Podcast Filosofie Centre Erasme

“Tegenwoordig is alles middel geworden. Er is geen doel meer. Wij weten niet meer, waarheen wij op weg zijn. […] Zo is de mens, die oorspronkelijk het doel was van elk menselijk stelsel, in werkelijkheid volkomen geworden tot middel van juist die middelen, die hem moesten dienen: bijvoorbeeld de economie of de staat.”
 
Deze scherpe analyse van de tijd gaf Jacques Ellul al in 1948.
 
Waarom wordt Ellul “de man die alles  al voorzien had” genoemd?
Hoe holt het technologisch-economische systeem onze vrijheid uit?
En waarom wantrouwde hij filosofen?
 
Te gast is Frank Mulder
De denker die centraal staat is Ellul

“Aangezien de ervaring ons toont dat zij die in een hemel en hel geloven tot elk soort misdaad in staat zijn, is het evident dat de neiging tot het kwade niet voortkomt uit onwetendheid van het bestaan van God en niet gecorrigeerd wordt door de kennis die men verwerft van een God die straft en beloont. [...] We hebben geen enkel recht om te beweren dat een atheïst noodzakelijk losbandiger moet leven dan een afgodendienaar.” 
 
Op deze manier brak de 17e eeuwse filosoof Pierre Bayle een lans voor de atheïst. 
 
Waarom ging Bayle nog veel verder in zijn tolerantie en godsdienstvrijheid dan zijn vooruitstrevende tijdgenoten als John Locke? 
Hoe balanceert hij tussen scepsis en geloof? 
En waarom gelooft hij dat juist absolutisme de juiste staatsvorm is voor tolerantie? 
 
Te gast is Patrick Loobuyck 
De denker die centraal staat: Bayle

“Als het één van de taken van de filosofie is om de heerschappij van het woord over de menselijke geest te verbreken - ten eerste door misverstanden over de relaties tussen concepten te verhelpen die bijna onvermijdelijk ontstaan door ons taalgebruik, en, ten tweede, door onze gedachten te bevrijden van datgene waarmee zij door de uitdrukkingsmiddelen van de alledaagse taal worden opgezadeld - dan kan mijn Begriffsschrift een nuttig werktuig zijn voor de filosoof”
 
Zo beschrijft Gottlob Frege het belang van zijn filosofische project: het opschonen van de wiskundige en filosofische taal. 
 
Waarom was de introductie van onder meer de kwantor zo’n revolutie in wiskunde en filosofie?
Op welke manier kwam hij met een antwoord op de oude filosofische droom van onder andere Leibniz?
En hoe bracht hij de linguistic turn in gang?
 
Te gast: Wim VanrieDe denker die centraal staat: Frege

Met wat zal Ik de wereld vergelijken? Maanlicht, gereflecteerd In dauwdruppels, vallend van een Kraanvogelsnavel 
 
Op deze manier drukt de 13e eeuwse Japanse denker Zenmeester Dōgen uit dat alle dingen verbonden zijn in vergankelijkheid en daarmee tegelijk iets onvergankelijks bevat.
 
Hoe verwerft Dōgen niet via, maar ín meditatie inzicht in de verlichting?
Wat is voor hem uiteindelijk de weg om gestalte te geven aan de compassie met de tienduizend dingen? 
En op welke manier is Heidegger met zijn grote werk Sein und Zeit schatplichtig aan het Japanse zenboeddhisme van Dōgen?
 
Te gast is Michel Dijkstra
De denker die centraal staat: Zenmeester Dōgen

"Gelukkig leven (..) willen alle mensen, maar als het er op aankomt scherp te onderscheiden wat nu precies het leven gelukkig maakt, tasten ze in het duister.”
 
Op deze manier drukte de Romeinse filosoof Seneca uit dat we het geluk op de verkeerde plek zoeken.
 
Wat is volgens Seneca wél de goede plek om het geluk te zoeken?
Hoe hangen zorg voor de ziel en zorg voor het lichaam samen?
Waarom wordt hij vaak gereduceerd tot interessante aforismen, terwijl zijn natuurfilosofie onmisbaar is voor een goed begrip van zijn denken?
 
Te gast is Dennis de Gruijter
De denker die centraal staat: Seneca

Wreedheid meer haten dan enig ander kwaad veroordeelt iemand tot een leven van skepsis, besluiteloosheid, walging en vaak misantropie. Het is een te grote bedreiging van de rede voor de meeste filosofen om het überhaupt te overdenken.
 
Op deze manier drukte de Lets-Amerikaans politiek-filosoof Judith Shklar uit dat wreedheid te vaak vermeden wordt als moreel criterium. 
 
Wat bedoelt Shklar met het liberalism of fear?
Waarom moeten we meer aandacht hebben voor ordinary vices - de dagelijkse ondeugden?
En waarom krijgt ze het verwijt dat haar filosofie te weinig hoopvol is?
 
Te gast is Thijs Kleinpaste
De denker die centraal staat: Shklar