Historia dla Dorosłych Piotr Borowski

13 maja 1846 roku w przemówieniu do kongresu USA prezydent James Polk powiedział: "Meksyk przekroczył granicę Stanów Zjednoczonych, najechał nasze terytorium i przelał amerykańską krew na amerykańskiej ziemi". Kongres opowiedział się za wojną. W ten sposób oficjalnie rozpoczęła się wojna amerykańsko-meksykańska, która w zasadzie trwała już od 25 kwietnia. Spróbujmy odpowiedzieć na pytania: Czy rzeczywiście Amerykanie zostali zabici na amerykańskiej ziemi? Jak skończyła się ta wojna? Ale zacznijmy od: Jak to się wszystko zaczęło?

10 lat wcześniej w 1836 roku Teksas ogłosił niepodległość. Wielu Teksańczyków chciało aby to nowe państwo zostało włączone do Stanów Zjednoczonych. Ich marzenie spełniło się po 9 latach w 1845 roku. 4 marca tego 1845 roku prezydentem USA został James Polk. Został on wybrany między innymi z powodu obietnicy przyłączenia Teksasu. Przyłączono wtedy dwa stany Teksas i Oregon. Problem z Teksasem był jednak taki, że nie miał on ustalonej południowej granicy.

Teksańczycy i Amerykanie uważali, że południową granicą Teksasu jest Rio Grande tak jak jest obecnie. Z kolei Meksykanie twierdzili, że granica jest na rzece Nueces, która płynie 240 km na północ od Rio Grande. Nueces to po hiszpańsku orzechy. W okolicy rosło wiele drzew orzesznika pekanowego. Jedliście pewnie orzechy nazywane pekan. To terytorium (między rzekami Rio Grande i Nueces) nazywano Nueces Strip lub Wild Horse Desert. Właśnie tam prezydent Polk wysłał Zachary'ego Taylora.

Warto przypomnieć, że prezydent Polk był zwolennikiem Oczywistego Przeznaczenia (ang. Manifest Destiny). Był to pogląd, że "oczywistym przeznaczeniem USA jest rozprzestrzenianie się i zajęcie całego kontynentu od Atlantyku po Pacyfik". James Polk był gorącym zwolennikiem tego poglądu i dlatego też został wybrany. Już przed wojną wyjaśnił swoim współpracownikom, że chciałby zdobyć dla Stanów Zjednoczonych porty Kalifornii. Gdy wojna już wybuchła amerykańska flota była gotowa do ataku także na zachodnim wybrzeżu.

25 kwietnia 1846 roku Meksykanie zaatakowali oddział amerykańskich dragonów. Zabitych zostało 11 amerykańskich żołnierzy. Prezydent Polk miał już pretekst i wygłosił przytoczone powyżej przemówienie w kongresie USA. W ten sposób rozpoczęła się wojna już 25 kwietnia, choć oficjalnie dopiero 13 maja 1846 roku. Wojska generała Zachary'ego Taylora pokonały Meksykan i wyparły ich za rzekę Rio Grande. Prezydentowi Polkowi nie podobały się jednak ostrożne działania generała Taylora. Nakazał więc przekazanie kontroli nad wojskiem generałowi Scottowi.

To chciał wykorzystać meksykański generał Santa Anna. Zaatakował mniejsze wojska Taylora. Dwudniowa bitwa pod wioską Buena Vista odbyła się w dniach 22-23 lutego 1847 roku. Taylor pokonał Santa Annę pomimo meksykańskiej przewagi. Decyzja została jednak podjęta. Całym wojskiej USA dowodził teraz generał Scott. Zwycięzca spod Buena Vista czyli Taylor wrócił do Stanów Zjednoczonych i w kolejnym roku został prezydentem po Polku. Tymczasem generał Scott kontynuował wojnę.

Generał Scott wylądował swoimi wojskami w Veracruz, a później pomaszerował na stolicę Meksyk, która została zdobyta 15 września 1847 roku. W międzyczasie inne siły amerykańskie zdobyły Kalifornię. 2 lutego 1848 podpisano Traktat z Guadalupe Hidalgo. Granicę w Teksasie ustalono na rzece Rio Grande. Dodatkowo Meksyk stracił takie terytoria jak: Nowy Meksyk i Górna Kalifornia. Warto tutaj przypomnieć, że Amerykanie chcieli wcześniej kupić te tereny. Meksyk nie chciał ich jednak sprzedać. W ten sposób powstała granica, która niewiele zmieniła się do naszych czasów.

