen. Scheelt 20 miljoen kilo verpakkingsmateriaal en dat is alleen maar toe te juichen. Want goed voor het milieu. Bijkomend voordeel is dat hopelijk minder voedsel wordt verspild, omdat je precies de hoeveelheid kunt pakken die je nodig hebt. En je zult toch ergens moeten beginnen om de oprukkende wegwerpmaatschappij een halt toe te roepen en het milieubewustzijn onder burgers te vergroten. Mooi initiatief dus, waarop weinig valt aan te merken.

0,3 procent

Of het zou moeten zijn dat De Grote Mensenvriend Albert Heijn hiermee geen deuk in een pakje boter slaat en vooral voor de bühne een omslachtig shopping concept lanceert. Een staaltje greenwashing, waarop het grootste deel van het winkelend publiek helemaal niet zit te wachten. Alleen een voorhoede van hippe milieubewuste consumenten. Retailexperts denken daarom dat het verpakkingsvrije boodschappenconcept alleen aanslaat in de luxere supermarkten en in de grote steden. En dan nog alleen met het huismerk. Discounters hoeven het niet te proberen. En de kans dat A-merken gaan meedoen is erg klein. Praktische bezwaren zijn er ook. Bier, wijn en olijfolie bijvoorbeeld zijn ongeschikt om via dispensers te verkopen. Dat wordt één grote klerezooi als de klanten het zelf moeten tappen. Niet voor niets is het concept beperkt tot 70 -meest biologische- producten. Op een totaal van misschien wel 22.000 artikelen in de Albert Heijn XL is dat maar 0,3 procent. Voorlopig is het afwachten of doorsnee consumenten hierdoor wel gaan inzien dat je misschien beter herbruikbare verpakkingen kunt kopen dan wegwerpverpakkingen.

Te Voorzichtig

Jammer dat Albert Heijn zaken zo voorzichtig aanpakt. Het bedrijf is oppermachtig in supermarktland en staat bovenaan onze voedselketen. In de jaren 70 kregen ze het hele land aan de sherry; in de jaren 90 aan de avocado. Hoe moeilijk kan het zijn om Nederland dan ook z’n boodschappen voortaan verpakkingsvrij te laten doen?

Prettige maandag!

Over Paul Laseur

Financieel journalist Paul Laseur houdt zijn scherpe blik op economie en maatschappij. Elke maandag een nieuwe column. Luister live maandagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/paul-laseur, Apple Podcast of Spotify.

 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Medewerkers van de Autoriteit Financiële Markten geven de komende maanden gastles op tientallen MBO-scholen, over de gevaren van beleggen en speculeren. Want de laatste jaren laten veel jongeren zich wel heel makkelijk verleiden, zo blijkt. Vooral om hun geld in cryptovaluta te steken, zoals bitcoin, ethereum of één van de duizenden andere soorten.

Volgens het Nibud en de Rabobank houdt een kwart van de jongvolwassenen zich daarmee bezig. Het is de gewoonste zaak van de wereld, dagelijkse kost op het schoolplein. Zelfs minderjarigen handelen in crypto’s, meldt de NOS, daartoe aangespoord door financiële influencers op social media. Deze fin-fluencers beloven zonder uitzondering dat je razendsnel heel veel geld kunt verdienen. Zo geregeld met een app: één druk op de knop is genoeg. Deze boot wil je niet missen, ongeacht de risico’s.

Vanaf 2024 aanpak cryptohandel

Beter laat dan nooit zal de beurswaakhond hebben gedacht. Hoogste tijd natuurlijk om deze kwetsbare groep jonge, onervaren gokkers een beetje tegen zichzelf in bescherming te nemen. Jammer alleen dat verstandige woorden van een gastdocent meestal weinig effect sorteren. Beter zou dan ook zijn om handelaren in cryptomunten en vooral ook die laffe finfluencers keihard aan te pakken. Maar helaas hebben de AFM en De Nederlandsche Bank wettelijk geen poot om op te staan. Er is nauwelijks enig toezicht mogelijk op aanbieders van de virtuele valuta. Het wachten is op internationale maatregelen die de handel enigszins aan banden leggen. Maar dat kan nog wel een paar jaar duren. Pas vanaf 2024 wil de Europese Unie regels invoeren waarmee aanbieders van cryptovaluta in alle EU-landen gelijk worden behandeld. Terwijl dit nu al zeker vijf jaar aan de gang is.

Goudkoorts

In 2024 heeft deze onverantwoorde goudkoorts al minstens acht jaar lang alle ruimte gehad om volledig uit de hand te lopen. Een gigantische zeepbel die vroeg of laat wel uit elkaar moet spatten. De cryptohandel vertoont alle kenmerken van een piramidespel. Het is te mooi om waar te zijn. Degenen die er als eerste inzaten maken gigantische winsten, ten koste van de sukkels die achteraankomen. En het ergste is nog wel dat we het allemaal zien gebeuren: we kijken naar ‘a trainwreck in slow motion’.

Blockchain

Waarmee ik niets wil zeggen ten nadele van de blockchain, de indrukwekkende technologie die aan al die cryptomunten ten grondslag ligt. Een superuitvinding die het ideaal van een soort volksvaluta dichterbij brengt. Volledig anoniem en zonder tussenkomst van banken of monetaire autoriteiten. Een geweldig systeem in een ideale wereld. Alleen is dit geen ideale wereld. En is die droom gekaapt door speculanten en criminelen, die het op onze kinderen hebben voorzien.

Prettige maandag!

See omnystudio.com/listener for privacy information.