Call to Action‪!‬ Zuzanna Krzątała

Po dwóch latach instytucjonalnego mroku do Zachęty wróciło słońce. Ponownie głos zabierają młode osoby, podejmując tematy społeczne i próbując sprostać wyzwaniom doby wielokryzysów.
Bohaterkami pierwszego odcinka piątego sezonu podcastu „Call to action!” są dwie kuratorki, Michalina Sablik i Aleksandra Skowrońska, których interdyscyplinarne wystawy zapoczątkowały nowe otwarcie w Zachęcie. Rozważania nad przyszłością, zwłaszcza w kontekście nieuchronnej katastrofy klimatycznej, stają się podstawą do refleksji nad nowymi kierunkami w sztuce. Zacierają się granice między technologią a biologią, maszyną a człowiekiem i zwierzęciem. Poprzez interaktywne obiekty Michalina i Aleksandra zapraszają nas w podróż angażującą zmysły i wyobraźnię.
Wystawy „Z popiołów” i „Zza gór się słońce wznosi blade” można doświadczyć do 26 maja w Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie. Towarzyszą im performanse, warsztaty oraz autorskie oprowadzania, w tym prowadzone 12 maja przez Zuzannę Krzątałę.

Wielu z nas praktykuje jogę, ale niewiele z niej rozumiemy. Skupiając się tylko na fizyczności, często ignorujemy bogatą tradycję i filozofię, która jest nieodłączną częścią zaangażowanej praktyki. O holistycznym podejściu do jogi rozmawiam z Justyną Traczyk (@practicewithjustyna), założycielką szkoły Meru Shala na warszawskim Żoliborzu i współtwórczynią Eco Yogic Collective.
Prawdziwa praktyka, według Justyny, łączy pracę z ciałem w asanach z głębokim spokojem umysłu, który osiągamy przez uważność i synchronizację ruchu z oddechem. Jednak jogiczny spokój to nie pasywność i obojętność, ale umiejętność bycia w świecie bez rozedrgania. Nie ćwiczymy po to, żeby uciec od problemów, tylko żeby mierzyć się z nimi bardziej świadomie. Justyna wychodzi ze swoją praktyką poza studio jogi do kobiet osadzonych w areszcie, pacjentek onkologicznych, osób doświadczających traumy, pokazując ogromny terapeutyczny potencjał jogi. Jako narzędzia do samoregulacji angażuje nie tylko ciało, ale przede wszystkim głowę i emocje.

Czy jesteśmy uzależnieni od komfortu? Czy to, jak zorganizowaliśmy sobie świat, sprawiło, że staliśmy się mniej odporni na przeciwności? Jaką cenę jesteśmy w stanie zapłacić, żeby zawsze było miło, ciepło i przytulnie? O zarządzaniu chaosem w późnym kapitalizmie rozmawiam z Andrzejem Tucholskim, psychologiem biznesu i twórcą koncepcji wysokosprawczości.
– Zamiast robić dobro, my chcemy czuć, że robimy dobro – mówi Andrzej Tucholski. Inwestujemy masę energii, by zmienić własne nawyki, chodzimy na psychoterapię, uczymy się stawiać granice, ciągle dążymy do tego, by być lepszą wersją siebie. A może problem jest ze światem, a nie z nami? Bo czy da się żyć zdrowo w chorej rzeczywistości?

Czy kobiety inaczej doświadczają natury? Czy faktycznie mamy gorszą orientację w terenie, czy może to wyuczona bezradność? W kontrze do męskiej opowieści o zdobywaniu, pokonywaniu i podporządkowaniu sobie natury, powstał Cosy Outdoor Festival – pierwszy w Polsce festiwal kobiecego outdooru. Joanna Długowska, jego pomysłodawczyni, zawodowo związana z Greenpeace Polska, stworzyła wyjątkową społeczność kobiet, które mierzą się z żywiołami, ale w sposób świadomy i uważny.
Dzisiaj każdy może być podróżnikiem – to nie sztuka ścigać się od szczytu do szczytu i szukać zachwytów na końcu świata. Joanna przekonuje, że warto się czasem zatrzymać, zrzucić buty (a z pewnością bawełniane skarpety!) i przejść się boso po śniegu. Zanurzyć się w tu i teraz, pozwolić zmysłom wrócić do ustawień fabrycznych.
 

Czy współczesne feministki to duchowe wnuczki czarownic? W jaki sposób kobiety są dzisiaj uciszane i dyscyplinowane? Jakie strategie oporu możemy przejąć od naszych prababek? 
Temat magii, który Zofia Krawiec – krytyczka sztuki i badaczka patriarchatu – porusza w swojej ostatniej książce „Szepczące w ciemnościach” jest pretekstem do wielowątkowej opowieści o opresji i przemocy wobec kobiet. W średniowieczu wiedźmy, inaczej kobiety wiedzące, znachorki, zielarki, cieszyły się społecznym autorytetem, jednak ich pozycja i niezależność zagrażała patriarchatowi.
Polowanie na czarownice wciąż trwa. W dobie internetu to media społecznościowe płoną nienawiścią. Kobiety najdotkliwiej doświadczają cyberprzemocy, a kierowane w ich sronę wyzwiska często mają charakter seksualny. „Uczone tego, żeby tłamsić swoją seksualność, swoją chęć wolności i niezależności, nieskrępowanej ekspresji, kobiety niestety często same reprodukują te zachowania wobec innych kobiet”, mówi Zosia.

Czego możemy nauczyć się od pokolenia zmiany? Obciążeni wszechobecnymi kryzysami młodzi ludzie poszukują spowolnienia i spokoju. Czy wizje świata i potrzeby starszych i młodszych tak bardzo się od siebie różnią? A może ten podział pokoleniowy narzucił nam marketing? O przyszłości debatują dwie dziewczyny o tych samych inicjałach – Zuzia Krzątała, prowadząca i Zuza Karcz, aktywistka edukacyjna z Fundacji Off School, współtworząca Dom Spokojnej Młodości. Mimo, że dzieli nas 13 lat, łączy idea szkoły otwartej, kreatywnej i bezpiecznej, która praktykuje edukację obywatelską, antydyskryminacyjną, klimatyczną i seksualną. – Szkoła powinna być o relacjach. Budowanie sprawczości i odporności to dla mnie historia spokojnej młodości. Ważne, aby widzieć w młodej osobie człowieka, a nie trybik w systemie – mówi Zuza.