W wojnie z Meksykiem brali udział chyba wszyscy generałowie znani później z wojny secesyjnej. Ulysses Grant walczył w armii Taylora, a Robert Lee szedł wraz z armią Scotta z Veracruz do stolicy Meksyku. G

Nie wiemy dokładnie kiedy się urodził. Został jednak ochrzczony 26 kwietnia 1564 roku. Zmarł 23 kwietnia 1616 mając 52 lata. Zmarł podobno po libacji w swoje urodziny. Tak więc urodził się też prawdopodobnie 23 kwietnia. Jego rodzicami byli John i Mary. Gdy William miał jakieś 3 miesiące na Stratford-upon-Avon spadła zaraza. Zmarło wtedy wiele dzieci, ale przyszły poeta przeżył. Był 3 dzieckiem z ośmiu, które się urodziły Johnowi i Mary. Ponieważ jednak dwoje pierwszych zmarło Wiliam był najstarszy z rodzeństwa.

John Shakespeare jego ojciec przybył do Stratford-upon-Avon około 1551 czyli 13 lat przed urodzeniem Wiliama. Ożenił się z Mary Arden, córką miejscowych właścicieli ziemskich. John wykonywał wiele zawodów. Znany jest jako wytwórca rękawiczek, ale zajmował także wiele stanowisk urzędowych. Np.  ale taster czyli urzędnik odpowiedzialny za sprawdzanie jakości oraz wagi takich produktów jak chleb czy piwo. W 1568 osiągnął stanowisko burmistrza. Wiliam miał wtedy 4 latka. Później jednak dostał kilka wyroków. Handlował wełną bez pozwolenia, pożyczał pieniądze na lichwiarskich procent. Możliwe też, że był katolikiem.

W 1558 za rządów Elżbiety I parlament uchwalił Act of Supremacy. Uznaje się, że wtedy powstał kościół anglikański. Wprawdzie to ojciec Elżbiety I czyli Henryk VIII oderwał kościół angielski spod władzy Rzymu. Był to jednak w zasadzie katolicyzm tyle, że nie uznający papieża. Później Edward VI chciał wprowadzać kolejne reformy religijne, ale umarł. Potem królowa Maria I próbowała zawrócić reformy i przywrócić katolicyzm. Po niej rządy objęła Elżbieta I i dopiero wtedy wp18:02rowadzono reformy religijne, które przetrwały do XX wieku. Urzędnicy piastujący funkcje państwowe np. burmistrze musieli uczęszczać na msze anglikańskie, gdzie odnotowywano, kto przyjął protestancką komunię, a kto nie.

Nie mamy dokumentów dotyczących Johna Szekspira, ale wiele lat później Zuzanna, córka Wiliama Szekspira została zanotowana jako ta, która nie przyjęła anglikańskiej komunii świętej podczas Wielkanocy. Możliwe więc, że również John Szekspir stracił stanowisko burmistrza przez to, że w ukryciu był katolikiem. O wielu członkach tej rodziny mówi się to samo. Niestety nie mamy żadnych pewnych dowodów, a same przypuszczenia. Poza tym przypominam, że istnieją dokumenty co do spraw karnych wytoczonych Johnowi Szekspirowi. Jak by nie było sytuacja młodego Wiliama zmieniła się diametralnie. Jego rodzice zubożeli.

27 listopada 1582 Wiliam Szekspir dostał specjalną licencję pozwalającą mu na ślub. Miał on dopiero 18 lat, a więc był niepełnoletni. Dostał jednak pozwolenie na ślub z 26 letnią Anną Hathaway. Sześć miesięcy później w 1583 urodziła się wspomniana już córka Zuzanna. Po dwóch latach w 1585 przyszły na świat bliźniaki Hamnet i Judith. Niestety syn Hamnet zmarł w wieku 11 lat. Pozostały dwie córki Zuzanna (Susanna) oraz Judith. Były to czasy gdy nie było jeszcze reguł zapisu wielu słów. Np. Wiliam swoje nazwisko zapisał przynajmniej na 6 różnych sposobów. Podobnie było z imieniem jego syna Hamnet - czasem zapisywano je jako Hamlet.

