Polder in de fik | BNR BNR Nieuwsradio

In deze eerste aflevering van seizoen 2 onderzoeken we de rol van angst, in onze omgang met elkaar, in de politiek, in de geschiedenis. Wat voor rol speelt angst in ons leven en in de samenleving van vandaag?

Met Polder in de fik proberen we vat te krijgen op de actualiteit, waarvan het lijkt alsof niets meer is zoals het was. Klimaatverandering, migratie, oorlog, polarisatie: ze brengen veel onzekerheid met zich mee. Angst voor de toekomst, wantrouwen ten opzichte van de overheid, spanningen tussen bevolkingsgroepen. Grote problemen hebben gevolgen voor dagelijkse verhoudingen – ook in Nederland.

In de eerste reeks van Polder in de fik stond de vraag: ‘hoe veilig is Nederland?’ centraal. In de tweede reeks stellen we ons de vraag: ‘waarom zijn we zo bang?’ Er is veel onvrede en onbehagen, maar waarom eigenlijk en waarvoor dan?

In het eerste seizoen van deze podcast constateerden we dat veiligheid alleen te definiëren is aan de hand van de inbreuken erop. Wanneer zijn we echt veilig? Er kan altijd iets gebeuren. Veiligheid is dan ook eerst en vooral een gevoel, een emotie die alles te maken heeft met angst. Of beter: de afwezigheid van angst. 

In zes afleveringen verkennen we concrete zorgen en belichten die vanuit verschillende hoeken, zoals klimaat, drugs, corruptie, anti-woke, vreemdelingen en dergelijke. En we onderzoeken wat angst eigenlijk is.

 

Nadere toelichting

Freedom of fear is een van de vier vrijheden die president Rooseveldt in 1948 proclameerde en die ten grondslag liggen aan de Verklaring voor de Rechten van de Mens van de VN (naast vrijheid van meningsuiting, godsdienst en gebrek). Het lijkt nogal veel gevraagd, angst is immers een existentieel gegeven. Maar hij doelde op de maatschappelijke context (c.q. de staat) die beschermend moet zijn voor iedere burger. Als dat niet op een geloofwaardige manier wordt gerealiseerd, dan is er van alles mogelijk.

Angst is hoe dan ook altijd realiteit voor degene die er last van heeft. Maar angst kan wel degelijk aangewakkerd worden of afgezwakt. Angst kan nuttig zijn, maar tegelijk een hel als er niet aan te ontkomen valt. Angst doet je vluchten, vechten of kan je verlammen. Slachtoffers van langdurig misbruik, bijvoorbeeld in de katholieke kerk, kunnen levenslange trauma’s overhouden aan ‘de angst voor de volgende keer’.

Om deze ambivalentie rond angst te plaatsen besteden we aandacht aan de functie van angst en de maatschappelijke betekenis ervan. Robert Peckham publiceerde in 2023 ‘een wereldgeschiedenis’ vanuit het inzicht dat angst de motor is van veel maatschappelijke ontwikkelingen (Fear. An Alternative History of the World). Angst ligt ten grondslag aan dictatuur en aan revoluties. Het is het emotionele vehikel voor onderdrukking, en kan leiden tot emancipatie.

Dat maakt angst - als een van de meest basale emoties – bijzonder geschikt voor manipulatie: door de politiek, de media en in onderlinge verhoudingen. Het is niet overdreven om te stellen dat onze tijd bol staat van de angst en de onzekerheid. Er is een directe relatie met de veiligheidsobsessie van de afgelopen decennia. Denk aan het werk van Zygmunt Bauman (Liquid fear) en Frank Furedi (Culture of fear). Zij wijzen op een paradoxaal effect: hoe meer veiligheid, hoe groter de angst.

