Panoptykon 4.0 Fundacja Panoptykon

Urzędujący minister zdrowia sięga do prowadzonej przez resort bazy danych dotyczących zdrowia i leczenia, po informacje, których użyje do próby zdyskredytowania lekarza, który go krytykował. To jednostkowy incydent, który nie powinien mieć miejsca. Ale już wykradzenie danych z bazy laboratorium ALAB, wyciek danych ze środowiska testowego firmy MEDILY, która dostarczała oprogramowanie jednej z wrocławskich klinik to incydenty, jakich – niestety – wiele, jeśli chodzi o dane medyczne.

Kto w państwie powinien mieć dostęp do historii medycznej? Na przykład, by sprawdzić, czy pacjent choruje przewlekle i czy leczył się w szpitalu. Dla wielu będzie oczywiste, że dostęp taki powinni mieć przede wszystkim lekarze i lekarki – ewentualnie inni kluczowi pracownicy ochrony zdrowia.

Ale przecież do danych medycznych, szczególnie digitalizowanych, ma dostęp większa liczba osób: od administratorów systemów po Ministerstwo Zdrowia. W przyszłości dostęp ten będą może miały nawet algorytmy sztucznej inteligencji.

W marcu 2024 r. Parlament Europejski zagłosował nad aktem o sztucznej inteligencji. Co prawda trwa jeszcze uzgadnianie wersji językowych, ale można się spodziewać, że kolejne prace i zatwierdzenie tekstu będzie już tylko formalnością. A więc mamy to – pierwszą na świecie tak kompleksową regulację systemów wykorzystujących sztuczną inteligencję.

Jakie budzi reakcje? Przewidywalnie, skrajne. Dla jednych to zamach na innowację i przejaw słabości Unii Europejskiej. Dla drugich przeciwnie, bo jest tu pole do popisu dla audytorów i bezpieczne piaskownice dla start-upów.

Zmiana polityczna, do jakiej doszło w wyniku wyborów w październiku 2023 r., wywołała u części społeczeństwa ogromną potrzebę rozliczenia ostatnich lat.  Potrzebę tę, z zachowaniem proporcji, można porównać do tej po zakończeniu PRL-u. A komisje śledcze mają teraz być podstawą do takich rozliczeń.

Przyjęta w 1989 r. polityka tzw. grubej kreski dała paliwo do wieloletnich sporów o lustrację czy tzw. dezubekizację. Zamiast patrzeć w przyszłość, politycy próbowali zaspokoić potrzebę części społeczeństwa, by rozliczyć przeszłość i ukarać winnych.

W listopadzie ubiegłego roku Amnesty International opublikowało badanie pokazujące, jak szybko i skutecznie algorytm TikToka profiluje nastoletnich użytkowników, dostosowując rekomendacje pod niepokój i smutek. Wystarczyło 20 minut scrollowania, by strumień treści zdominowały filmiki o zmaganiach z problemami psychicznymi. Po godzinie doszły do tego treści gloryfikujące samobójstwo.

Co zrobić, kiedy twoje dane osobowe są wykorzystywane niezgodnie z prawem?

Gdy firma wymusza na tobie podanie kolejnych i kolejnych informacji? Albo masz wrażenie, że ślady twojej aktywności w internecie łączą się w kompletny profil osobowy, a potem setki firm bezwzględnie wykorzystują go do wciskania niechcianych towarów i usług?

Do pomocy w takich sytuacjach powstał Urząd Ochrony Danych Osobowych.