Herwaarns Podcast Herwaarns Podcast

Welkom bij Herwaarns Verwikkeld! Dit is een variant op de Herwaarns podcast waarbij Merel en Wessel niet beginnen bij een thema, maar bij een centraal cultureel object. Van daaruit bekijken we verbanden met andere culturele objecten om een intertekstueel web te weven en daarmee het central object te onderzoeken.







Je wordt ingewikkeld geprikkeld in Herwaarns Verwikkeld!







Met in aflevering 3: Beowulf.







Luister! We vertellen over de grootste held van het oude Engeland, protosuperheld, protomonsterjager en protocarriè-idool. Eén van de oudste en meeste vormende teksten van de vroege Engelse taal en cultuur, die onder andere inspiratie was voor Tolkien, Dr. Seuss en de Animaniacs.







Wil je een object aandragen voor een Herwaarns Verwikkeld? Neem contact op.







Bronnen:







Beowulf. Auteur onbekend, vermoedelijk uit de 8e eeuw. Verschillende vertalingen worden genoemd, waaronder die van Maria Dahvana Headley en Seamus Heaney.







Academisch onderzoek









Baker, Peter S. Honour, Exchange and Violence in Beowulf. 2013.







The Beowulf's Afterlives Bibliographic Database. http://beowulf.dh.tamu.edu/. 2020.







The Beowulf Reader. Ed. Peter S. Baker. 2000.









Tolkien:









J. J. R. Tolkien – “The Homecoming of Beorthnoth Beorthelm’s Son”. 1953.







The Lord of the Rings.







The Hobbit.







Schilderijen en tekeningen: http://beowulf.dh.tamu.edu/detail?id=417









Andere verwijzingen:









Beowulf. Regie: Robert Zemeckis. 2007.







Beowulf – Een Zeeroovergeschiedenies. Leeuwarer Nieuwsblad, 1934. https://thijsporck.com/2019/12/05/paper-doll-beowulf/







“Beowulf infographic.” Beowulf Study Guide Course Hero. https://www.coursehero.com/lit/Beowulf/infographic/







Rockwell, Kent – Beowulf kunstwerken. Bijvoorbeeld: Beowulf, 1931 (https://americanart.si.edu/artwork/beowulf-13581) en Beowulf and the Dragon, 1931 (http://beowulf.dh.tamu.edu/detail?id=417).











Beware: Children at Play. Regie: Mik Cribben. 1989.







Corzon, Walter and Horacio Ottolni. “Brainwulf.” Animaniacs. DC Comics, 1999.







Gaiman, Neil. “Bay Wolf.” 1998. Smoke and Mirrors.







Jeffs, Amy. “The Wanderer and the Hall". Wild. 2022.







Dr. Seuss – How The Grinch Stole Christmas







Homerus Odyssee en Iliad.







Risden, E. L. Beowulf for Business: The Warrior's Guide to Career Building. Whitston Publishing Company, 2007.







Sam the Sham and the Pharaohs. “Green’ ich Grendel.” Lil’ Red Riding Hood. UMG Recording, 1966.







Treharne, Elaine. “#Beow100” Beowulf in 100 Tweets. https://historyoftexttechnologies.blogspot.com/2014/01/beowulf-in-hundred-tweets-beow100.html







Wood, Wally. “The Ghost Beast.” Tower of Shadows, number 6. Marvel Comics. 1970.









www.herwaarns.nl







YouTube: https://youtu.be/P7ZW0wo6iXE







Google Podcasts:







Spotify:







Apple Podcasts:

Wat is herdenken? Meer dan alleen “opnieuw denken” is het volgens Van Dale het “(op plechtige wijze) stilstaan bij iets uit het verleden”. Door rituelen, monumenten en interne reflectie verhouden mensen zich tot hun eigen verleden of het verleden van hun cultuur of omgeving.







Al sinds 1946 wordt er op 4 mei de Tweede Wereldoorlog herdacht. Het is voor veel Nederlanders het meest expliciete moment van herdenken. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft een memorandom opgesteld om “richting te geven en is bewust algemeen geformuleerd om alle verschillende oorlogsslachtoffers in te kunnen sluiten.” Het memordanum luidt:







Tijdens de Nationale Herdenking herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord; zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna.







