Powrót do Siebie - Uwolnij się od Traumy z Dzieciństwa‪.‬ Magdalena Pala

Relacja z ojcem w dzieciństwie  ukształtowała nas jako dorosłych. Rana ojca z reguly oznacza jego brak obecności emocjonalnej lub fizycznej. Składa się na nią wiele czynników: jak ojciec wchodził z Tobą w interakcje, spełniał lub nie spełniał Twoich potrzeb i jak radził sobie w życiu, co wpływa na to jak postrzegasz siebie. Więź z ojcem jest bardzo ważnym aspektem w rozwoju już od 2 roku życia, kiedy intensywnie kształtuje się lewa półkula mózgu oraz ośrodki mowy. Odpowiednia relacja z ojcem - jego zaangażowanie, dostępność, bliskość, daje Ci poczucie bezpieczeństwa. Kolektywna rana ojca dotyka tak wielu z nas, zarówno kobiet jak i mężczyzn i przyjmuje postać: braku poczucia bezpieczeństwa i poczucia własnej wartości, lęku, perfecjonizmu, ciągłego szukania akceptacji, obniżonej odporności psychicznej, niskiego poczucia własnej wartości, zwiększonego ryzyka zaburzeń psychicznych, prób samobójczych, uzależnień, popełniania przestępstw, czy problemów w związkach. 

Żałoba dotyka tak wielu z nas na różnych etapach życia: śmierć bliskiej osoby, rozwód, rozstanie, zmiana praca, przeprowadzka. Ale również sytuacje, które na pierwszy rzut oka nie wydają się stratą, np. narodziny dziecka (żałoba po utracie wolności życia tylko dla siebie), przejście z różnych dekad życia, utrata swoich zasobów, zdrowia,  zajęć - przykładowo przejście na emeryturę itd. W tym odcinku, wraz z moim gościem będziemy poruszać temat żałoby po śmierci ukochanej mamy i jak sobie pomóc. Często tak bolesna strata wywołuje ogromny ból i kaskadę ciężkich  emocji. W przeprocesowaniu żałoby bardzo pomocna jest teoria Elisabeth Kübler-Ross: 5 etapów żałoby - zaprzeczenie, gniew, negocjace jakbyśmy mogli wrócić i zmienić pewne rzeczy, depresja i akceptacja.  Badania pokazują, że emocjonalna strata ma silny komponent fizjologiczny (link między układem odpornościowym, hormonami i układem nerwowym. Jeśli żałoba nie jest odpowiednio przeprocesowana, to prowadzi do poważnych, a nawet terminalnych chorób. 

Pozwolenie sobie na bycie sobą jest niesamowicie trudne, kiedy przeżyliśmy w dzieciństwie traumę zaburzonej więzi z rodzicem (brak poczucia bezpieczeństwa) i  pozostaliśmy z tym stresem sami. Nasz naturalny system obronny ,,walcz lub uciekaj” nie mógł się rozwiązać i musieliśmy przyjąć pewne mechanizmy obronne – wyrzec się swojej autentyczności, żeby zostać
 zaakceptowanym przez rodzica i przetrwać. To powoduje, że w życiu dorosłym- tak jak powiedziała moja pacjentką ,, podtrzymujemy negatywny obraz siebie” – pojawia się opór, żeby być sobą, żeby się zrozumieć, być dla siebie dobrym i umieć zadbać o siebie i wykorzystać swój prawdziwy potencjał. Dlatego ten podświadomy opór prowadzi do szeregu zachowań autodestrukcyjnych.  Wyuczony wzorzec poczucia winy,  która automatycznie pojawia  się w każdej sytuacji w Twoim życiu – oznacza, że kiedy byłeś dzieckiem i chciałeś coś zrobić dla siebie, to rodzice obwiniali Cię, że ich rozczarowałeś. Koniecznym krokiem w pracy nad sobą  (pokonaniu oporu), żeby być sobą i w pełni wykorzystać swój potencjał,  jest pochylenie się nad sobą i swoim bólem. To prowadzi do transfomacji, stwarzając przestrzeń na lepszą jakość zycia. 

