Gita Acharan Siva Prasad

The general fear regarding dropping desires is,
who will take care of us, our families and our organisations if we drop the
desire to grow and protect. This looks natural and logical. To overcome this
fear, Krishna gave an assurance of both Kshemam (welfare) and yoga (union) with
HIM to devotees (yoga-kshemam vahamyam) (9.22). This union is ultimate growth
and the assurance of welfare is from the all powerful existence.

He gives a couple of simple ways to be a bhakt
(devotee). Firstly, he says that even if one worships any other form with
Shraddha, they also worship HIM alone (9.23) as he is the enjoyer and Lord of
all worship (9.24). This is the crystal clear indication that we should possess
Shraddha and that the rest is secondary.

Secondly, Krishna says, "The reverent
offering to ME of a leaf, a flower, a fruit, or water, given with pure
devotion, is a devotional offering I accept" (9.26). We can offer simple
and easily available things like leaves, flowers, fruits or even water without
looking for any exotic things to impress Paramatma so that our desires are
fulfilled.

Krishna clarifies that while His devotees go to
HIM; devotees of astral deities go to them; ancestor worshippers go to the
ancestors; to the nature spirits those who seek them (9.25). To
fulfill desires one resorts to rituals to various deities, but the one who
dropped desires reaches HIM and his well-being is ensured.

The essence of Gita is Shraddha, which is
commitment and sincerity in relationships; dedication and responsibility at
work; equanimity towards outcomes, things and people; courage in tough times;
devotion towards any form of GOD. While books, gurus or even ChatGPT can
provide knowledge or interpretations about the Gita (knowing), Shraddha which
is pure inner transformation (being) is one's own journey.

 

हमारा जीवन हमारे
कार्यों और निर्णयों के साथ-साथ दूसरों के कार्यों को भी अच्छे या बुरे के रूप में
वर्गीकरण करने का आदी है। श्रीकृष्ण कहते हैं कि,  समबुद्धि युक्त पुरुष
पुण्य और पाप दोनों को इसी लोक में त्याग देता है (2.50), जिसका अर्थ है कि एक बार जब हम समत्व योग को
प्राप्त कर लेते हैं तो वर्गीकरण चला जाता है।

हमारा दिमाग रंग
बिरंगे चश्मे से ढका जैसा है जो हमारे माता-पिता, परिवार और दोस्तों द्वारा हमारे प्रारंभिक वर्षों
के दौरान और साथ ही देश के कानून द्वारा कंडीशनिंग (अनुकूलन) के माध्यम से हममें
अंकित हैं। हम इन चश्मों के माध्यम से चीजों/कर्मों को देखते रहते हैं और उनका
अच्छे या बुरे के रूप में वर्गीकरण करते हैं। योग में, इस चश्मे का रंग उतर जाता है, जिससे चीजें सा$फ दिखने लगती हैं, जो कि टहनियों के बजाय जड़ों को नष्ट करने और
यह चीजों को जैसी हैं वैसे ही स्वीकार करने के समान है।

व्यावहारिक
दुनिया में, यह विशेष
वर्गीकरण (पहचान) हमें अदूरदर्शी और कम खुला बनाता है, जिससे हमें निर्णय लेने के लिए आवश्यक
महत्वपूर्ण जानकारी से वंचित कर दिया जाता है। प्रबंधन के सन्दर्भ में, कोई भी कार्य, अपर्याप्त या गलत व्याख्या से दी गयी जानकारी
के साथ लिया गया निर्णय का विफल होना तय है।

बीच में रहना उस
चर्चा की तरह है जहां एक छात्र को एक साथ किसी मुद्दे के पक्ष में और उसके विरुद्ध
में बहस करनी होती है। यह कानून की तरह है, जहां हम निर्णय लेने से पहले दोनों पक्षों की
बात सुनते हैं। यह सभी प्राणियों में स्वयं को और सभी प्राणियों को स्वयं  में देखने जैसा है और अंत में हर जगह श्रीकृष्ण
को देखने जैसा है (6.29)।

यह खुद को स्थिति
से जल्दी से अलग करने और कहानी के दोनों पक्षों की सराहना करने की क्षमता है। जब
यह क्षमता विकसित हो जाती है, तो हम अपने आप को
दारुमा गुडिय़ा

      మన
యొక్క ఇతరుల యొక్క పనులు, నిర్ణయాలు, మంచివి లేదా
చెడ్డవని పేరుపెట్టడం చుట్టూ మన జీవితాలు అల్లుకుంటాయి. "సమత్వ బుద్ధియుక్తుడైనవాడు పుణ్యపాపములను రెండింటిని ఈ లోకమునందే
త్యజించును” అని శ్రీకృష్ణుడు చెప్పారు (2.50). అంటే ఒకసారి మనమీ సమత్వ యోగాన్ని చేరుకున్న తర్వాత ఇలా పేర్లు పెట్టడం
వదిలేస్తాము; అభిప్రాయాలకు తావు ఇవ్వము.