Het bepalen van het memorandum en het formuleren van de groepen die wel of niet herdacht worden is een proces dat altijd in beweging is. Het Comité erkent dat ook: “De vorm en inhoud van de herdenking en viering zijn blijvend in ontwikkeling.” Het blijkt uit de veranderingen van de rituelen, maar ook uit het onderzoek dat het Comité heeft laten uitvoeren in 2020: “Constant en in beweging: vorm en betekenis van herdenkingsrituelen.” Hierin wordt onderzocht hoe herdenken relevant kan blijven voor nieuwe generaties, onder andere omdat er steeds minder mensen in leven zijn die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt.







Omdat traditie en herkenbaarheid cruciaal zijn voor de betekenis van herdenken, is er echter ook veel verzet tegen het verbreden van herdenking. Aan de ene kant geeft het ruimte aan het individu en persoonlijke herinnering, maar aan de andere kant lijkt het voor velen de herdenking te verzwakken of te versplinteren, of zelfs schade te doen aan de mensen die herdacht worden of die geëerd worden. Er ontstond in 2012 een nationale discussie toen in Vorden werd voorgesteld om ook de gesneuvelde Duitse soldaten te herdenken. De toenmalige directeur Nooter van het Nationaal Comité zei "We herdenken slachtoffers, niet de daders." (NOS)







Vandaag onderzoeken we herdenken, de spanning tussen traditie en vernieuwing, tussen inclusiviteit en exclusiviteit en tussen reflectie en handelen.







Te gast is Merel, net als in aflevering 15 over Antropocentrisme. Merel is literatuur- en cultuurwetenschapper.







Bronnen







Intro









“4 mei geen Duitsers herdenken.” NOS Nieuws. 2-5-2013. Bezocht op 28-4-2024. https://nos.nl/artikel/502381-4-mei-geen-duitsers-herdenken







Deamnt, Froukje en Larissa Pans, e.a. “Constant en in beweging: vorm en betekenis van herdenkingsrituelen.” In naam van Nationaal Comité 4 en 5 mei en ARQ National Psychotrauma Centrum, 2020. https://www.4en5mei.nl/app/uploads/2022/07/Factsheet-Constant-in-Beweging.pdf







“Ellendig verleden samen met Duitsers herdenken op 4 mei.” Omroep GLD. 7-5-2022. Bezocht op 28-4-2024. https://www.gld.nl/nieuws/7663287/ellendig-verleden-samen-met-duitsers-herdenken-op-4-mei







Lubbe, Rozemarijn en Lisette van Vliet. “Op 4 mei mogen ook Duitsers worden herdacht.” EenVandaag. 3-5-2014. Bezocht op 28-4-2024. https://eenvandaag.avrotros.nl/item/op-4-mei-mogen-ook-duitsers-worden-herdacht/







Nationaal Comité 4 en 5 mei. Wie en wat herdenken we? Bezocht op 28-4-2024. https://www.4en5mei.nl/herdenken/wie-en-wat-herdenken-we







“Rustig verloop dodenherdenking Vorden.” Omroep GLD. 4-5-2012. Bezocht op 28-4-2024. https://www.gld.nl/nieuws/1520441/rustig-verloop-dodenherdenking-vorden

Hoewel er in de jaren negentig nog hoop bestond voor een vanzelfsprekende groei van democratische en vrije regeringen, stelt Freedom House in hun rapport van 2024 dat dit het 18e jaar op rij is waarin vrijheid en democratie zijn afgezwakte. Hoewel 2024 een recordjaar is wat betreft de hoeveelheid stemmers over de hele wereld, maar worden veel van deze verkiezingen “schijnverkiezingen” genoemd. Autoritaire regimes worden sterker en werken meer samen, en democratische waarden worden uitgehold in landen over de hele wereld, zoals de VS, Hongarije, India en Argentinië. In veel landen woedt er een strijd om democratische rechten, ook als overheden strenger optreden tegen protesten.







Rusland is een belangrijk voorbeeld van een staat waarin vrijheden steeds verder worden ingeperkt. De uitholling van onafhankelijke verslaggeving, de onderdrukking van kritiek op de oorlog en de grote hoeveelheid staatspropaganda zijn hier voorbeelden van. De dood van Alexander Navalny, de belangrijkste oppositieleider, was een nieuw dieptepunt in de onderdrukking van andere geluiden in de Russische samenleving. De schijnverkiezing van 16 en 17 maart werd breed bekritiseerd, maar vanwege draconische maatregelen vanuit het Kremlin was er geen mogelijkheid tot demonstraties of een roep om verandering, waardoor Vladimir Poetin zoals voorspeld zijn overwinning uitriep.