Dlaczego relacje są dla wielu z nas takie trudne? Kiedy zostaliśmy zranieni w dzieciństwie w relacji z rodzicami, to mamy bardzo dużo podświadomych ran. Bolesne rany stają się naszymi stylami przywiązania, które aktywują się w relacjach i również projektujemy je na innych. Dzieje się tak, ponieważ, kiedy pojawia się bodziec- trigger- to świadomie nie pojmujemy rzeczywistości, ponieważ lewa półkula mózgu nie jest w stanie odpowiednio zainterweniować . Jest to półkula analityczna, racjonalna, odpowiedzialna za rozwiązanie problemu i sekwencje wydarzeń. Wówczas prawa półkula mózgu, która jest kreatywna, emocjonalna, połączona ze zmysłami w naszym ciele, staje się zbyt aktywna i reaguje tak, jakby Twoja traumatyczna przeszłość odgrywała się w teraźniejszości. Dlatego tak ważna jest świadomość swojego stylu przywiązania , żeby móc uzdrawiać swoje rany, co pomaga wrócić do ciała dorosłego i opanować swoje reakcje, zamiast reagować z pozycji dziecka. Źródła wykorzystane przez mojego gościa w podcaście: ,,Partnerstwo bliskości" - Amir Levine i Rachel Heller oraz ,,Teoria przywiązania J. Bowlby'ego" - Piotr Marchwicki. 

Kiedy w dzieciństwie, Twój rodzic przez swoje traumy nie był w stanie widzieć Cię i słyszeć emocjonalnie i autentycznie, to powtarzalność braku poczucia bezpieczeństwa i przewidywalności, miłości, ciepła i zrozumienia doprowadzila do problemów w odczuwaniu bezpieczeństwa w relacjach i bliskości z innymi. W dorosłości nie jesteś autentyczny i emocjonalnie otwarty w realcji z innymi oraz z  partnerami. Żyjesz w ciągłym trybie przetrwania, gdzie wszystko i wszyscy dla Twojego mózgu i układu nerwowego wydają się być zagrożeniem. Tak jak powiedział Bessel van der Kolk: ,,jeśli czujesz się bezpiecznie i kochany, Twój mózg jest otwarty  na  eksplorację, odkrywanie, zabawę i kooperację. Jeśli jesteś wystraszony i czujesz się niechciany Twój mózg skupia się tylko na radzeniu sobie z odczuciami strachu i opuszczenia” .  Nierozwiązana trauma z dzieciństwa powoduje, że podświadomie odgrywasz uczucia z przeszłości, w sytuacjach teraźniejszych – szczególnie w relacjach i związkach. Dlatego trudne, czy bolesne relacje są ważnymi lekcjami i uczą Cię, co jest jeszcze do uzdrowienia .

Jeśli w dzieciństwie dorastałeś w stresie, chaosie, nieprzewidywalności i Twoja matka (opiekun główny) była niedostępna emocjonalnie przez swoją własną traumę (choroba, problemy w związku, stres, śmierć partnera, nałogi, niepokój, depresja itd), to nie mogła być w pełni obecna, żeby dostroić się do Twoich potrzeb i uspokoić Twojego układu nerwowego– odczucie, że nie ma zagrożenia, bo matka jest zawsze obecna. Takie przeżycia powodują, że nie czułeś się w pełni kochany. Wewnętrzne rany wynikają z zakłóceń procesu tworzenia więzi i zazwyczaj mają źródło już w pierwszych miesiącach życia. Oczywiście dalsze etapy dzieciństwa w relacji z matką i ojcem również wpływają na rozwój Twojego mózgu i układu nerwowego. Takie doświadczenia z dzieciństwa powodują, iż bliskość emocjonalna i seksualna stają się zagrożeniem w dorosłości. Brakuje poczucia bezpieczeństwa, poczucia własnej wartości oraz zaufania. Pojawia się lęk przed odrzuceniem, co negatywnie wpływa na zdrową bliskość i ekspresję seksualną. Dlatego pojawiają różnego rodzaju dysfunkcje seksualne. Zapraszam na rozmowę z psychoterapeutą i seksuologiem klinicznym Dagmarą Piątek-Szwaczką.