 

Over de makers

Hans Boutellier (1953) is een vooraanstaande Nederlandse wetenschapper op het gebied van veiligheid, criminaliteit en sociale orde. Hij heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd als hoogleraar, directeur en adviseur, en heeft veel gepubliceerd over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijdrage aan maatschappij, beleid en wetenschap.

Yarin Eski (1985) is universitair hoofddocent bestuurskunde en co-director van het Resilience, Security & Civil Unrest (ReSCU) Research and Innovation lab van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Voordat hij naar de VU kwam, was hij senior lecturer aan de L

In deze tweede aflevering van onze podcast Polder in de Fik (seizoen 2) verkennen we de diepgewortelde obsessie met migratie en hoe deze onze samenleving beïnvloedt. Er lijkt sprake van een complexe dynamiek van migratie en hoe deze historisch is veranderd.

Onderzoek toont aan dat een meerderheid van de Nederlanders het aantal asielmigranten wil verminderen. Politieke partijen lijken dit sentiment te versterken door met migratie, maatschappelijke angst in te boezemen. Door te duiken in de politieke dimensie van migratie, waarbij verschillende angsten samenkomen, variërend van veiligheid tot economische zekerheid en xenofobie, staan we onder andere stil bij de politisering van migratie-angst.

Wat is de rol ervan in het maatschappelijk debat? We kijken ook naar de behoefte aan controle over ons eigen leven en de angst voor verlies van identiteit en bestaanszekerheid, en hoe dat allemaal ons gedrag rond migratie beïnvloedt. Wat zegt die angst? Zijn er misschien nog diepere, existentiële angsten en problemen in de samenleving?

Over de makers

Hans Boutellier (1953) is een vooraanstaande Nederlandse wetenschapper op het gebied van veiligheid, criminaliteit en sociale orde. Hij heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd als hoogleraar, directeur en adviseur, en heeft veel gepubliceerd over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijdrage aan maatschappij, beleid en wetenschap.

Yarin Eski (1985) is universitair hoofddocent bestuurskunde en co-director van het Resilience, Security & Civil Unrest (ReSCU) Research and Innovation lab van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Voordat hij naar de VU kwam, was hij senior lecturer aan de Liverpool John Moores University. Hij behaalde zijn PhD in 2015 aan de University of Glasgow en is een Fellow of the Higher Education Academy in het Verenigd Koninkrijk.

Mirthe van der Drift (1993) is socioloog en programmamaker. Ze presenteert radioprogramma’s over actualiteit, wetenschap, kunst en cultuur. Daarnaast maakt ze vanuit een radiobus reportages in binnen en buitenland over persoonlijke verhalen bij het nieuws. 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

In aflevering 3 zoomen we in op het groeiend wantrouwen ten opzichte van de overheid. In uiterste vorm zien we anti-institutioneel extremisme, complottheorieën en een groeiend aantal soevereinen (die geen belasting meer willen betalen en zich afwenden van de samenleving). In het wantrouwen zitten – volgens onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut – enkele narratieven besloten, samen te vatten als: ‘ze zien ons niet’, ‘wij zien hen niet’ en ‘ze kunnen het niet’. Verschillende motieven komen samen. 

De coronacrisis heeft een impuls gegeven aan het complotdenken. Er is een sfeer ontstaan waarin de politieke bestuurscultuur kan worden geframed als ‘totalitair’. Dit heeft vooral te maken met de kongsi tussen politieke macht en wetenschappelijke waarheidsclaims. Wantrouwen ten opzichte van de overheid is misschien wel een overkoepelende noemer bij de vraag ‘waar zijn we bang voor?’  

In deze 3de aflevering van het tweede seizoen van de podcast “Polder in de Fik” gaan Prof. Hans Boutellier en Dr. Yarin Eski in gesprek over angst voor de macht. Die angst is van alle tijden en vaak met goede redenen. In feite gaat het om angst voor de willekeur van de macht. In principe is ‘de rechtsstaat’ erop gericht ‘machten’ te beperken en zwakkeren te beschermen. Dat kan gaan om macht van de staat, of van het kapitaal, maar ook van het volk (de democratisering is altijd gepaard gegaan met angst voor de macht van ‘het grauw’).  

