Wydawcy i księgarze w służbie Rzeczypospolitej Artur Kurkiewicz

Współzałożyciel Wydawnictwa Polskiego i wpływowy księgarz, którego działalność na polskich ziemiach obejmowała nie tylko okres przed I wojną światową, ale także kształtowała gust literacki Polaków w czasach II RP, określany jest często współczesnym mianem „animatora kultury”. Człowiek, który odpowiadał za fascynujące serie wydawnicze jak „Cuda Polski” czy „Biblioteka Laureatów Nobla”, to postać owiana mgłą tajemnicy, a także pełna kontrastów – jednocześnie esteta i biznesmen, znawca literatury i rynków wydawniczych, a przede wszystkim erudyta i patriota, odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Kawaler Legii Honorowej za popularyzację literatury francuskiej.

Więcej informacji w artykule:

https://pelnakultura.org.pl/news/rudolf-wegner

Współzałożyciel księgarni i wydawnictwa Trzaska, Evert i Michalski. Kształcił się w Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców w Warszawie i w Szkole Nauk Politycznych w Paryżu. W latach 1904–1907 pracował jako księgarz w Nicei i Paryżu, następnie (1907–1919) w firmie Gebethner i Wolff i w księgarni M. Arcta w Warszawie. W 1918 uwięziony w Cytadeli Warszawskiej za kolportaż nielegalnej prasy. W 1919 wraz z Ludwikiem Evertem i Janem Michalskim założył przedsiębiorstwo pod firmą Księgarnia i Dom Wydawniczy Trzaska, Evert i Michalski. Zajmował się finansami firmy oraz księgarnią otwartą przez firmę w 1920 w Hotelu Europejskim w Warszawie. Po II wojnie światowej prowadził księgarnię, a następnie antykwariat. W 1964 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za całokształt działalności księgarskiej. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Więcej informacji w artykule:

https://pelnakultura.org.pl/news/wladyslaw-trzaska

Józef Pisz pochodził z węgierskiej rodziny osiadłej w okolicach Jasła. Od 1856 roku był praktykantem w drukarni swego stryja, również Józefa, w Nowym Sączu. W 1879 roku zakupił drukarnię Władysława Angelusa w Tarnowie, gdzie osiadł.  Rozwijając firmę, nabył w 1889 roku księgarnię Edwarda Mankesa. Prowadził równocześnie wydawnictwo, księgarnię, drukarnię, wypożyczalnię książek, agencję i biuro ogłoszeń prasowych, skład papieru i sklep z artykułami szkolnymi. Wydawał i redagował kalendarz „Tarnowianin”, od 1881 roku dwutygodnik, później tygodnik „Pogoń”, istniejący do 1914 roku, od 1898 roku tygodnik ilustrowany „Przyrodnik”, zaś od 1901 roku „Głos Rolniczy”. Zmarł 28 listopada 1907 roku w Tarnowie i został pochowany na miejscowym Starym Cmentarzu. Jego przedsiębiorstwo prowadziła nadal żona Aniela.

Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/jozef-pisz

Był synem Eliasza Mortkowicza, który w Radomiu prowadził księgarnię i antykwariat. Studiował w Monachium, Brukseli i Antwerpii, gdzie ukończył Akademię Handlową. Po powrocie do kraju związał się z Polską Partią Socjalistyczną. Za działalność konspiracyjną został w roku 1899 aresztowany, więziony  w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a następnie  zesłany na Kaukaz. Pod odbyciu kilkumiesięcznej kary wrócił do kraju i rozpoczął działalność księgarską. Na początku ze wspólnikami, a później samodzielnie Mortkowicz stworzył wydawnictwo które funkcjonowało pod różnymi nazwami ale do historii przeszło z jako Wydawnictwo J. Mortkowicza z charakterystycznym logiem, znakiem kłosa (które również przechodziło częste metamorfozy) Jakub był entuzjastą kultury polskiej i wydawcą wielu słynnych pisarzy i poetów m.in. Marii Dąbrowskiej, Stefana Żeromskiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Janusza Korczaka i Bolesława Leśmiana. Jednak mimo sukcesów artystycznych nie był w stanie, w bardzo niesprzyjających okolicznościach światowego kryzysu, przekuć ich w sukces finansowy swojego wydawnictwa. Stanąwszy przed widmem bankructwa popełnił samobójstwo 9 sierpnia 1931 roku. Został pochowany na Cmentarzu  Żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie. Nad trumną Jakuba Mortkowicza w imieniu polskich wydawców przemawiał Stanisław Arct, w imieniu polskich pisarzy Jan Parandowski.

Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/jakub-mortkowicz

Terminował za granicą – głównie w Niemczech i Szwajcarii. Po powrocie rozpoczął pracę w rodzinnym wydawnictwie, wspomagając ojca, prześladowanego karami finansowymi i pobytami w więzieniu. W 1847 roku przenoszą się z Królewskiej Huty (Chorzów) do Mikołowa. Po śmierci ojca (1882) samodzielnie prowadzi i rozwija działalność. Buduje w Mikołowie dużą i nowoczesną drukarnię. Równocześnie tworzy sprawną sieć dystrybucji w Polsce, Europie i Ameryce Północnej. Dzięki temu jego wydawnictwa, w tym największe hity – Kalendarz Maryański oraz Żywoty Świętych Pańskich docierają w najdalsze zakątków świata. Miał olbrzymie zasługi w krzewieniu polskości na Śląsku. Wydawał polskie czasopisma, elementarze i książki dla dzieci oraz klasyków w serii „Nowa Biblioteka Pisarzy Polskich”. Z jego elementarzy uczyło się czytać i pisać po polsku ok. trzech milionów dzieci.

Więcej informacji:

https://pelnakultura.org.pl/news/karol-miarka-syn

W 1885 roku, po śmierci ojca przejął księgarnię. Rozszerzył działalność o dział numizmatów map i rycin. Zaopatrywał biblioteki naukowe w bieżące publikacje obce, wydawał dzieła naukowe i literackie, podręczniki, albumy, mapy oraz nuty. Należał do Stowarzyszenia Księgarzy Krakowskich, którego przez wiele lat był przewodniczącym. Od 1866 roku zasiadał w Radzie Miasta - zajmował się sprawami ekonomiczno-społecznymi miasta, pracował m.in. przy organizacji straży pożarnej. W 1884 roku został pierwszym wiceprezydentem. Przyczynił się do budowy Teatru Miejskiego (dziś Teatr im. Juliusza Słowackiego). W 1893 roku został prezydentem Krakowa. Drukarnia Friedleinów, w której wydawano w latach świetności dzieła Lucjana Rydla, Ambrożego Grabowskiego, Juliana Dunajewskiego czy Józefa Szujskiego, istniała do 1956 roku.

Artykuł autorstwa Olgi i Łukasza Suszków, zawierający więcej informacji na temat bohatera dzisiejszego odcinka, znajdziecie na stronie:   https://pelnakultura.org.pl/news/jozef-friedlein