ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ខ្មែរ

RFI ខេមរភាសា / RFI Khmer
  • 0.0 (0)
  • BERITA
ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ខ្មែរ

នៅរៀងរាល់​ថ្ងៃ ពីថ្ងៃ​ចន្ទ ដល់​ថ្ងៃ​សុក្រ យើង​នឹង​លើកយក​ព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់​ៗ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ទាំង​ក្នុង​រឿង​នយោបាយ ​សេដ្ឋកិច្ច ​សង្គម ​និង​វប្បធម៌ ​មកធ្វើការ​​ពន្យល់​ បំភ្លឺ ​និង​វិភាគ ជូន​លោក​អ្នក​ស្តាប់។ ​ជា​ការពន្យល់​​បកសា្រយ​ហេតុផល​នៃ​ព្រឹត្តិការណ៍ តាម​លក្ខណៈ​សត្យានុម័ត​និង​អព្យាក្រឹត។

  1. 6 HARI LALU

    ១៧ឆ្នាំ ក្រោយក្លាយជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ថៃនៅតែចិញ្ចឹមចិត្តចង់បានប្រាសាទព្រះវិហារ

    ០៧ កក្កដា ២០០៨-០៧ កក្កដា ២០២៥ គឺជាខួបលើកទី១៧ នៃការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក របស់អង្គការយូណេស្កូ(UNESCO)។ រយៈពេល ១៧ឆ្នាំមកនេះ ថៃនៅតែចិញ្ចឹមចិត្តចង់បានប្រាសាទព្រះវិហាររបស់ខ្មែរតាមរយៈមិនទទួលស្គាល់សាលដីការបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ) នៅឆ្នាំ១៩៦២ និងការបកស្រាយសាលដីការបស់ ICJ នៅឆ្នាំ២០១៣ រួមនឹងការកាឡៃប្រវត្តិសាស្ត្រពីសំណាក់ក្រុមជាតិនិយមថៃជាដើម។ ០៧ កក្កដា ២០០៨-០៧ កក្កដា ២០២៥ គឺជាខួបលើកទី១៧ នៃការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ។ នៅថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដានេះ ប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីប្រជាពលរដ្ឋរហូតដល់ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ និងព្រះមហាក្សត្របានចងចាំថ្ងៃជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ តាមរយៈការចេញសារអបអរនៅតាមបណ្តាញសង្គម និងការចេញផ្សាយជាផ្លូវការផងដែរ។ សម្រាប់ព្រះរាជសាររបស់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា គឺព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី នៅថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក បានធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាបើកនូវទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីមួយទៀត ដែលពិភពលោកព្រមទទួលស្គាល់ប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិវប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាកេរដំណែលដ៏អស្ចារ្យរបស់បុព្វបុរសខ្មែរបន្សល់ទុកសម្រាប់មនុស្សជាតិជំនាន់ក្រោយដើម្បីថែរក្សាបន្ត។ ព្រះរាជសារព្រះមហាក្សត្រក៏បានរំលឹកផងដែរពីព្រះរាជបន្ទូលរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ដែលព្រះអង្គបានយកព្រះទ័យទុកដាក់ជានិច្ចកាលក្នុងការថែរក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិក្នុងមួយព្រះជន្មព្រះអង្គ។ ក្រៅពីព្រះមហាក្សត្រ ប្រធានព្រឹទ្ធសភាលោក ហ៊ុន សែន និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានចេញសារអបអរខ្លីៗតាមរយៈសំណេរ និងឃ្លីបវីដេអូ រំលឹកខួប១៧ឆ្នាំ នៃការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូដែរ។ ប្រធានព្រឹទ្ធសភាលោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា«ប្រាសាទព្រះវិហារ ជាដួងព្រលឹងរបស់ជនជាតិខ្មែរ កិច្ចការពារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ជាភារកិច្ចរបស់កូនខ្មែរគ្រប់ៗរូប!» ជាមួយគ្នានេះ ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា ក៏បានចេញសារខ្លីតាមបណ្តាញសង្គមផងដែរ ដោយអាមេរិកចូលរួមអបអរសាទរខួប១៧ឆ្នាំ នៃការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ។ ទោះជាកម្ពុជា និងពិភពលោកចាត់ទុកថាប្រាសាទព្រះវិហារ គឺជាកម្មសិទ្ធិផ្តាច់មុខរបស់កម្ពុជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រយៈពេល១៧ឆ្នាំ ក្រោយប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានដាក់បញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ក៏ថៃនៅតែចិញ្ចឹមចិត្តចង់បានប្រាសាទព្រះវិហារ មិនរាថយឡើយ។ តាមពិតមហិច្ឆតារបស់ថៃចង់បានប្រាសាទព្រះវិហាររបស់ខ្មែរបានចាប់ផ្តើមឡើងតាំងពីឆ្នាំ ១៩៦២មកម្ល៉េះ ពោលគឺក្រោយថៃចាញ់ក្តីកម្ពុជាលើសំណុំរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ នៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ នាទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ថៃជាពិសេសក្រុមជាតិនិយម និងបញ្ញវន្តខិលខូចមួយចំនួន បានអប់រំ និងបញ្ជ្រាបការយល់ដឹងដល់ប្រជាជនខ្លួនឲ្យវង្វេងប្រវត្តិសាស្ត្រតាមរយៈការចាត់ទុកប្រាសាទព្រះវិហារថាជារបស់ថៃ។ ចំណុចនេះលោកបណ្ឌិតសភាចារ្យ ស៊ន សំណាង អតីតប្រធានរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា និងជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រមួយរូបបានហៅឥរិយាបទរបស់ថៃថា ថៃមិនមែនជារដ្ឋទំនើបស៊ីវីល័យនោះទេ។ លោកបណ្ឌិតសភាចារ្យ ស៊ន សំណាង បានចាប់អារម្មណ៍ និងរៀបរាប់ពីអាកប្បកិរិយាមិនល្អរបស់ថៃចាប់តាំងពីចាញ់ក្តីខ្មែររឿងប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងឆ្នាំ១៩៦២។ ការកើតទុក្ខមិនសុខចិត្តរបស់ថៃបានបង្ហាញឡើងតាមរយៈការកសាងប្រាសាទព្រះវិហារមួយនៅប្រទេសថៃ ដោយចំលងពីប្រាសាទព្រះវិហារពិតរបស់ខ្មែរ ក្រោយចាញ់ក្តីខ្មែរភ្លាមៗ ក្នុងគោលបំណងឲ្យភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិមានការភ័ន្តច្រឡំ។ ក្រោយអង្គការយូណេស្កូបានបញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារទៅក្នុងសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅឆ្នាំ២០០៨ ថៃបានបញ្ជូនកងទ័ពមកកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហាររបស់ខ្មែរដោយខុសច្បាប់ម្តងទៀត និងមានការផ្ទុះអាវុធជាមួយកងទ័ពកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០១១។ ក្រោយពីឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលជាប្រធានអាស៊ានពេលនោះមិនអាចសម្របសម្រួលបាន កម្ពុជាបានជ្រើសរើសការប្តឹងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ ​ម្តងទៀត ដើម្បីឲ្យ ICJ បកស្រាយសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ រឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ពេលនោះហើយដែលកម្ពុជាបានឈ្នះថៃម្តងទៀតក្នុងឆ្នាំ២០១៣។ ទោះយ៉ាងណា លោក