In deze tijd lijkt een nieuw soort angst te zijn ontstaan voor de almacht van ‘het systeem’. Er komen vele sentimenten in samen, vaak gepaard gaande met regelrechte haat tegen ‘instituties van de elite’: de media, de wetenschap, de overheid – in toenemende mate gekoppeld aan ‘links’. Wat zijn de gevolgen daarvan en hoe nu verder? 

Over de makers 

Hans Boutellier (1953) is een vooraanstaande Nederlandse wetenschapper op het gebied van veiligheid, criminaliteit en sociale orde. Hij heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd als hoogleraar, directeur en adviseur, en heeft veel gepubliceerd over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijdrage aan maatschappij, beleid en wetenschap. 

Yarin Eski (1985) is universitair hoofddocent bestuurskunde en co-director van het Resilience, Security & Civil Unrest (ReSCU) Research and Innovation lab van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Voordat hij naar de VU kwam, was hij senior lecturer aan de Liverpool John Moores University. Hij behaalde zijn PhD in 2015 aan de University of Glasgow en is een Fellow of the Higher Education Academy in het Verenigd Koninkrijk. 

Mirthe van der Drift (1993) is socioloog en programmamaker. Ze presenteert radioprogramma’s over actualiteit, wetenschap, kunst en cultuur. Daarnaast maakt ze vanuit een radiobus reportages in binnen en buitenland over persoonlijke verhalen bij het nieuws. 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de vierde aflevering van 'Polder in de Fik' duiken we dieper in de complexiteit van klimaatverandering met de titel 'De Klimaatspagaat'. We onderzoeken waarom mensen bang zijn voor klimaatverandering, een relatief nieuwe angst die onze maatschappij beïnvloedt.

Met wetenschappers Yarin Eski en Hans Boutellier van de VU bespreken we de zorgen en afwegingen die ontstaan bij het omgaan met dit urgente vraagstuk. Van de impact op ondernemers, boeren en vissers tot de politieke verdeeldheid en de rol van angst in ons dagelijks leven, we verkennen verschillende complexe aspecten van de klimaatspagaat. Hoe beïnvloedt deze angst ons gedrag en hoe we kunnen omgaan met de uitdagingen die klimaatverandering met zich meebrengt? Wil je weten wat we daarover te zeggen hebben, luister dan nu naar onze discussie over angst, hoop en de toekomst van onze planeet. 

Over de makers 

Hans Boutellier (1953) is een vooraanstaande Nederlandse wetenschapper op het gebied van veiligheid, criminaliteit en sociale orde. Hij heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd als hoogleraar, directeur en adviseur, en heeft veel gepubliceerd over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijdrage aan maatschappij, beleid en wetenschap. 

Yarin Eski (1985) is universitair hoofddocent bestuurskunde en co-director van het Resilience, Security & Civil Unrest (ReSCU) Research and Innovation lab van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Voordat hij naar de VU kwam, was hij senior lecturer aan de Liverpool John Moores University. Hij behaalde zijn PhD in 2015 aan de University of Glasgow en is een Fellow of the Higher Education Academy in het Verenigd Koninkrijk. 

Mirthe van der Drift (1993) is socioloog en programmamaker. Ze presenteert radioprogramma’s over actualiteit, wetenschap, kunst en cultuur. Daarnaast maakt ze vanuit een radiobus reportages in binnen en buitenland over persoonlijke verhalen bij het nieuws. 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

Woke! Wakker zijn is zowel rechts als links een thema. In de Amerikaanse burgerrechtenbeweging had het emanciperende betekenis, tegen racisme en discriminatie. Tegenwoordig staat het voor ‘alles wat naar links neigt’, zeker in de VS. Zelfs aandacht vragen voor het milieu wordt als ‘woke’ afgedaan. De ‘kwestie woke’ gaat over identiteitspolitiek, slachtoffermoraal en hypergevoeligheid.