      మన
మనస్సు అనేక రంగుటద్దాలతో కప్పబడి ఉంటుంది. ఎదిగే సమయంలో మన తల్లిదండ్రులు, కుటుంబ సభ్యులు, స్నేహితుల నియంత్రణ ద్వారా అలాగే
మనముంటున్న దేశం యొక్క చట్టం ద్వారా మనలో ఇవన్నీ ముద్రించబడతాయి. మనము ఈ
రంగుటద్దాల ద్వారానే విషయాలు/పనులను చూస్తూ ఉంటాము; వాటిని
మంచి లేదా చెడుగా ముద్ర వేస్తాము. యోగం ఈ రంగులన్నీ స్వయంగా కరిగిపోయి అన్ని
విషయాలను స్పష్టంగా చూడగలిగేలా చేస్తుంది. ఇది రెమ్మలకు బదులుగా మూలాలను నాశనం
చేయడం; మన స్వంత రంగును జోడించడానికి ప్రయత్నించకుండా
పరిస్థితులను ఉన్నవి ఉన్నట్లుగా అంగీకరించడం వంటిది.

      జీవితంలో
ఈ రంగుటద్దాలు మనల్ని ముడుచుకుపోయేటట్లు చేస్తాయి. తద్వారా నిర్ణయాలు
తీసుకోవడానికి అవసరమైన కీలకమైన సమాచారాన్ని కోల్పోతాము. సరిపోని లేదా తప్పుగా
అన్వయించబడిన సమాచారంతో తీసుకున్న నిర్ణయాలు, పనులు అనివార్యంగా
విఫలమవుతాయి.

      తటస్థంగా
ఉండడం అంటే ఒక విద్యార్థి ఒక సమస్యకు అనుకూలంగా మరియు వ్యతిరేకంగా ఏకకాలంలో
వాదించాల్సిన చర్చ లాంటిది. ఇది చట్టం లో చెప్పినట్లు, మనం నిర్ణయాలు తీసుకునే ముందు రెండు పక్షాల వారి మాటలూ వినడం లాంటిది. ఇది
అన్ని జీవులలో తనను, అన్ని జీవులను తనలోనూ చూడడం వంటిది.
అంతిమంగా సర్వత్ర కృష్ణమయమే (6.29). ,

      పరిస్థితిలో
మనం కూరుకుపోకుండా మనల్ని మనం వేరు చేసుకుని, పరిస్థితి యొక్క
రెండువైపులను అర్థం చేసుకునే సామర్థ్

      అహంకారం (నేను కర్తనే అన్న భావన) అర్జునుడిని ఆవహించిందని, అదే అతని విషాదానికి కారణమని శ్రీకృష్ణుడు గమనించారు. శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి అహంకారాన్ని విచ్ఛిన్నం చేయడానికి, అంతరాత్మ దాకా చేరుకోడానికి సమగ్ర బుద్ధిని ఉపయోగించమని సలహా ఇస్తారు (2.41). ,

అహంకారానికి అనేక రూపాలున్నాయి. గర్వం అహంకారంలో ఒక చిన్న భాగం. ఎవరన్నా విజయం/గెలుపు/లాభం అనే ధ్రువాల గుండా వెళుతున్నప్పుడు ఆ అహంకారాన్ని అభిమానం అంటారు. ఎవరైనా నష్టం/వైఫల్యం/ఓటమి అనే బాధాకరమైన ధ్రువాల గుండా వెళుతున్నప్పుడు ఆ అహంకారాన్ని నిరాశ/దుఃఖం/ క్రోధం అంటారు. ఇతరులు సుఖమనే ధృవాల ద్వారా వెళుతున్నప్పుడు మనలోని అహంకారం అసూయగా మారుతుంది. ఎవరన్నా ఆ దుఃఖమనే ధ్రువణతలో ఉంటే అదే సానుభూతిగా మారుతుంది.

మనం భౌతిక ఆస్తులను కూడబెడుతున్నప్పుడు, వాటిని దానం చేస్తున్నపుడు కూడా ఇది ఉంటుంది. ఇది లోకంలో కర్మ చేయడం లేక సన్యాసం స్వీకరించడానికి ప్రేరేపిస్తుంది. ఇది సృష్టితో పాటు వినాశనానికి కూడా కారణం. అది జ్ఞానంలోనూ, అజ్ఞానంలోనూ ఉంది.

ప్రశంసలు అహంకారాన్ని పెంచుతాయి; విమర్శలు బాధ పెడతాయి. ఈ రెండు దశలూ మనల్ని ఇతరులు తారుమారు చేసేందుకు అనుకూలంగా మారుస్తాయి. సంక్షిప్తంగా, ప్రతి భావోద్వేగం వెనుక ఏదో ఒక రూపంలో అహంకారం ఉంటుంది. ఈ భావోద్వేగాలు మన బాహ్య ప్రవర్తనను ప్రభావితం చేస్తాయి. అహంకారం మనల్ని విజయం, శ్రేయస్సు వైపు నడిపించేలా కనిపించవచ్చు. కానీ అది తాత్కాలిక తృప్తి కోసం మాదకద్రవ్యాలను తీసుకోవడం లాంటిది.