    5 min

  2. 30 JUN

    តើព័ត៌មានបែបAI មានផលប៉ះពាល់យ៉ាងណាសម្រាប់បរិបទជម្លោះកម្ពុជា-ថៃ?

    កម្ពុជា និងថៃ បានបន្តប្រឈមមុខដាក់គ្នាខាងនយោបាយ និងយោធាចាប់តាំងពីមានការផ្ទុះអាវុធកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ នៅចំណុចព្រំដែនមុំ៣ នៃខេត្តព្រះវិហារ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការប្រឈមមុខដាក់គ្នានេះ មានមាតិការព័ត៌មាន រូបភាព និងវីដេអូតាមទម្រង់បញ្ញាសិប្បនិម្មិត(AI) ត្រូវបាន​បង្កើតឡើង​យ៉ាងព្រោងព្រាតនៅលើបណ្តាញសង្គម។ អ្នកតាមដានសង្គមនានា​មើលឃើញ​ថា AI ពិតជាមានសារសំខាន់ចំពោះវិស័យបច្ចេកវិទ្យា តែវាជាហានិភ័យចំពោះការប្រើប្រាស់បែបអវិជ្ជមាន និងកាលៈទេសៈនៃជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងថៃ។ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត ឬជាភាសាអង់គ្លេសហៅថា Artificial Intelligence(AI) គឺសំដៅទៅលើប្រាជ្ញារបស់ម៉ាស៊ីន ឬកុំព្យូទ័រ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង ដោយយកត្រាប់តាមប្រាជ្ញារបស់មនុស្ស ពោលគឺជាកម្មវិធី ឬប្រព័ន្ធមួយ ដែលមានសមត្ថភាពធ្វើឲ្យម៉ាស៊ីនមានរបៀបគិតបានដូច ​ឬស្រដៀងមនុស្ស។ ចាប់តាំងពីមានជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃកក្រើកឡើងវិញកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភាកន្លងទៅ គេសង្កេតឃើញមានព័ត៌មាន រូបភាព និងឃ្លីបវីដេអូមួយចំនួននៅលើបណ្តាញសង្គមត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI។ មាតិការទាំងនោះរួមមានព័ត៌មានជាសំណេរ ជាសម្លេង រូបភាពកងទ័ព និងសព្វាវុធ និងជាឃ្លីបវីដេអូខ្លីៗ។ ចុងក្រោយនេះ ជនអនាមិកជនជាតិថៃបានបង្កើតវីដេអូឃ្លីបខ្លី ដោយកាត់តវីដេអូលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជា ក្នុងឱកាសជួបសំណេះសំណាលជាមួយមន្ត្រីរាជការ នៅខេត្តព្រះវិហារកាលពី​  សប្តាហ៍មុន ដោយបន្លំសម្លេងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅជាភាសាថៃតាមរយៈបច្ចេកវិទ្យា AI។ ការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI ត្រូវគេមើលឃើញថាមានលទ្ធផលពីរផ្សេងគ្នា ពោលគឺទី១បង្ហាញពីការលូតលាស់បែបបច្ចេកវិទ្យាប្រកបដោយភាពវិជ្ជមាន និងទី២ AI ក៏បង្ហាញពីចំណុចអវិជ្ជមានដែរអាស្រ័យទៅលើអ្នកប្រើប្រាស់ និងកាលៈទេសៈ។ សម្រាប់បរិបទនៃប្រទេសកម្ពុជា និងថៃ បច្ចុប្បន្ន ការប្រើប្រាស់ AI នៅលើបណ្តាញសង្គម និងតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយពិតជាប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ ដោយសារពលរដ្ឋខ្លះពិបាកនឹងបែងចែកព័ត៌មានពិត និងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។ លោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានបានឲ្យដឹងថា គណៈកម្មការប្រឆាំងព័ត៌មានក្លែងក្លាយនៃក្រសួងព័ត៌មានបានរកឃើញថា ក្នុងឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០២៥នេះ ព័ត៌មានក្លែងក្លាយបានកើតមានចំនួនប្រមាណ ១ ៨០០ករណី ក្នុងនោះប្រធានបទទាក់ទងទៅនឹងការប្រើបច្ចេកវិទ្យា AI មានប្រមាណជាង ២០ករណី។ នេះគ្រាន់តែជាការកត់ត្រារបស់ក្រសួងព័ត៌មានប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនបានរាប់បញ្ចូលពីស្ថាប័នផ្សេងៗទៀតនៅឡើយ។ លោក ជី សុផាត អ្នកជំនាញផ្នែកសន្តិសុខឌីជីថលមួយរូប មើលឃើញថាបច្ចេកវិទ្យាបញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI បានវិវត្តទៅមុខឥតឈប់ឈរ ដោយមិនមានអ្វីអាចបង្អាក់ដំណើរការបច្ចេកវិទ្យា AI បានទេ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ក៏មានការកេងចំណេញពី AI ដើម្បីផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងស្ថាប័នផងដែរ ដែលទាំងអស់នេះធ្វើឲ្យ មានផលប៉ះពាល់ច្រើនក្នុងការទទួលបានព័ត៌មានរបស់មហាជនជាពិសេសនៅលើបណ្តាញសង្គម។ តាមលោក ជី សុផាត បញ្ហាជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ រឹតតែមានហានិភ័យថែមទៀត​នៅពេលដែល​មាន​ការប្រើប្រាស់ ព័ត៌មាន និងរូបភាពបែប AI ទាក់ទងទៅនឹងជម្លោះនៃប្រទេសទាំងពីរ។   សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ក៏មើលឃើញពីហានិភ័យធំធេងដែរ ប្រសិន ជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ឈានទៅដល់ការប្រើប្រាស់ និងផ្សព្វផ្សាយក្នុងទម្រង់ AI។ ហានិភ័យគឺដោយសារភាគីម្ខាង ដែលមានបច្ចេកវិទ្យាជឿនលឿនជាងខាង AI ហាក់មានប្រៀបជាងភាគីម្ខាងទៀត ខណៈដែលពិភពលោកមិនទាន់អាចកំណត់បានពីទំហំ និងការប្រើប្រាស់នៃការរីកចម្រើនរបស់បច្ចេកវិទ្យា AI នៅឡើយ។ ទោះយ៉ាងណាជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងថៃ នៅពេលនេះ នៅមិនទាន់ឃើញមានគ្រោះថ្នាក់ធំដុំនៅឡើយពីការផលិតព័ត៌មាន រូបភាព វីដេអូ ដោយប្រើបច្ចេកវិទ្យា AI។ ផ្ទុយទៅវិញ បញ្ញាសិប្បនិម្មិត AI នៅតែបន្តផ្តល់ប្រយោជន៍ជាវិជ្ជមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចំពោះការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងការអភិវឌ្ឍរបស់មនុស្ស៕