Lata po urodzeniu bliźniąt czyli od 1585 do 1592 to tzw. stracone lata (lost years). Nie wiemy co w tym czasie robił Wiliam. Jednak po tych 7 latach znajduje się on już w Londynie pracując jako aktor. Co robił wcześniej? Prawdopodobnie uczył w miejscowej szkole. Później być może dołączył do grupy teatralnej, która przechodziła przez Stratford. Istnieją zapisy mówiące o tym co grali. Jest też informacja o tym, że jeden z aktorów zginął w bójce. Być może Wiliam go zastąpił i przyłączył się do tej grupy wędrujących aktorów.

Wiliam Szekspir rozpoczął swoją karierę aktorską i pisarską najpóźniej w 1592 roku. W tym właśnie roku miał napisać trylogię Henryk VI. Rok pó

6 stycznia 1813 (lub 16 stycznia 1815) - Hipolit Cegielski (narodziny)
1837 - Karol Marcinkowski (powrót do Poznania)
1838 - Spółka Akcyjna Bazar (powstanie)
1841 - Walentyna Motty (małżeństwo)
1841 - Poznańskie Towarzystwo Pomocy Naukowej (powstanie)
1846 - niepokoje (powstawnie wielkopolskie)
15 kwietnia 1872 - pierwszy strajk w zakładach Cegielskiego

Jarosław Urbański jest autorem książki "Strajk. Historia buntów pracowniczych". Jest to historia ruchu pracowniczego. Osią tej historii jest istniejące nieprzerwanie od 178 lat przedsiębiorstwo Cegielskiego.

Książka na stronie wydawnictwa
https://www.rm.com.pl/product-pol-2115-Strajk-Historia-buntow-pracowniczych.html

Tambora to wulkan na indonezyjskiej wyspie Sumbawa. Tambora jest zaliczana do stratowulkanów. Stratum po łacinie to warstwa, tak więc stratowulkan to wulkan zbudowany z kolejnych warstw. Stożek wulkanu staje się coraz wyższy, bo wypływająca lawa stygnie na zboczach tworząc kolejną warstwę. Najsilniejsza erupcja tego wulkanu miała miejsce 10 kwietnia 1815 roku. Podobno wulkan miał wtedy wysokość 4 kilometrów. Obecnie ma wysokość niecałych 3 kilometrów. Co się stało z tym brakującym kilometrem? Ma to związek z tzw. rokiem bez lata.

Kiedy mówimy, że najsilniejsza erupcja wulkanu Tambora miała miejsce 10 kwietnia 1815 roku nie należy tego rozumieć jako pojedynczego wydarzenia. Wulkan zaczął być aktywny już w 1812 czyli 3 lata wcześniej. Pojawiały się wtedy chmury czarnego dymu. Można sobie wyobrazić, że budziły one niepokój, później jednak ludzie się przyzwyczaili. Tambora burczy i dymi, ale nic specjalnego się nie dzieje. Tymczasem w środku powstała zamknięta przestrzeń, w której rosło ciśnienie. 5 kwietnia 1815 roku doszło do wybuchu, który był słyszany nawet w odległości prawie 400 kilometrów. 6 kwietnia nastąpiło kilka słabszych wybuchów i na okolicę zaczął opadać popiół. Było to jednak nic w porównaniu z tym co się wydarzyło 10 kwietnia 1815 roku.

Około 19 godziny lokalnego czasu w poniedziałek 10 kwietnia 1815 roku góra zmieniła się jak mówią opisy w płynny ogień. Około 20 na ziemię zaczęły upadać dochodzące do 20 cm wielkości pumeksy czyli porowate skały powstałe z magmy. Około 21 na ziemię zaczął opadać także popiół. Wkrótce potem potężny wicher zdmuchnął pobliską wioskę i to zarówno domy jak i potężne drzewa. Później we wszystkich kierunkach od wulkanu przeszła tzw. lawina piroklastyczna. Zjawisko to określa się też jako chmurę gorejącą. Są to gazy, popiół i okruchy skale, które mają temperaturę nawet 1000 stopni Celsjusza i pędzą z prędkością dochodzącą do 300 km/h. Ta lawina piroklastyczna zniszczyła wioskę, która nazywała się tak jak wulkan - Tambora. Lud, który tam zamieszkiwał także nazywał się Tambora. Nie zdziwi was chyba fakt, że pierwszym skutkiem wybuchu była całkowita zagłada ludu Tambora.