'నేను', 'నాది', 'నన్ను', 'నాకు' అనేవి అహంకారానికి కాళ్ల వంటివి. రోజువారీ సంభాషణలు, ఆలోచనలలో ఈ పదాలను ఉపయోగించకుండా ఉండటం ద్వారా అహంకారాన్ని చాలా వరకు బలహీనపరచవచ్చు.

మనల్ని మనం ఒక ధృవలక్షణముతో లేదా మరొకదానితో గుర్తించాలని కోరుకున్నప్పుడు

श्रीकृष्ण ने देखा कि अर्जुन अहम्-कर्ता - अहंकार की भावना से अभिभूत है और यह उसके विषाद का कारण है। श्रीकृष्ण अर्जुन (2.41) को सलाह देते हैं कि वह अहंकार को तोडऩे और स्वयं (2.49) तक पहुँचने के लिए सुसंगत बुद्धि का उपयोग करे।

अहंकार के कई रूप हैं। गर्व अहंकार का एक छोटा सा हिस्सा है। जब कोई व्यक्ति सफलता/जीत/लाभ के सुख की ध्रुवता से गुजरता है तो उस अहंकार को अभिमान कहा जाता है और जब कोई विफलता/हार/नुकसान की पीड़ा की ध्रुवीयता से गुजरता है तो उस अहंकार को उदासी, दुख, क्रोध कहा जाता है। जब हम दूसरों को सुखी देखते हैं तो यह ईष्र्या है और जब हम दूसरों को दुखी देखते हैं तो यह सहानुभूति है।

अहंकार हम पर हावी होता है जब हम भौतिक संपत्ति एकत्र कर रहे होते हैं और जब हम उन्हें छोड़ते हैं तब भी वह मौजूद होता है। यह संसार में कर्म करने के लिए और संन्यास लेने के लिए भी प्रेरित करता है। यह बनाने के पीछे तो है, साथ ही बिगाडऩे के पीछे भी है। यह ज्ञान में भी है और अज्ञान में भी।

प्रशंसा अहंकार को बढ़ावा देती है और आलोचना पीड़ा देती है। ये दोनों दशाएँ हमें दूसरों द्वारा हेरफेर के लिए उत्तरदायी बनाती हैं। संक्षेप में, अहंकार किसी न किसी अर्थ में हर भावना के पीछे होता है जो हमारे बाहरी व्यवहार को प्रभावित करता है। अहंकार हमें सफलता और समृद्धि की ओर ले जाता प्रतीत हो सकता है, लेकिन यह अस्थायी रूप से नशे में धुत्त होने जैसा है।

‘मैं’ और‘मेरा’ अहंकार के पैर हैं और दैनिक बातचीत और विचारों में इन शब्दों के प्रयोग से बचने से व्यक्ति काफी हद तक अहंकार को कमजोर कर सकता है।

अहंकार का जन्म तब होता है जब हम एक या दूसरे ध्रुव के साथ पहचान करना चुनते हैं और इसीलिए बिना किसी भावना के साथ पहचान किए श्लोक 2.48 में श्रीकृष्ण ने अर्जुन को सलाह दी कि वह बीच में विकल्पहीन रहे जहां

Krishna says that through Vedic rituals one fulfils the desire of entry to heaven and enjoy the subtle pleasures (9.20). After the expiry of their punya (good karma), they come back and keep travelling in this cycle (9.21).

The general interpretation is that the punya, attained through vedic rituals, takes us to heaven after life and we come back once they are exhausted. Another interpretation is possible if attaining contentment by fulfilling desires is taken as entry to heaven. Out of ignorance, one depends on vedic rituals to fulfil desires and attain contentment from 'outside' like people and material possessions. On this path, one returns back to misery as one can never get eternal contentment through these ever changing situations as true contentment can only come from the unchanging self.

Further, duality (dwandwa) is the law of nature where everything exists in its polar opposite. If heaven is taken as a feeling of pleasure polarity, one will enter into pain polarity in due course of time. These two scenarios are nothing but the return back from heaven.

Krishna immediately gives a path as well as assurance that to those who worship Me thinking of nothing else, ever United to Me by incessant worship, I grant them Yoga (union) and Kshema (wellbeing or bliss) (9.22). This is an oft quoted verse of Gita as Krishna grants Kshema (wellbeing) as well as Yoga (ultimate union) with HIM (yoga-kshemam vahamyam) to the devotees who are on desireless path towards HIM.

This is the path of contentment with self which was termed as Sthita-pragna (stoic) (2.55) in Sankhya (awareness) Yoga where one casts off all desires by breaking their begging bowl. From a Bhakti Yoga point of view, this is the desireless surrender of devotees where the Lord protects them and takes care of everything.