    4 min

  3. 16 JUN

    តើពលករខ្មែរគួរត្រលប់មកស្រុកវិញឬយ៉ាងណា អំឡុងពេលតានតឹងរឿងព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ?

    ភាពតានតឹងរឿងព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃ បានរាលដាលដល់ពលករទេសន្តរប្រវេសន៍ខ្មែរ ដែលកំពុងធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសថៃ។ តាមរយៈជម្លោះព្រំដែននេះ ក្រុមអ្នកជាតិនិយមថៃបានបង្ហាញពីការប្រមាថ និងចង់ឲ្យមានការបណ្តេញពលករខ្មែរចេញពីប្រទេសថៃ។ ស្របពេលគ្នានេះ ថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានរុញទូកបណ្តោយទឹក ដោយអំពាវនាវឲ្យពលករខ្មែរត្រលប់មកប្រទេសកំណើតវិញ និងប្រាប់ឲ្យអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធយកចិត្តទុកដាក់ផ្តល់ការងារជូនជាច្រើនកន្លែង និងផ្តល់ការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈផងដែរ។ ជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃ ដែលបានកើតឡើងកាលពីចុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ បានជះឥទ្ធិពលទៅលើទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរយ៉ាងខ្លាំង។ ភាពតានតឹងនៃប្រទេសទាំងពីរបានជំរុញឲ្យពលករចំណាកស្រុកខ្មែរ ដែលកំពុងធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសថៃគ្មានភាពនឹងនរ និងបានវិលត្រលប់មកកាន់ប្រទេសកំណើតវិញជាបន្តបន្ទាប់។ ស្ថាប័នអន្តោប្រវេសន៍ខ្មែរនៅមិនទាន់បានបញ្ចេញតួលេខផ្លូវការនៅឡើយទេ ថាតើមានពលករខ្មែរប៉ុន្មាននាក់ ក្នុងចំណោមពលករស្របច្បាប់ និងខុសច្បាប់រាប់លាននាក់ ដែលធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសថៃ ហើយដែលបានវិលត្រលប់មកប្រទេសខ្លួនវិញ អំឡុងពេលដែលមានភាពតានតឹង និងឈានទៅដល់ការបិទបើកច្រកព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ខុសពីប្រក្រតី។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី មេដឹកនាំកម្ពុជារួមមានប្រធានព្រឹទ្ធសភា ក៏ដូចជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ក៏បានផ្ញើសារអំពាវនាវឲ្យពលករខ្មែរត្រលប់មកប្រទេសកំណើតវិញ ដោយប្រាប់ឲ្យអាជ្ញាធរត្រៀមលក្ខណៈគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីទទួលពលករខ្មែរចាប់តាំងពីច្រកព្រំដែន ត្រៀមផ្តល់ស្បៀងអាហារ ការដឹកជញ្ជូន ផ្តល់ការងារ និងត្រៀមសម្របសម្រួលជាមួយស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុក្នុងស្រុកសម្រាប់ពលករដែលជំពាក់បំណុលធនាគារ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ នៅក្នុងស្ថានការណ៍នៃជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃពេលនេះ តើជាឱកាសឬ ជាសម្ពាធសម្រាប់ពលករខ្មែរចំណាកស្រុកនៅពេលពួកគេសម្រេចចិត្តវិលមកប្រទេសកំណើតវិញ? ជាការពិតក្រសួងការងារកម្ពុជាបានប្រកាសថាកម្ពុជានៅខ្វះកម្លាំងពលកម្មរាប់ម៉ឺនកន្លែង