Is het nog mogelijk om verzet te bieden in een autoritaire staat als Rusland? Wat zijn de processen die verzet mogelijk en onmogelijk maken? Is de situatie in Rusland uniek of vergelijkbaar met andere autoritaire landen?







Te gast is Dominique, met een master in Russian Studies.







Verwijzingen







Intro









The Freedom House. Freedom in the World 2024: The Mountaing Damage of Flawed Elections and Armed Conflict. Yana Gorokhovskaia en Cathryn Grothe. https://freedomhouse.org/report/freedom-world/2024/mounting-damage-flawed-elections-and-armed-conflict











Trouw. Liveblog Russische verkiezingen. 18-3-2024. https://www.trouw.nl/russische-verkiezingen/live-russische-verkiezingen-eu-landen-zetten-betrokkenen-bij-dood-navalny-op-sanctielijst~ba3b9e7a/







VRT. Liveblog Russische verkiezingen, 18-3-2024. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/03/17/liveblog-presidentsverkiezing-rusland-poetin/







Putin vs the Wes. Regie: Lotte Murphy-Johnson, tim Stirzaker, Max Stern. BBC. 2023, 2024.









Merel









Yevgeny Zamyatin. We. 1924. Canongate Books Ltd. 2020.









Dominique









Mikhail Bulgakov. The Master and Margarita.







Svetlana Alexievich. “De oorlog kent geen vrouwengezicht”: het volledige citaat: https://www.goodreads.com/quotes/9355256-courage-in-war-and-courage-of-thought-are-two-different









Wessel









The Death of Stalin. Regie: Armando Iannucci. 2017.







Chernobyl. Gemaakt door: Craig Mazin. HBO, 2019.







Fabien Nury en Thierry Robin. La Mort de Staline. Dargaud. 2010, 2012.







Simone Weil. “L’Iliad, ou la Poème de la Force.” 1939. Trans. Mary McCarthy. Politics. 1945. Rpt. in War and the Iliad. New York: The New York Review of Books, 2005.









Overige Verwijzingen









3 Body Problem. Gemaakt door David Benioff, D. B. Weiss en Alexander Woo. Netflix, 2024.







Svetlana Alexievich.







Liu Cixin. The Three-Body Problem. Chongqing Press, 2008. Vertaling: Ken Liu. Head of Zeus, 2014.







De Gouden Horde: https://nl.wikipedia.org/wiki/Gouden_Horde

Welkom bij Herwaarns Verwikkeld! Dit is een variant op de Herwaarns podcast waarbij Merel en Wessel niet beginnen bij een thema, maar bij een centraal cultureel object. Van daaruit bekijken we verbanden met andere culturele objecten om een intertekstueel web te weven en daarmee het central object te onderzoeken.Je wordt ingewikkeld geprikkeld in Herwaarns Verwikkeld!







Met in aflevering 2: Sherlock Holmes.De ultieme detective en de meest vertolkte (menselijke) figuur in fictie in film en op tv: Sherlock Holmes. We onderzoeken de vele verschillende versies van en perspectieven of Sherlock Holmes en abduceren (dus niet deduceren) de redenen voor zijn succes. Het is niet zo elementair, beste Watson.







Wil je een object aandragen voor een Herwaarns Verwikkeld? Neem contact op.







Bronnen:Sir Arthur Conan Doyle. “A Study in Scarlet.” 1887. (en daarna alle Adventures of Sherlock Holmes) – Strand Magazine.







Adaptaties:Sherlock. 2010. Regie: Mark Gatiss & Steven Moffat. BBC.Sherlock Holmes. 2009. Regie: Guy Ritchie.







Variaties en connectiesBones. 2005. Gecreëerd door: Hart Hanson. 20th Century Fox.Agatha Christie. Poirot.CSI: Crime Scene Investigation.Enola Holmes. Regie: Harry Bradbeer. 2020.The Great Mouse Detective. 1986. Regie: John Musker. Disney.Professor Layton. 2007-2017. Level 5. Nintendo.Ian Fleming. James Bond. 1953-nu.Neil Gaiman. “A Story in Emerald.” 2003. Shadows Over Baker Street.Bob Kane, Bill Finger. Batman. 1939. Detective Comics 27.Luther. Gecreëerd door: Neil Cross. 2010-2019. BBC One.Mitchell and Webb. Sherlock Holmes and Watson.Alan Moore, Kevin O’Neill. The League of Extraordinary Gentleman. 1999-2019.Phoenix Wright: Ace Attorney. Regie: Shu Takumi. Capcom. 2001.Edgar Allen Poe. “ Murders in the Rue Morgue.” 1841.Scooby Doo and Guess Who. “Elementary, my dear Shaggy.” 2009.Nancy Springer. The Enola Holmes Mysteries. 2006-2021. Penguin Young Readers.Teenage Mutant Ninja Turtles. “Elementary, my dear Turtle.” 1993.

