Wszechnica.org.pl - Historia Wszechnica.org.pl - Historia

O ratowaniu dwóch zabytków: synagogi oraz cerkwi opowidział Tomasz Roga z Urzędu Miasta i Gminy Cieszanów. Konferencja „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej", Bóbrka, 10-11 października 2014 r.

https://wszechnica.org.pl/wyklad/prace-konserwatorskie-przy-obiektach-sakralnych-w-cieszanowie-cerkiew-i-synagoga/

Synagoga w Cieszanowie jest jedną z trzech zachowanych żydowskich świątyń w powiecie lubaczowskim. Pozostałe znajdują się w Starym Dzikowie i Wielkich Oczach. Wybudowano ją z cegły w 1889 r. Władze gminy postanowiły wyremontować obiekt. Cieszanowski zabytek niszczał już podczas I wojny światowej za sprawą rosyjskich wojsk. Odbudowano go dzięki zaangażowaniu miejscowej gminy żydowskiej. Podczas II wojny światowej Niemcy ograbili i sprofanowali świątynię, a wokół niej utworzyli obóz pracy dla Żydów. Po wojnie obiekt zamieniono na magazyn. Było to początek postępującej dewastacji budynku.

Gmina Cieszanów przejęła synagogę od państwa w 1990 roku, i niedawno zaangażowała się w jej remont. Dzięki wsparciu wojewody i podkarpackiego konserwatora zabytków odbudowano strop, a całość pokryto nowym dachem. Docelowo powstanie w niej dom kultury lub dom seniora. W ten sposób gmina chce wyjść naprzeciw starszemu społeczeństwu.

Drugi zabytek ratowany w gminie Cieszanów to cerkiew św. Jerzego – murowana filialna świątynia greckokatolicka, wzniesiona w 1900 roku. Należała do greckokatolickiej parafii w Nowym Siole. Wewnątrz cerkwi (obecnie nie używanej) znajduje się cenna polichromia autorstwa kamieniarza Grzegorza Kuźniewicza, który urodził się w 1871 r. w Starym Bruśnie, a swój wielki talent rozwijał na studiach we Lwowie i we Włoszech, na które otrzymał stypendium państwowe. Tomasz Roga z Urzędu Miasta i Gminy Cieszanów przyznał, że dzięki opiece kilku rodzin z Cieszanowa wnętrze cerkwi nie zostało zniszczone lub zrabowane i do dziś można podziwiać niektóre z zabytków w jej wnętrzu.

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#dziedzictwo #dziedzictwokulturowe #kultura #cieszanów #bóbrka #synagoga #cerkiew #zabytki

Rozmowa Klary Maleckiej z Tomaszem Chmarzyńskim, sołtysem Lipienka w ramach cyklu #rozmowyWszechnicy [10 maja 2024 r.]



https://wszechnica.org.pl/wyklad/lipienek/

"Każda wieś ma swój ciekawy budynek, drzewo..." mówi Tomasz Chmarzyński, sołtys Lipienka w województwie Kujawsko-Pomorskim. Lipienek ma poniatówki, które są dziedzictwem reformy rolnej realizowanej w II Rzeczpospolitej.

Poniatówki to osady, które powstawały we wsiach Wielkopolski i Pomorza w latach 30-tych XX stulecia w ramach parcelacji majątków ziemskich. Osadnicy pochodzili z przeludnionych terenów Polski.

Tomasz Chmarzyński opowie o Lipienku i lokalnej historii tego projektu, zainicjowanego przez ówczesnego ministra rolnictwa Juliusza Poniatowskiego.

Rozmowę poprowadzi Klara Malecka z Fundacji Wspomagania Wsi

Tomasz Chmarzyński - sołtys Lipienka w gminie Lisewo

Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:

1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww
Przez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.

2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk
Jeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!

3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewem
Darowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:
33 1600 1462 1808 7033 4000 0001
Fundacja Wspomagania Wsi

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/

Na cmentarzu czujesz, że żyjesz! - takie hasło przyświeca Stowarzyszeniu Magurycz. Wystapienie Szymona Modrzejewskiego. Konferencja „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej", panel "Nowe życie pod
starymi dachami". Bóbrka, 10-11 października 2014 r.

https://wszechnica.org.pl/wyklad/o-28-latach-dzialalnosci-remontowej-stowarzyszenia-magurycz-na-cmentarzach-malopolski-i-podkarpacia/