និងត្រៀមផ្តល់ជូនដល់ពលករ ដែលត្រលប់មកពីប្រទេសថៃជាពិសេស។ ក្រសួងការងារបានដាក់ក្រុមការងារចល័តជាច្រើនទីតាំងនៅតាមច្រកទ្វារព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ដើម្បីទទួលពលករខ្មែរ ដែលត្រលប់មកពីថៃ។ ក្រៅពីផ្តល់ការងារភ្លាមៗ ក្រសួងការងារក៏ផ្តល់នូវជំនាញវិជ្ជាជីវៈដល់ពលករ ដែលមិនមានជំនាញផងដែរ តាមរយៈយន្តការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញវិជ្ជាជីវៈដល់យុវជនមកពីគ្រួសារក្រីក្រ និងងាយរងគ្រោះចំនួន ១,៥លាននាក់។ ទាំងរដ្ឋាភិបាល ទាំងវិស័យឯកជន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថាការយកចិត្តទុកដាក់ទទួលពលករខ្មែរពីប្រទេសថៃពេលនេះ គឺជាឱកាសសម្រាប់ពលករច្រើនជាងការប្រឈម។ ជាឱកាសគឺដោយសារពលករអាចមកបំរើការងារនៅស្រុកកំណើតរបស់ខ្លួន ដោយចៀសវាងការធ្វើចំណាកស្រុកឆ្លងប្រទេស ដែលលាយឡំទៅដោយបញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗ។ វត្តមានរបស់ពលករខ្មែរ ដែលបំរើការងារនៅក្នុងស្រុក ធ្វើឲ្យចរន្តប្រាក់ចរាចរណ៍នៅក្នុងប្រទេស ដែលចំណុចនេះជាផ្នែកមួយជួយរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិផងដែរ។ ទោះយ៉ាងណា ការវិលមកធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសរបស់ពលករចំណាកស្រុកខ្មែរពីប្រទេសថៃ ត្រូវអ្នកតាមដានសង្គមមើលឃើញថា ទំនងជាមិនអាចធ្វើទៅបានទាំងស្រុងនោះទេ ប្រសិនបើមើលទៅលើចំណុចមួយចំនួន។ ចំណុចទាំងនោះគឺភាពខុសគ្នានៃប្រាក់ឈ្នួល អតិផរណា ភាពសម្បូរបែបនៃការងារ ទម្លាប់ និងបរិយាកាស​ស៊ីវីល័យរវាងប្រទេសថៃ និងប្រទេសកម្ពុជាជាដើម។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងស្ថានភាពប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងថៃ និងកម្ពុជា នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌ ដែលមានការប្រមាថមើលងាយពីសំណាក់ក្រុមជ្រុលនិយមថៃ និងប្រសិនបើប្រាក់ឈ្នួលការងារនៅក្នុងប្រទេសថៃ និងកម្ពុជាប្រហាក់ប្រហែលគ្នា ពលករគួរតែជ្រើសរើសយកជម្រើសការងារនៅក្នុងប្រទេសកំណើតខ្លួនឯង ជាជាងទៅផ្ញើវាសនានៅក្នុងប្រទេសគេ។ នេះជាការមើលឃើញជាទូទៅពីមជ្ឈដ្ឋាននានានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សូមបញ្ជាក់ថាតាមតួលេខផ្លូវការរបស់ក្រសួងការងារកម្ពុជា មានពលករខ្មែរប្រមាណ ១,២លាននាក់ កំពុងធ្វើការងារនៅក្នុងប្រទេសថៃ។ ពលករទាំងនេះ បានផ្ញើថវិកាត្រលប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ជាមធ្យមជាង ២ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ នេះមិនទាន់គិតដល់ពលករចំណាកស្រុកដែលមិនស្របច្បាប់៕

    4 min

  4. 2 JUN

    ឯកភាពជាតិគឺជាកត្តាចាំបាច់ក្នុងពេលកម្ពុជាមានជម្លោះព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាង?

    ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥មក កម្ពុជា និងថៃ បានបង្ហាញនូវភាពតានតឹងនឹងគ្នាឡើងវិញរឿងព្រំដែន។ ភាពតានតឹងនេះ ត្រូវរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើកឡើងថាបណ្តាលមកពីទាហានថៃ ដែលបានលួចវាយឆ្មក់នៅចំណុចព្រំដែនមុំបី ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ បណ្តាលឲ្យទាហានខ្មែរម្នាក់បាត់បង់ជីវិត។ ដើម្បីបញ្ចប់​វិវាទព្រំដែនជាមួយថៃ ដែលជាបញ្ហាដ៏រុាំរ៉ៃ កម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវប្រកាន់យកដំណោះស្រាយតាមរូបភាព មួយចំនួន ក្នុងនោះការឯកភាពជាតិ ក៏ជាកត្តាដ៏សំខាន់ផងដែរ។ ផ្តើមចេញពីការលួចវាយឆ្មក់របស់កងទ័ពថៃនៅតំបន់មុំបី ក្នុងទឹកដីខេត្តព្រះវិហាររបស់កម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥  ដែលបណ្តាលឲ្យកងទ័ពកម្ពុជាម្នាក់បាត់បង់ជីវិត ជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃ បានកក្រើកឡើងជាថ្មី។ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានបញ្ជាក់ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ផ្ទុះអាវុធនេះថា កម្ពុជាប្រកាន់ជំហរដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនដោយសន្តិវិធីតាមរយៈការប្រើប្រាស់យន្តការបច្ចេកទេស និងច្បាប់អន្តរជាតិជាគោល។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីពន្យល់ថាលោកបានបញ្ជាឲ្យគណៈកម្មការព្រំដែនចម្រុះ(JBC)កម្ពុជាគឺទី១. រៀបចំការប្រជុំ JBC ជាមួយភាគីថៃជាបន្ទាន់ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែន និងបន្តការងារវាស់វែងខណ្ឌសីមា និងបោះបង្គោលព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ ទី២. ត្រៀមដាក់ចូលក្នុងរបៀបវារៈសម្រាប់កិច្ចប្រជុំJBC ពាក់ព័ន្ធនឹងការយកបញ្ហាប្រាសាទតាមាន់ធំ ប្រាសាទតាមាន់តូច ប្រាសាទតាក្របី និងតំបន់មុំបី ទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ) តែម្ដង។ ក៏ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានបញ្ជាក់សារជាថ្មីថា បើទោះជាកម្ពុជាព្យាយាមដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនដោយសន្តិវិធីតាមយន្តការបច្ចេកទេស និងច្បាប់អន្តរជាតិក៏ដោយ ក៏កម្ពុជានៅរក្សាសិទ្ធិក្នុងការការពារបូរណភាពទឹកដីរបស់ខ្លួន តាមគ្រប់មធ្យោបាយ រួមទាំងការប្រើប្រាស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ក្នុងករណីមានការព្យាយាមឈ្លានពានបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជាដោយប្រើប្រាស់កម្លាំងកងទ័ព។ ក្រៅពីការបញ្ជាក់ច្បាស់ៗពីប្រមុខរដ្ឋាភិបាល យន្តការផ្សេងៗទៀតក៏ត្រូវគេមើលឃើញថាមានភាពចាំបាច់ដែរ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនជាមួយថៃដូចជាតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសថ្ងៃ២៣ តុលា ១៩៩១ ដែលមានថៃជាប្រទេសហត្ថលេខីផងនោះ។ មួយវិញទៀត បញ្ហាឯកភាពជាតិត្រូវបានចាត់ទុកថាជារឿងសំខាន់ នៅក្នុងដំណោះស្រាយជម្លោះអធិបតេយ្យភាពជាមួយប្រទេសជិតខាង ដោយសារឯកភាពជាតិគឺជាខែលការពារជាតិដ៏រឹងមាំ។ តើខ្មែរអាចរួបរួមគ្នាដើម្បីជាតិកំរិតណានៅពេលប្រទេសកំពុងប្រឈមនឹងជម្លោះព្រំដែនជាមួយថៃពេលនេះ? ឯកភាពជាតិពិតប្រាកដត្រូវគេមើលឃើញថានៅឆ្ងាយនៅឡើយ ខណៈដែលប្រទេសកំពុងប្រឈមជាក់ស្តែងជាមួយថៃរឿងព្រំដែនជាច្រើនចំណុចចាប់តាំងពីតំបន់មុំបីរហូតដល់ប្រាសាទ តាមាន់ តាក្របី និងកោះគុតជាដើម។ ការដែលខ្មែរមិនមានឯកភាពជាតិគ្នាបានពេលនេះ ដោយយោងទៅលើហេតុផលថា វប្បធម៌សន្ទនារវាងអ្នកនយោបាយ ដែលមាននិន្នាការផ្ទុយគ្នា ត្រូវបានលុបចោលទាំងស្រុងចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៤មក។ ក្រុមអ្នកវិភាគនយោបាយកម្ពុជាយល់ឃើញថាកង្វះឯកភាពជាតិជាហេតុធ្វើឲ្យសត្រូវមើលងាយ បាត់បង់ផលប្រយោជន៍រួម និងអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការដាក់បណ្តឹងទៅកាន់តុលាការអន្តរជាតិ។ គួរបញ្ជាក់ដែរថាកាលពីឆ្នាំ១៩៦២ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ នាទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ បានកាត់ក្តីឲ្យកម្ពុជាឈ្នះក្តីរឿងប្រាសាទព្រះវិហារ ពីការឈ្លានពានរបស់ថៃ។ នេះក៏ដោយសារពេលនោះ ត្រូវគេមើលឃើញថាកម្ពុជាមានឯកភាពជាតិរឹងមាំ។ ទោះយ៉ាងណា សំណុំរឿងជម្លោះព្រំដែនជាមួយថៃនាពេលនេះ ត្រូវអ្នកនយោបាយខ្មែរបដិបក្ខនឹងគ្នា បានបង្ហាញនូវចំណុចរួមមួយ គឺគាំទ្រឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ ICJ ដើម្បីបញ្ចប់នូវវិវាទព្រំដែនដ៏រុាំរ៉ៃជាមួយថៃ តាមលំនាំឆ្នាំ១៩៦២៕

    4 min

  5. 26 MEI

    គ្រោះធម្មជាតិរន្ទះបាញ់នៅរមណីយដ្ឋានអង្គរជាមេរៀនដែលត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នសម្រាប់កម្ពុជា?

    នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែតបានណែនាំឲ្យក្រសួងវប្បធម៌ និងសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធសិក្សាឡើងវិញ និងពង្រីកបន្ថែមនូវប្រព័ន្ធការពាររន្ទះនៅក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ ការណែនាំរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីមានហេតុការណ៍រន្ទះបាញ់នៅប្រាសាទអង្គរវត្តកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ ដែលបណ្តាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ និងរបួសមួយចំនួន។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានណែនាំឲ្យក្រសួងវប្បធម៌ដែលមានអាជ្ញាធរជាតិអប្សរាជាសេនាធិការសហការជាមួយអាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបក្នុងការសិក្សាឡើងវិញអំពីប្រព័ន្ធការពាររន្ទះ និងពិនិត្យលទ្ធភាពពង្រីកបន្ថែមនូវប្រព័ន្ធការពាររន្ទះក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ ពិសេសរមណីយដ្ឋានអង្គរដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពភ្ញៀវទេសចរចំពោះគ្រោះធម្មជាតិ ដូចជារន្ទះជាដើមដែលកាន់តែមានសភាពខ្លាំងជាងមុន។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។ ការណែនាំរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែតធ្វើឡើងតែ១សប្តាហ៍ ក្រោយហេតុការណ៍រន្ទះបាញ់មួយនៅក្នុងបរិវេណរមណីយដ្ឋានអង្គរដែលបណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ និងរបួសមួយចំនួន។ បាតុភូតរន្ទះបាញ់នៅប្រាសាទអង្គរវត្តមួយនេះត្រូវបានមហាជនបង្ហាញចេញនូវភាពចម្រូងចម្រាសមតិគ្នាជាមួយនឹងមន្ត្រី និងអ្នកគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលដែលមិនចង់ឲ្យមានការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានបាតុភូតធម្មជាតិនេះ។ តែមហាជនខ្មែរមួយចំនួនទៀតចង់ឲ្យអាជ្ញាធរទទួលស្គាល់ការពិត ជាជាងលាក់លៀម។ ទោះយ៉ាងណា រន្ទះបាញ់នៅអង្គរបានបង្កើតជាសំណួរ និងចម្ងល់នៅក្នុងចំណោមមហាជនដែលថា តើតំបន់ប្រាសាទអង្គរមានបានដាក់ប្រព័ន្ធការពាររន្ទះ ឬក៏មិនមាន?។ តែតាមរយៈការលើកឡើងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានឆ្លុះបញ្ជាំងថា កន្លងទៅ ស្ថាប័នអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា រួមទាំងក្រសួងវប្បធម៌ក៏មានការរៀបចំប្រព័ន្ធការពារគ្រោះធម្មជាតិគ្រប់ប្រភេទដែរ តែគ្រាន់នៅមានចន្លោះប្រហោង។ ជាការពិត មិនមានអ្វីល្អឥតខ្ចោះទេនៅលើលោកនេះ។ តែអ្វីដែលសំខាន់ គឺការហ៊ានទទួលស្គាល់ការពិតនៅចំពោះហេតុការណ៍ដែលបានកើតឡើងដោយអចេតនា និងដែលជាគ្រោះធម្មជាតិមិនអាចគេចបាន។ ដូច្នេះ បញ្ហារន្ទះបាញ់នៅតំបន់អង្គរ គឺជាមេរៀនដែលអាជ្ញាធរត្រូវយកជាបទពិសោធន៍ក្នុងស្មារតីការពារជាមុន ប្រសើរជាងការព្យាបាលជាក្រោយ។ ជាការកត់សម្គាល់ គ្រោះធម្មជាតិរន្ទះបាញ់ដ៏កម្រនៅក្នុងប្រាសាទអង្គរពេលនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីកង្វះខាតនៅក្នុងការប៉ាន់ស្មានស្ថានការណ៍ជាមុន ខណៈអ្នកធ្វើការងារលើវិស័យទេសចរណ៍នានាកំពុងប្រឹងប្រែងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិឲ្យទៅទស្សនាអង្គរវត្តដូចមុនផ្ទុះវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩។ សូមរម្លឹកជូនថា ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាដែលជាសេនាធិការរបស់ក្រសួងវប្បធម៌ រមណីយដ្ឋានអង្គរដែលមានទំហំ ៤០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េត្រូវបានអភិវឌ្ឍន៍ អភិរក្ស និងកែលម្អឲ្យប្រសើរឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបាន និងបន្តធ្វើការងារសំខាន់ៗជាច្រើនដូចជា ការជួសជុលប្រាសាទ ជួសជុលរូបចម្លាក់ និងស្ពានហាល ការស្តារស្រះ ការស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យា ការថែទាំដើមឈើ និងព្រៃ បង្កើតភ្នាក់ងារសង្គ្រោះបឋម និងការបង្កើតសេវាធ្វើដំណើរកម្សាន្តសប្បាយផ្សេងៗនៅក្នុងតំបន់អង្គរជាដើម។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី រន្ទះបាញ់នៅប្រាសាទអង្គរថ្មីៗកន្លងទៅអាចចាត់ទុកជាភាពចន្លោះប្រហោង និងជាមេរៀនដែលត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នជាមុន ពិសេសទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាសន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាព មិនចំពោះតែនៅតំបន់អង្គរតែមួយនោះទេ។ មួយវិញទៀត ការបង្ហាញពីតម្លាភាពចំពោះភាពចន្លោះប្រហោងដោយអចេតនា គឺជាការទទួលខុសត្រូវមួយប្រកបដោយកិត្តិយសដើម្បីបង្កើតឲ្យមានទំនុកចិត្តពីមហាជន ក៏ដូចពីទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ក្រៅពីតំបន់អង្គរ ទីកន្លែងផ្សេងដែលមហាជនចង់ឃើញមានស្វ័យការពារសុវត្ថិភាពពីគ្រោះធម្មជាតិដែរនោះ គឺកន្លែងកម្សាន្ត រមណីយដ្ឋាន ឬទីប្រជុំជនផ្សេងៗទៀត ដោយមិនចាំបាច់មានអនុសាសន៍ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី៕

    4 min

  6. 19 MEI

    ទិវាជាតិនៃការចងចាំ ២០ឧសភានិង១៧មេសា គឺជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏អាក្រក់ដូចគ្នាសម្រាប់កម្ព

    ថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា គឺជាថ្ងៃដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចាត់ទុកជា«ទិវាជាតិនៃការចងចាំ»។ ទិវាជាតិនៃការចងចាំនេះត្រូវបានរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរដែនដីរៀបចំពិធីរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធដល់ប្រជាជនខ្មែរជិត ២លាននាក់ដែលបានស្លាប់ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប៉ុលពត។ រដ្ឋាភិបាល និងគណបក្សប្រជាជនបានឲ្យតម្លៃថ្ងៃ២០ ឧសភា ជាថ្ងៃដែលត្រូវចងកំហឹងឈឺចាប់ធំជាងថ្ងៃ១៧ មេសា ដែលពួកខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច។ កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៨៣ រដ្ឋសភានៃរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាបានអនុម័តយកថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ជា«ទិវាចងកំហឹង» ចំពោះបនប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត អៀង សារី និងខៀវ សំផនដែលបានកាប់សម្លាប់ និងធ្វើទារុណកម្មយ៉ាងព្រៃផ្សៃលើប្រជាជនខ្មែរ ហើយទិវាមួយនេះត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៤ មក។ តែនៅក្រោយឆ្នាំ ១៩៩៣ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្តូរពី «ទិវាចងកំហឹង» ទៅជា «ទិវាចងចាំ» រហូតដល់ថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៨ និងក្រោយមកទៀតបានប្តូរទៅជា « ទិវាជាតិនៃការចងចាំ »។ នៅក្នុងសារលិខិតមួយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ចេញផ្សាយនាថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភានេះ ការកំណត់យកថ្ងៃទី២០ ឧសភា ជាទិវាជាតិនៃការចងចាំមានចំណុចពីរសំខាន់ ទី១ ថ្ងៃទី២០ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៣ គឺជាថ្ងៃបង្កើត «សហករណ៍» ដើម្បីប្រមូលផ្តុំប្រជាជនធ្វើការងារក្រុមសាមគ្គីដោយលុបបំបាត់កម្មសិទ្ធិឯកជននៅក្នុងតំបន់មួយចំនួនដែលហៅថាតំបន់រំដោះដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងនៃកងទ័ពរំដោះខ្មែរក្រហម។ គោលនយយោបាយនេះត្រូវបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តជាថ្មីឡើងវិញនៅឆ្នាំ១៩៧៦ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមឡើងគ្រប់គ្រងអំណាចចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ រហូតដល់ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។ ចំណុចសំខាន់ទី២ មុនពេលឈានដល់ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ពោលនៅចន្លោះថ្ងៃទី២០ ដល់ថ្ងៃទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៤ ក្រុមមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ប៉ុល ពត និងនួន ជា បានរៀបចំផែនការ និងប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ជាទ្រង់ទ្រាយធំ ក្នុងនោះមានការជម្លៀសមនុស្សដោយបង្ខំពីទីក្រុង ធ្វើការដោយបង្ខំ និងការធ្វើបាបនៅតាមការដ្ឋានការងារ និងសហករណ៍ ការធ្វើទារុណកម្មយ៉ាងព្រៃផ្សៃជាដើម។ ប្រជាជនស្លូតត្រង់ប្រមាណជិត ២លាននាក់បានស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ផ្ទុយពីរដ្ឋាភិបាល និងមេដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាច សកម្មជន និងអ្នកនយោបាយប្រឆាំង ពិសេសអ្នកនៅក្រៅប្រទេសបានចាត់ទុកថ្ងៃទី១៧ មេសា ដែលពួកខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាចជាថ្ងៃសំខាន់ដែលត្រូវរំលឹក និងចងចាំ។ នៅចំពោះមុខស្តូបតម្កល់លលាដ៍ឆ្អឹងជនរងគ្រោះជាង ២ម៉ឺននាក់ដែលត្រូវបានសម្លាប់នៅវាលពិឃាតបឹងជើងឯកក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម គណបក្សប្រឆាំងក៏ធ្លាប់បានរៀបចំពិធីជួបជុំ បង្សុកូល និងរាប់បាត្រ ឧទ្ធិសកុសលជូនដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធជនរងគ្រោះដែរ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ គណបក្ស និងអ្នកនយោបាយប្រឆាំងមិនភ្លេចរម្លឹកដល់ព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ១៧ មេសា ១៩៧៥ ដែលជាថ្ងៃខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច និងក៏ជាថ្ងៃផ្តើមឲ្យមានការធ្វើទារុណកម្ម និងការសម្លាប់ជីវិតពលរដ្ឋខ្មែរយ៉ាងរង្គាលអស់ជិត ២លាននាក់ក្នុងរយៈពេលតែ ៣ឆ្នាំ ៨ខែ និង ២០ថ្ងៃ។ កន្លងមក អ្នកនយោបាយរបស់គណបក្សកាន់អំណាចក៏ធ្លាប់បានរំលឹកព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃ១៧ មេសាដែរ គ្រាន់តែមិនមានរៀបចំពិធី ឬមិទ្ទិញអ្វីផ្លូវការក្រៅពីការលើកឡើងតាមរយៈបណ្តាញសង្គមពីអនុស្សាវរីយ៍ដ៏ជូរចត់ដែលបានឆ្លងកាត់ក្នុងរបបដ៏ព្រៃផ្សៃដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត ទេ។ សម្រាប់ថ្ងៃ២០ ឧសភា ថ្នាក់ដឹកនាំ និងអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាតែងបានគូសបញ្ជាក់ថាជាថ្ងៃដែលគេត្រូវរៀបចំពិធីរំលឹកដោយមិនអាចបំភ្លេចបាន។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ទោះតូច ឬធំក្តី គណបក្សកាន់អំណាចតែងរៀបចំពិធីនេះដោយចាត់ទុកជាថ្ងៃកាន់ទុក្ខជាប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ថ្ងៃ១៧ មេសា និងថ្ងៃ២០ ឧសភា ត្រូវបានគ្រប់គ្នាចាត់ទុកជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រដូចគ្នា ព្រោះវាបានធ្វើឲ្យប្រទេស និងប្រជាជនកម្ពុជាក្រឡាប់ចក្រ វិនាសព្រាត់ប្រាស់ បាត់បង់អាយុជីវិត និងត្រូវហែលនៅក្នុងសោកនាដកម្មដ៏ខ្លោចផ្សារជាទីបំផុត៕

    4 min

  7. 12 MEI

    ហេតុអ្វីបញ្ហាព្រំដែននឹងបន្តក្លាយជារបៀវារៈក្តៅទាំងបច្ចុប្បន្ន និងទៅអនាគត?