Wybuch wulkanu wyrzucił w niebo około 40 km3 pyłu, który ważył około 10 miliardów ton. Oblicza się, że wulkan Tambora zmniejszył się o jakieś 1,5 kilometra. Wybuch wulkanu słychać było nawet w odległości 2,5 tysiąca kilometrów. Podobno Stamford Raffles, który był wtedy gubernatorem Singapuru początkowo wziął ten odgłos za wystrzał z pirackiego statku. Właśnie dzięki Rafflesowi tak wiele wiemy o wybuchu Tambory w 1815 roku. Wysłał on ekspedycję, która zbadała okolicę i oszacowała zniszczenia. Nie tylko przestała istnieć wioska u podnóża wulkanu. W wyniku wybuchu powstało tsunami, którego fale dochodziły do 4 metrów wysokości. Bezpośrednio wybuch zabił jakieś 10 tys. ludzi. W powietrze wzbił się pył, który zmienił pogodę na północnej półkuli na parę lat. Kolejny rok 1816 nazwano rokiem bez lata. Nie tylko nic nie rosło w wielu regionach, ale z powodu wilgoci rozwinęły się zarazy. Głód i te choroby zabiły około miliona ludzi.

Wybuch wulkanu miał między innymi wpływ na politykę, religię i literaturę. Rok 1815, to rok kiedy Napoleon przegrał bitwę pod Waterloo. Dużo wtedy padało i artyleria francuska nie mogła zrobić dużej szkody armii angielskiej. Ten deszcz też był wynikiem zmiany pogody po wybuchu Tambory. Podczas wojen napoleońskich Brytyjczycy nie mogli podróżować na kontynent. Gdy więc Napoleona ponownie uwięziono w 1815 roku tłumnie ruszyli do Europy. Trafili jednak na 1816 czyli rok bez lata. Grupa takich Brytyjczyków zrobiła konkurs na powieść grozy i tak powstał Wampir oraz Frankenstein. Ten rok bez lata osłabił zdrowie Jane Austen, która zmarła w kolejnym 1817 roku. Tak Tam

Historia Anny Mazowieckiej z rodu Radziwiłł. Ostatniej realnej władczyni Mazowsza.
Rozmawiałem z Dorotą Pudą-Pająk autorką książki "Dzieci Jagiellonów", w której Anna Mazowiecka pojawia się jako postać drugoplanowa.
https://lubimyczytac.pl/ksiazka/5027766/dzieci-jagiellonow-zygmunta-starego-i-barbary-zapolyi-losy-podlug-elzbiety-jagiellonki-w-1517-roku

Chronologia:
1467 - narodziny Zygmunta Starego
1476 - narodziny Anny Radziwiłł
1496/7 - ślub Anna Radziwiłł i Konrada III Rudego
1497/8 - narodziny Zofii Mazowieckiej
1498 - narodziny Anny Mazowieckiej (córki)
1498 - początek romansu Zygmunta Starego z Katarzyną Telniczanką
1500 - narodziny Stanisława Mazowieckiego
1501 - śmierć Jana Olbrachta
1502 - narodziny Janusza III Mazowieckiego
1503 - śmierć Konrada Rudego, Anna Radziwiłł została regentką
1509 - odsunięcie Katarzyny Telniczanki (jej ślub z Andrzejem Kościeleckim)
1512 - ślub Zygmunta Starego z Barbarą Zápolyą
1518 - ślub Zygmunta Starego z Boną Sforzą
1520 - ślub Zofii Mazowieckiej ze Stefanem VII Batorym (nasz Stefan był IX Batorym)
1522 - śmierć Anny Mazowieckiej (Radziwiłł)
1524 - śmierć Stanisława
1526 - śmierć Janusza III
1528 - edykt po śledztwie w sprawie śmierci Stanisława i Janusza
1557 - śmierć Anny Mazowieckiej (córki)

Miasto San Antonio leży w Teksasie. Jak wskazuje jego hiszpańska nazwa (San Antonio znaczy Św. Antonii) to miasto należało kiedyś do Meksyku. Jego historia jest związana z walką o niepodległość Teksasu, bo właśnie przy mieście San Antonio znajdowała się misja Alamo. Tam doszło do oblężenia, które trwało od 23 lutego do 6 marca 1836. Dziś jednak zajmiemy się czymś co się wydarzyło 4 lata później.