O, muze, verleen ons de inspiratie voor deze podcast!Een veelgehoord feministische kritiek op de weergave van vrouwen in verhalen is dat ze altijd ruwweg in stereotypische categoriën vervallen, bijvoorbeeld de tweedeling van onschuldige schoonheid tegenover de zondige verleidster, de klassieke drierollenverdeling van de jonge vrouw, de moeder en de oude vrouw of de meer moderne variant van figuur dat bestaat voor seksuele verheerlijking van de man of juist helemaal seksloos is. Het concept van de vrouw als muze is vervlochten met deze stereotypen. Vrouwen zijn in de westerse geschiedenis niet de kunstenaar, maar het kunstobject, de inspiratie voor mannelijke schepping. Hun creatieve vermogen ligt besloten in het ontsluiten van de mannelijke creativiteit.De oorsprong van de muzen ligt in Griekse mythologie, maar er zijn verschillende versies met verschillende hoeveelheden muzen. De meest bekende zijn de negen muzen, dochters van Zeus en Mnemosyne (geheugen) die als inspiratiebron gelden voor alle kunstdisciplines van de Grieken. Deze muzen bleven invloedrijk in heel Europa en werden bijvoorbeeld in de Renaissance en Romantiek nog steeds gesmeekt om inspiratie. In dit smeken ligt de bijzondere tegenstelling van de muze besloten: ze heeft de goddelijke macht om inspiratie te verlenen, maar wordt altijd tot object gereduceerd. Ze kan beslissen, maar kunstenaars willen iets van hen hebben dat ze na smeken, overmeestering of listen weggeven aan de man.De muze in moderne tijd kan net zo goed een godin als een geliefde zijn, welwillend of inspirator tegen wil en dank. De kunstgeschiedenis bevat veel verhalen van muzes die werden gebruikt en afgedankt, maar er zijn ook steeds meer verhalen waarbij de vrouwen die als inspiratie dienden voor kunstenaars een veel actievere rol blijken te hebben, zoals bijvoorbeeld Elizabeth Siddal die poseerde als Ophelia voor John Everett Millais. Vandaag onderzoeken wij de rol en positie van de vrouw als muze, waarbij we proberen voorbij de paradox van verering en objectificatie te komen.







Te gast is Lieke, mediëvist, net als in aflevering 4, 11 en 16.







Verwijzingen







Intro• Guerrilla Girls. “ Guerilla Girl Records, 1979-2003.” https://www.getty.edu/research/special_collections/notable/guerrilla_girls.html• Sarah Durn. The Real Women Behind Art’s Masterpieces. 29 April 2022. https://www.atlasobscura.com/articles/art-history-muses-real-women• Ruth Willington. Muse: Uncovering the Hidden Figures Behind Art History’s Msterpieces. Square Peg, 2022.• Ruth Willington. “Eight muses who inspired art history's masterpieces.” 22 April 2022. https://artuk.org/discover/stories/eight-muses-who-inspired-art-historys-masterpieces.







Lieke• The French Dispatch. Regie: Wes Anderson. 2021. “Concrete Masterpiece.”• Zomergasten: Ilja Leonard Pfeiffer. 2020.







Merel• “The Woman.”• Sherlock. 2010. Regie: Mark Ganiss & Steven Moffat. BBC.• Arthur Conan Doyle. “ The Adventures of Sherlock Holmes: A Scandal in Bohemia.” Strand Magzine, 1891.







Wessel• Neil Gaiman, Kelley Jones en Malcolm Jones III. “Calliope”. In The Sandman, Volume 3: Dream Country. DC Comics, 2010.• Carol All Duffy. “The World’s Wife.” Picador, 1999.• Carol Ann Duffy. “Medusa.” The World’s Wife. Picador. 1999.• Carol Ann Duffy. “Standing Female Nude.” Standing Female Nude. Anvil, 1985.







