Á lagamáli með Jónatansson & Co Hrobjartur Jónatansson

Í þessum þætti er sjónum beint að eftirlaunarétti hæstaréttardómara en sú túlkun og framkvæmd hefur þróast í gegnum áranna rás á 61. grein stjórnarskrárinnar að hæstaréttardómarar geti ákveðið sjálfir að láta af störfum þegar þeir ná 65 ára aldri, þó þeir séu í fullu fjöri og með gott starfsþrek og haldið fullum dómaralaunum til æviloka. Engu skiptir hversu lengi hæstaréttardómari hefur setið í embætti til þess að geta notið þessara kjara.  Þessi starfskjör hafa lengi verið umdeild og telja ýmsir að þessi framkvæmd styðjist við mjög langsótta skýringu á 61. grein stjórnarskrárinnar sem standist alls ekki skoðun. En ákvæði 61. greinar á sér rætur í stjórnarskrá Dana sem varð fyrirmynd af íslenskum stjórnarskrám og fróðlegt er að bera saman framkvæmdina á Íslandi og Danmörku. 

Í þessu hlaðvarpi er velt vöngum yfir  skipan og hlutverki dómnefndar um mat á hæfi umsækjenda um dómarastöður  og hvort að tilnefningarvald hennar skerði um of stjórnarskrárbundið vald ráðherra. Sömuleiðis hvort niðurstaða dómnefndarinnar um hæfi umsækjenda um 15 stöður í Landsrétti frá maí 2017 hafi verið óskeikul.  Í hæfnismatinu komst nefndin að þeirri niðurstöðu að tilteknir 15 umsækjendur væru hver um sig hæfari en hinir umsækjendurnir en ríflega 30 manns sóttu um stöðurnar. Því  er velt upp hvort dómnefndin hafi í raun getað með nægjanlegri fullvissu komist að þeirri niðurstöðu  að þessir 15 umsækjendur væru hæfari en hinir. Rætt er við Benedikt Jóhannesson doktor í stærðfræði með meiru, um áreiðanleika mats af þessu tagi. Getur verið að auðveldlega hefði mátt komast hjá þeim ágreiningi sem kenndur er við landsréttarmálið ef litið hefði verið til aðferðafræði tölfræðinnar við ákvörðun um fjölda hinna hæfustu í dómarastörfin?

Á árinu 2018 voru tilteknir sakborningar í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu sýknaðir af því að hafa átt þátt í dauð þeirra Guðmundar Einarssonar og Geirfinns Einarssonar, eftir að mál þeirra var endurupptekið. Í desember 2019 voru sett lög nr. 128/2019 um heimild ráðherra til að greiða hinum sýknuðu bætur fyrir að hafa verið ranglega fangelsaðir. Að minnsta kosti einn hinna sýknuðu hefur höfðað mál á hendur ríkinu til heimtu skaðabóta umfram það sem framangreind löggjöf færir þeim og gekk dómur í málinu þann 26. mars 2020.  Í þessu hlaðvarpi eru þessi mál skoðuð út frá ýmsum hliðum