W styczniu 1840 roku umówiono spotkanie z Komanczami. Mieli oni przybyć z uwolnionymi jeńcami, których przypuszczano musiało być około tuzina Teksańczyków oraz drugiego tuzina Tejańczyków. Chodzi o Teksańczyków mówiących po angielsku i tych mówiących po hiszpańsku. Jednak na spotkanie Komancze przywieźli tylko jednego białego chłopca. Pułkownik Henry Karnes zapowiedział im, że na następne spotkanie mają przyprowadzić wszystkich jeńców.

Pułkownik Karnes miał doświadczenie w kontaktach z Komanczami. Dwa lata wcześniej brał udział w wyprawie oraz bitwie znanej jako Arroyo Seco Fight. Dowodził on oddziałem rangersów, w którym był między innymi John Coffee Hays. Rangersom udało się obronić pomimo tego, że Komanczów było około 10 razy więcej. Niestety pułkownik Karnes został wtedy ranny i zmarł dwa lata później. On umówił to spotkanie z Komanczami, ale gdy przybyli oni 19 marca był już tak chory, że kto inny musiał się tym zająć. Karnes zmarł w sierpniu 1840 roku.

Zanim przybyli Komancze pułkownik Hugh McLeod dostał rozkaz od sekretarza wojny Texasu Alberta Sidneya Johnstona aby pojmać Indian jeżeli nie zwrócą jeńców. Ci pojmani Komancze mieli być później wymienieni na jeńców przetrzymywanych przez Indian. Pułkownik Karnes, który się z nimi spotkał zapowiedział, że na kolejne spotkanie mają przyprowadzić wszystkich jeńców. Historycy debatują na temat tego czy Komancze zrozumieli to wymaganie. Na pewno jednak Teksańczycy nie rozumieli struktury plemienia i tego, że Komancze nie mili jednego wodza, który mógłby nakazać coś członkom innych grup niż swoja.

19 marca 1840 roku do San Antonio przybyło 65 Komanczów. Połowa z nich to byli wojownicy, a reszta ich rodziny. Komancze przyprowadzili tylko jednego jeńca - 16-letnią dziewczynę Matildę Lockhart. Jej wygląd wstrząsnął mieszkańcami San Antonio. Miała ona wszędzie rany i siniaki, a jej nos był wypalony do kości. Opowiadała o gwałtach, pobiciach i przypaleniach, a ślady na jej ciele potwierdzały to co mówiła. Gdy ludzie na zewnątrz zaopiekowali się Matildą w środku budynku znanego jako Council House (sala posiedzeń) odbyło się spotkanie.

Matylda opowiedziała o innych jeńcach oraz o tym, że Komancze planowali wydawać ich pojedynczo aby dostać najlepszą cenę za każdego porwanego. Podczas rozmów zapytano Komanczów o resztę jeńców. Wódz Mukwooru (Muk-wah-ruh) odpowiedział, że przyprowadzili swojego jeńca, bo reszta należała do innych plemion, które nie brały udziału w tych rozmowach pokojowych. Pułkownik McLeod kazał wprowadzić żołnierzy. Gdy oni już weszli do sali obrad kapitan Howard poinformował Komanczów, że zostali aresztowani i będą wymienieni na jeńców indiańskich. Tłumacz nie chciał przekazać tej informacji, a gdy go do tego zmuszono to przetłumaczył i zaraz uciekł.

Budynek Council House, gdzie odbywały się rozmowy stał zaraz przy więzieniu do którego chciano zabrać zgromadzonych wodzów. Komancze gdy jednak usłyszeli tłumaczenie rzucili się aby wydostać się z budynku. Doszło do walki. Pułkownik McLeod pisał później w raporcie, że z przybyłych 65 Komanczy 35 zostało zabity, 29 wziętych do niewoli, a jeden odszedł niezauważony. Ten ostatni był Meksykaninem i jako taki nie wyróżniał się od specjalnie od mieszkańców San Antonio.

Następnego dnia pułkownik McLeod wypuścił jedną pojmaną kobietę aby powiadomiła resztę Komanczów o żądaniach wydania jeńców