Historia Magurycza sięga roku 1986, kiedy Szymon Modrzejewski zaczął zajmować się greckokatolickim cmentarzem w Berehach Górnych (Bieszczady). Rok później Stanisław Kryciński zorganizował pierwszy obóz
remontowy na cmentarzach w Bystrem i Michniowcu. Źródłem tego pomysłu była Akcja Opis trwająca od końca lat siedemdziesiątych, której celem było uchwycenie przeszłości w każdej dostępnej jeszcze formie. W
pierwszym obozie założyciel "Magurycza", Szymon Modrzejewski, wziął udział jako uczestnik. Przedsięwzięcie to nosiło nazwę "Nadsanie" i było częścią działań Społecznej Komisji Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej przy Towarzystwie Opieki nad Zabytkami (rozwiązanej w 1999 roku), w której zarządzie obaj wymienieni zasiadali przez 10 lat. Od roku 1988 do 1996 Stanisław Kryciński i Szymon Modrzejewski organizowali
obozy wspólnie. Od roku 1997 Szymon Modrzejewski prowadzi działalność samodzielnie ("Nadsanie" przestało istnieć). Cele przedsięwzięcia pozostały takie same i noszą nazwę obozów - warsztatów, do 2007 roku
Nieformalnej Grupy Kamieniarzy "Magurycz", działającej głównie pod auspicjami Towarzystwa Karpackiego, od 2007 roku Stowarzyszenia Magurycz.

Celem działalności Stowarzyszenia Magurycz jest ratowanie, inwentaryzacja i dokumentacja sztuki sepulkralnej, krzyży i kapliczek przydrożnych oraz wszelkich obiektów sztuki cerkiewnej pozostających bez opieki (chrzcielnic, krzyży ze zwieńczeń nie istniejących cerkwi, kostnic, kaplic, archiwaliów) na terenach zamieszkiwanych pierwotnie głównie przez Bojków i Łemków, ale także Żydów, Polaków, Cyganów i
Niemców. Zachowanie tych elementów krajobrazu ma wpływ na współczesne postrzeganie regionu jako miejsca, w którym jeszcze nie tak dawno współistniały różne kultury i religie. Ich dzisiejszy stan zachowania
pozostawia wiele do życzenia. Zdecydowana większość obiektów, która jest przedmiotem zainteresowania stowarzyszenia, została celowo zdewastowana. Kilkunastoletnie doświadczenie Magurycza wskazuje, że
przywracanie dawnej świetności tym obiektom (tworzenie optymalnych warunków ekspozycji) ma istotny wpływ na możliwość ich zachowania, a tym samym kształtowanie postaw dalekich od nienawiści, ksenofobii czy zwyczajnego niezrozumienia, o krajobrazie kulturowym nie wspominając.
Zazwyczaj Magurycz zajmuje się pozbawionymi opiekunów cmentarzami w nieistniejących już wsiach, wychodząc z założenia, że szanse na to, że ktokolwiek inny się nimi zajmie są znikome.

Idea pracy na cmentarzach jest apolityczna, nie służy żadnej instytucji, kultowi, nie propaguje żadnej wizji historii, nie wynika też z inspiracji religijnej, a odwołuje się do wrażliwości i potrzeby służenia. Prace wykonywane podczas obozu mają charakter społeczny. Przyczyniają się one do rozwoju wrażliwości na sztukę mniejszości
narodowych zarówno uczestników obozu, jak i społeczności obecnie zamieszkujących te tereny. Sprzyjają także szeroko pojętej tolerancji, bezinteresowności i zachowaniu cząstki ginącego krajobrazu kulturowego. Dokonania Grupy Kamieniarzy Magurycz nie pozostają bez echa wśród lokalnych społeczności. Wskazane konteksty nie są motywem działania grupy, a rodzą się samoistnie.

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#dziedzictwo #kultura #dziedzictwokulturowe #cmentarze

Dr Olga Solarz ze Stowarzyszenia Magurycz opowiada o odkrywaniu historii nieistniejącej już wsi Brusno, słynącej z kamieniarstwa. Konferencja „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej". Bóbrka, 11-12 października 2014 r.

https://wszechnica.org.pl/wyklad/przywracanie-pamieci-w-najwiekszym-w-przedwojennej-polsce-osrodku-kamieniarki-ludowej-w-nieistniejacej-wsi-brusno-stare/

Ośrodek kamieniarski w Bruśnie obejmował nieistniejącą już dziś wieś Stare Brusno, która spalona została 21 września 1945 r. Część mieszkańców wysiedlono do ZSRR, a pozostałą część w 1947 r. podczas akcji "Wisła". Obecnie teren dawnej wsi porastają lasy i pola. W lesie
znajduje się także stary bruśnieński cmentarz oraz miejsce po cerkwi. W przedwojennej Polsce Brusno było największym ośrodkiem kamieniarkskim w Polsce. Piękne dzieła bruśnieńkich kamieniarzy podziwiać można na
starym cmentarzu (który niestety coraz częściej pada ofiarą rabunku).


