Lil prakash Chand lilprakash

कात्तिक १७ गतेको भूकम्पमा परी जाजरकोट र रुकुम पश्चिममा १ सय ५४ जनाको मृत्यु भयो ।

भूकम्पको १ महिनाभन्दा धेरै समय बितिसक्यो । प्रभावितहरू सम्हालिँदै छन् तर उनीहरूलाई मनोवैज्ञानिक सहयोग र निगरानी आवश्यक छ ।

आफ्नो परिवारको सङ्ख्या धेरै भएको उल्लेख गर्दै हरिप्रसादले थोरै भए पनि भत्ताको रकमले घर खर्च चलाउन सहयोग पुगेको बताउनुभयो ।

सूचना जानकारीका लागि हालसम्म टेलिभिजनमा भर पर्दै आउनुभएका गौतम रेडियोबाट पाएको जानकारीका आधारमा सामाजिक सुरक्षा भत्ता पाउन सफल भएपछि भने उहाँले अब घरमा नै रेडियो राख्ने निर्णय गर्नुभएको छ ।

'फेरिफेरि पनि त्‍यस्तो केही पर्न आयो भन्देखिन् सुन्न पाइन्छ नि, हो कि होइन भन्नुस् त ? बाहिर सुनेको भन्दा त आफैँले सुनेको राम्रो।' हरिप्रसादले हाँस्दै आफ्नो विचार सुनाउनुभयो ।

भारतले सार्वजिनक गरेको नक्सामा नेपाली भूभागपरेपछिको नेपालको विरोध, ७१ स्थानमा मिचिएको नेपाली सीमाना, अतिक्रमित भूभाग एकसाथ फिर्ता आउने सम्भावना र चुनौतीको बारेमा नेपाल-भारत सीमा विवाद बारेका अध्यता रतन भण्डारीसँग गरिएको विशेष कुराकानी । सुनेर प्रतिक्रिया लेख्न सक्नुहुनेछ ।

तत्कालीन माओवादीले रोल्पालाई ‘लाल क्षेत्र’ बनाउन २०५० सालमा रुकुममा पर्ने सिस्ने हिमाल र जलजला माईको नामबाट ‘सिज’ अभियान सुरु गर्‍यो ।

त्यस्को २ वर्षपछि अभियान नियन्त्रणका लागि सरकारबाट रोल्पामा ‘अप्रेशन रोमियो’ चलाउँदाताका परिचालित सुरक्षाकर्मीबाट भएका ज्यादतीपछि पूर्ण घर्तीले लेख्नुभएको ‘ढल्दैन त्यो’ बोलगको गीत लेखक स्वयं र माइला लामा, सीता आचार्यलगायतले गाउनुभयो ।

रोमियो अप्रेशनको तीन महीनापछि माओवादीले सशस्त्र विद्रोहको घोषणा गर्दा रोल्पाली मात्र होइन सिङ्गो मुलुक नै स्तव्ध भयो । विद्रोहीहीहरूमा उत्साह देखिए पनि अरु सामान्य अवस्थामा थिएनन् । गायक तथा लेखक घर्तीले नै लेख्नुभयो,‘एकै रातमा धरती हल्लियो ।’ अनि गायनमा उहाँलाई सीता आचार्यले सघाउनुभयो ।

राजनीतिले नेतृत्व गर्थ्यो र कला,साहित्य, सेना,सङ्गठन,बिभिन्न जनवर्गीय सङ्गठन इत्यादीले सेवकको रूपमा काम गर्थे ।’ घर्तीले सीआईएनसँग भन्नुभयो, ‘हामीले पनि त्यही भूमिका निर्वाह गरेका थियौँ ।’

३ दर्जनभन्दा धेरै गीत लेख्नुभएका घर्तीका सबै गीत रेकर्ड हुन पाएनन् । उतिबेला माओवादीले लिएका सिद्धान्त र अपनाइएका रणनीतिसँग मिल्नेगरी कलाकारहरूले गाउनु र नाच्नुपर्थ्यो । ‘जोशिलो अभिावदन’, ‘यात्रा हाम्रो’ लगायतका गीत लेख्दा र गाउँदासम्म सशस्त्र युद्ध थालिएको करिब २ वर्ष भईसकेको थियो ।

उहाँले २०४७ देखि १७ वर्ष अखिल नेपाल जनसाँस्कृतिक सङ्घको केन्द्रीय समितिमा रही राप्तिस्तरीय साँस्कृतिक अभियानको नेतृत्व गर्नुभयो । यसबीचमा गठन भएको तत्कालीन जनमुक्ति सेनाको बारेमा घर्तीले लेख्नुभएको ‘जनमुक्ति सेना हामी’ बोलको गीतले उतिकै चर्चा पायो ।

२०५८ देखि २ वर्ष माओवादी निकट केन्द्रीय साँस्कृतिक टोली संयोजक, केन्द्रीय श्रव्यदृश्य प्रमुख एव

पञ्चायतदेखि बहुदल होस् वा जनयुद्धदेखि लोकतान्त्रिक, गणतान्त्रिक आन्दोलनमा पनि कलाकारहरूको महत्वपूर्ण भूमिका रह्यो । तत्कालीन सशस्त्र युद्ध र त्यसअघिको पञ्चायत ढाल्नका लागि सांस्कृतिक रूपमा सक्रिय पूर्ण घर्तीको योगदान र नेतृत्व पनि महत्वपूर्ण नै रह्यो । 

महिला तथा बालबालिकाको स्वास्थ्यका बारेमा चेतना जगाउन गठन गरिएका पुरुष समूह बाँकेमा प्रभावकारी बनेका छन् । मातृ तथा शिशु मृत्युदर कम गर्न सबै पुरुषले सहयोगी भूमिका नखेलेको पाइएपछि बा समूह गठन गर्ने अभियान चलाइएको हो ।