Woke is inzet van een culturele strijd rond diversiteit. We voelen ons al gauw gekrenkt in ‘wie we zijn en wat we voelen’. In het verzet tegen woke zien we dan weer de krenking die voortvloeit uit ‘de arrogantie’ van woke-activisten. Veel mensen willen niet als racist worden weggezet (zelfs als ze het overduidelijk zijn). We zijn steeds banger voor elkaar.

Over de makers 

Hans Boutellier (1953) is een vooraanstaande Nederlandse wetenschapper op het gebied van veiligheid, criminaliteit en sociale orde. Hij heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd als hoogleraar, directeur en adviseur, en heeft veel gepubliceerd over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijdrage aan maatschappij, beleid en wetenschap. 

Yarin Eski (1985) is universitair hoofddocent bestuurskunde en co-director van het Resilience, Security & Civil Unrest (ReSCU) Research and Innovation lab van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Voordat hij naar de VU kwam, was hij senior lecturer aan de Liverpool John Moores University. Hij behaalde zijn PhD in 2015 aan de University of Glasgow en is een Fellow of the Higher Education Academy in het Verenigd Koninkrijk. 

Mirthe van der Drift (1993) is socioloog en programmamaker. Ze presenteert radioprogramma’s over actualiteit, wetenschap, kunst en cultuur. Daarnaast maakt ze vanuit een radiobus reportages in binnen en buitenland over persoonlijke verhalen bij het nieuws. 
See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de zesde aflevering van 'Polder in de Fik' duiken we dieper in de wereld van kunstmatige intelligentie (AI) met de titel 'Angst voor AI'. Terwijl technologie zich steeds verder ontwikkelt, groeit ook de angst voor de invloed van AI op ons dagelijks leven. In deze aflevering onderzoeken we de angst voor hoe AI onze banen kan bedreigen, massawerkloosheid kan veroorzaken en zelfs tot een oorlog tussen mensheid en AI kan leiden.

Let op: in deze aflevering komt kort het onderwerp zelfmoord ter sprake. Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem: chat via www.113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113.

We verkennen hoe AI niet alleen een zegen kan zijn door ons dagelijks leven te verbeteren, maar ook hoe het angst voor overname kan veroorzaken, en voor andere mogelijke potentieel verwoestende gevolgen van AI. Wetenschappers Yarin Eski en Hans Boutellier van de VU Amsterdam delen hun inzichten in deze materie. Met voorbeelden uit het onderwijs, de zorg en het bankwezen bespreken zij in hoeverre AI langzaam maar zeker zijn weg vindt naar alle aspecten van ons bestaan en duiden zij die AI angst.

Over de makers 

Hans Boutellier (1953) is een vooraanstaande Nederlandse wetenschapper op het gebied van veiligheid, criminaliteit en sociale orde. Hij heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd als hoogleraar, directeur en adviseur, en heeft veel gepubliceerd over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijdrage aan maatschappij, beleid en wetenschap. 

Yarin Eski (1985) is universitair hoofddocent bestuurskunde en co-director van het Resilience, Security & Civil Unrest (ReSCU) Research and Innovation lab van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Voordat hij naar de VU kwam, was hij senior lecturer aan de Liverpool John Moores University. Hij behaalde zijn PhD in 2015 aan de University of Glasgow en is een Fellow of the Higher Education Academy in het Verenigd Koninkrijk. 

Mirthe van der Drift (1993) is socioloog en programmamaker. Ze presenteert radioprogramma’s over actualiteit, wetenschap, kunst en cultuur. Daarnaast maakt ze vanuit een radiobus reportages in binnen en buitenland over persoonlijke verhalen bij het nieuws. 
See omnystudio.com/listener for privacy information.