Overige Verwijzingen• Barbie. Regie: Great Gerwig. 2023.• Blacks Sails. Gemaakt door Jonathan E. Steinberg en Robert Levine. 2014-2017.• The Canvas. “How This Artist Fell In Love With His Own Art.” 1-10-2023. https://youtu.be/vaHqx87KYNo?si=sPocrAGNYa6YRj2Q• Chris Kraus. I Love Dick. Semiotext(e), 1997.• Lost in Translation. Regie: Sofia Coppola. 2003.• Thomas Mann. “De dood in Venetië.” 1912.• Sara Polak. “Posting the Presidency: Cartoon Politics in a Social Media Landscape.

Welkom bij Herwaarns Verwikkeld! Dit is een variant op de Herwaarns podcast waarbij Merel en Wessel niet beginnen bij een thema, maar bij een centraal cultureel object. Van daaruit bekijken we verbanden met andere culturele objecten om een intertekstueel web te weven en daarmee het central object te onderzoeken.







Je wordt ingewikkeld geprikkeld in Herwaarns Verwikkeld!







Met in aflevering 1: Jurassic Park.







Om de dertigste verjaardag van de film Jurassic Park van Steven Spielberg te vieren, bekijken we de inspiraties en geïnspireerden van de klassieke dinofilm.







Wil je een object aandragen voor een Herwaarns Verwikkeld? Neem contact op.







Bronnen:







Jurassic Park. 1993. Regie: Steven Spielberg.







Michael Chrichton. Jurassic Park. 1990.







Bronnen van Merel







Voor Jurassic Park:









Mary Shelley - Frankenstein, or the modern prometheus. 1818I, Robot. dir. Alex Proyas. 2004. (ja er is ook het verhaal, dat ken ik niet >









De Jurassic World films:









Jurassic World. dir. Colin Trevorrow. 2015







Jurassic World: Fallen Kingdom. dir. J.A. Bayona. 2018







Jurassic World: Dominion. [kijk die naam!]  dir. Colin Trevorrow. 2022











The Meg. dir. Jon Turtletaub. 2018.







Meg 2: The Trench. dir. Ben Wheatley. 2023. (de intro hiervan is een ode aan JP btw)







(niet genoemd, maar wel verwant: 65. dir. Scott Beck & Brian Wood. 2023.)







Douglas Adams. The Hitchhiker's Guide to the Galaxy. 1979







Yann Martel. Life of Pi. 2001







De dierentuin als concept







James Gurney. Dinotopia. 1992. [dus een jaar voor JP!] 







Stephen Fry. https://youtu.be/c0Ody-  (DWDD) en https://www.youtube.com/ (uit "The Origins Podcast" van Laurence Krauss) 

















Bronnen van Wessel









Jurassic World Lego: https://www.lego.com/nl-nl/themes/jurassic-world







Godzilla, King of the Monsters. 1956. Regie: Terry O. Morse and Ishirō Honda.







Dinosaur. 2000. Regie: Ralph Zondag and Eric Leighton.







Walking With Dinosaurs. 1999. Created by Tim Haines.







The Land Before Time/Platvoet. Regie: Don Bluth. Productie door George Lucas and Steven Spielberg.







Splice. 2009. Regie Vincenzo Natali.







Magic the Gathering: Ixalan. 2017. Wizards of the Coast.







Lindsay Ellis. Jurassic Park Turns 30. 2023. https://nebula.tv/videos/lindsayellis-jurassic-park-turns-30







Liga koek dino plaatjes. 1993?







Jurassic Park: Trespasser. 1998. Shamus Blackly.







(Over Jurassic Park Trespasser: Errant Signal. “Children of Doom: 1998.” Vanaf hier: https://youtu.be/Zz4uppst-7I?si=H9fRzafSbqiLp_a0&t=2717 )







Scott Tobias. “Jurassic Park at 30: Spielberg’s sleek blockbuster remains a grave warning.” 11-6-2023. The Guardian. https://www.theguardian.com/film/2023/jun/11/jurassic-park-at-30-spielbergs-blockbuster-warning







Zoo Tycoon: Dinosaur Digs.







DinoPark Tycoon. 1993. Manley & Associates.







Dino Tycoon. Monte Cristo.







Dino Music. Wie Gaat Er Mee Naar Dinoland? 1993.