Olga Solarz ze Stowarzyszenia Magurycz przez wiele miesięcy badała i dociekała powojennych losów kamieniarzy z Brusna ale także przedwojennych historii ich rodzin. Odnalazła liczne archiwalne, nigdy nigdzie nie publikowane fotografie, wspomnienia kamieniarzy i ich
rodzin, a nawet unikatowe szkice nagrobków czynione ich rękoma. W styczniu tego roku nakładem Stowarzyszenia Magurycz powstała publikacja „Brusno – (nie)istnienie w kamieniu”.
Spis treści:
Olga Solarz – „Losy wykute w kamieniach. Historie niektórych rodzin kamieniarskich ze Starego i Nowego Brusna”;
Filip Modrzejewski – „Wiejskie cmentarze, podobne litery, galernicy cyrylicy”;
Damian Nowak – „Hier ruht in Gott. Cmentarze osadników józefińskich na Lubaczowszczyźnie”;
Mariusz Koper – „Inskrypcje nagrobne na cmentarzach greckokatolickich ziemi tomaszowskiej i lubaczowskiej”;
Agnieszka Szokaluk-Gorczyca – „Nagrobki bruśnieńskie na terenie byłego zaboru rosyjskiego”;
Szymon Modrzejewski – „Rzut oka na upamiętnienia roku 1848 na Roztoczu Wschodnim i w innych rejonach Galicji + fotografie (z opisem) 27 upamiętnień z Galicji (w tym 18 z Roztocza)”.
Najważniejszy jest artykuł pierwszy – w nim zdjęcia kamieniarzy ze Starego Brusna, także przy pracy z lat 30. ale i 70. (sic!) XX w., zdjęcie cerkwi, zdjęcia szkiców nagrobków autorstwa Iwana Kuznewycza.

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#brusno #kamieniarstwo #wieś #polskawieś #historia #magurycz #dziedzictwo #podkarpacie

Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Jerzym Markiem Nowakowskim w ramach cyklu #rozmowyWszechnicy
[8 maja 2024 r.]

W kolejnej rozmowie poruszymy problem przywództwa w Unii Europejskiej. The Economist podsumowując wywiad Macrona nazwał go wizjonerem i wyraził nadzieję, że nie spotka go los poprzedników, którzy słusznie przewidywali co się stanie ale zostali zignorowani. Elity niemieckie z Scholzem na czele też dostrzegają zagrożenia ale ich
widzenie świata, podobnie jak Macrona, nie jest podzielane przez obywateli.
Czy wobec tego któryś z nich może zostać przywódcą na miarę wyzwań? Jaką rolę do odegrania ma w tej sytuacji Donald Tusk, czy nie wyrasta na „trzeciego przywódcę”, który może być brokerem sprawnego przywództwa w
Unii?

Tak czy inaczej Francja (Macron w swoim wywiadzie) złożyła deklaracje co do wojny Ukrainy z Rosją i reszta Europy musi coś z tym zrobić. Co?

W tle tych wydarzeń odbywa się wizyta Xi Jinpinga w Europie i otwierają się dalsze rozdziały wojny gospodarczej między Europą a Chinami. Na razie ofiarami są chińskie elektryki oraz francuskie koniaki, ale w tle
mamy gorącą wojnę między osią zła a Zachodem.

Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:

1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww

2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk


3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewem
Darowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:
33 1600 1462 1808 7033 4000 0001
Fundacja Wspomagania Wsi

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#rozmowywszechnicy #polityka #stosunkizagraniczne #macron #scholz #tusk #europa #chiny

O funkcjonowaniu samorządu gminnego w styku z zabytkami opowiedział Marek Klara, Wójt Gminy Miejsce Piastowe. Konferencja „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej". Bóbrka, 11 października 2014 r.

https://wszechnica.org.pl/wyklad/o-ratowaniu-zabytkow-z-perspektywy-samorzadu-marek-klara-wojt-gminy-miejsce-piastowe/

„Niestety, niewiele gmin zajmuje się zabytkami (…) niewiele samorządów podchodzi do nich z sercem, chociaż ilekroć otworzymy folder czy album, które gminy wydają w charakterze promocyjnym, to widzimy te zabytki, chcemy się nimi chwalić. Wynika to z wielu kwestii, może też dlatego, że w naszych społecznościach jest mała świadomość tego co nazywamy zabytkiem. Ludzie wychodzą z założenia, że zabytki są w Krakowie, Krośnie, ale to co jest w miejscu Piastowym czy w Rogach nie jest zabytkiem, a na pewno nie takim o który należy dbać czy się chlubić. Wynika to także z zachowania samych samorządowców. Mogę się w swoją, czy w pierś swojej grupy zawodowej uderzyć (…) Zainteresowanie zabytkami jest raczej okazjonalne. Mieszkańcy nie oceniają samorządów z punktu dbania o zabytki. Na szczęście część gmin realizuje elementy polityki historycznej i zabytki zajmują ważne miejsce”.

Marek Klara omówił opiekę nad zabytkami w trzech kontekstach: poziomu „władztwa”, czyli tego co gminy muszą robić w świetle prawa. Chodzi o gminną ewidencję, miejscowe plany zagospodarowania. Druga kwestia to gospodarowanie zabytkami na terenie gminy, bo często samorząd jest ich właścicielem. I najważniejsza kwestia, choć mało doceniana, to tzw. element misyjny gminy, czyli dotowanie zabytków i edukacja mieszkańców.

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#zabytki #dziedzictwo #kultura #dziedzictwokulturowe #historia