    នៅក្នុងចំណោមប្រធានរឿងដ៏រសើបនៅក្នុងនយោបាយខ្មែរ បញ្ហាព្រំដែនគឺជាចំណុចក្តៅមួយដែលអ្នកនយោបាយ និងសកម្មជនលើកយកមកធ្វើជាអាវុធសម្រាប់វាយប្រហារគ្នា ពិសេសការដាក់បន្ទុករបស់ក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំងទៅលើរដ្ឋាភិបាល។ តែប្រធានបទព្រំដែននេះអាចនឹងធូរស្រាលវិញរវាងខ្មែរ និងខ្មែរ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចសម្រេចបាននូវលទ្ធផលជាវិជ្ជមានជាមួយប្រទេសជិតខាង។ ជាទូទៅ បញ្ហាព្រំដែនទាំងព្រំដែនកម្ពុជាជាមួយវៀតណាម និងជាមួយថៃបានក្លាយជាប្រធានបទនយោបាយដ៏សកម្មនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ស្ងប់ស្ងាត់បន្តិចទាក់ទងនឹងបញ្ហាព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងវៀតណាមតាមរយៈតំបន់ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម (CLV-DTA) តែកំពុងពុះកញ្ជ្រោលនៅព្រំដែនភាគខាងលិចរវាងកម្ពុជា និងថៃ។ ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃដែលមានប្រវែងជាង ៨០០គីឡូម៉ែត្រ និងដែលនៅមានចំណុចសំខាន់ៗមួយចំនួនត្រូវបានអ្នកនយោបាយលើកយកមកធ្វើជារបៀបវារៈក្នុងការស្អំកម្តៅនោះ គឺប្រាសាទតាមាន់ធំ ប្រាសាទតាមាន់តូច ប្រាសាទតាក្របី ដែនទឹកត្រួតស៊ីគ្នា និងកោះគុត។ កោះគុតអាចជាប្រធានបទដំបូងដែលបានផ្ទុះឡើងកាលពីចុងឆ្នាំ២០២៤ បន្ទាប់ពីបញ្ហាព្រំដែនត្រូវបានបង្វែរពីតំបន់ CLV-DTA ជាប់វៀតណាម។ អ្នកនយោបាយប្រឆាំង និងពលរដ្ឋខ្មែរជាតិនិយមខ្លះបានលើកយកបច្ចុប្បន្នភាពនៃកោះគុតមកចោទសួរ និងផុសតាមបណ្តាញសង្គម។ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ មក ប្រាសាទតាមាន់ធំបានក្លាយជាចំណុចចាប់អារម្មណ៍ថ្មីមួយទៀត ក្រោយមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងទាហានខ្មែរ និងទាហានថៃបន្ទាប់ពីទាហានថៃបានហាមឃាត់ពលរដ្ឋខ្មែរមិនឲ្យច្រៀងចម្រៀងជាតិនៅលើប្រាសាទតាមាន់ធំ។ តែកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ប្រាសាទតាមាន់ធំហាក់បានវិលមករកស្ថានភាពដើមវិញ តាមរយៈការសម្រួលឲ្យមានទាហានឈរជើងនៅទីនោះពីភាគីកម្ពុជា និងថៃម្ខាងៗ ៥នាក់។ សំណុំរឿងព្រំដែនធំៗជាមួយថៃទាំងនេះជាឱកាសផ្តល់ឲ្យអ្នកនយោបាយ ក៏ដូចជាអ្នកជាតិនិយមខ្មែរ និងថៃមិនទុកចិត្តលើមេដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងពីរទាក់ទងនឹងដំណោះស្រាយដែលពួកគេចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលទាញយកឈ្នះរៀងៗខ្លួន។ តែគេបានសង្កេតឃើញថា របៀបរបបនៃការធ្វើការរបស់កម្ពុជាលើកិច្ចការព្រំដែនជាមួយប្រទេសជិតខាងហាក់ត្រូវបានអនុវត្តខុសពីលើកមុន។ ខុសពីមុនដោយសាររដ្ឋាភិបាលមិនបានបញ្ចេញព័ត៌មានច្រើនដែលជាការវិវត្តន៍ថ្មីៗបំផុតពីដំណោះស្រាយព្រំដែនឲ្យសារធារណជនបានដឹង ពិសេសជាមួយថៃរឿងកោះគុត និងរឿងប្រាសាទតាមាន់ធំ។ ចំណែកនៅខាងថៃ មេដឹកនាំតែងបានបញ្ជាក់តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយពីស្ថានភាពច្បាស់លាស់នៃតំបន់ជម្លោះជាមួយកម្ពុជាដែលធ្វើឲ្យអ្នកជាតិនិយម និងអ្នកនយោបាយប្រឆាំងថៃមានការស្ងប់ចិត្ត។ រីឯនៅកម្ពុជា អ្នកនយោបាយ និងអ្នកជាតិនិយមខ្មែរមួយចំនួនមិនទាន់ស្ងប់ចិត្តដូចថៃនៅឡើយ ព្រោះពួកគេចង់ស្តាប់ការបញ្ជាក់ច្បាស់ៗចេញពីមាត់មេដឹកនាំខ្មែរដូចដែលមេដឹកនាំថៃបានថ្លែងប្រាប់ពលរដ្ឋខ្លួន។ ចំណុចនេះធ្លាប់ត្រូវបាននាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត រិះគន់ក្រុមប្រឆាំង ពិសេសអ្នកនៅក្រៅប្រទេសថាបានតែមាត់ និងតាំងខ្លួនជាអ្នកស្នេហាជាតិ ដោយចង់រុញឲ្យផ្ទុះសង្គ្រាមរវាងកម្ពុជា និងថៃ នៅចំណុចព្រំដែនដូចជាប្រាសាទតាមាន់ធំជាដើម។ ទោះយ៉ាងណារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានបង្ហាញពីរូបភាពនៃការប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនដែរ។ តាមរយៈពិធីបិទសន្និបាតសមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជាកាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានថ្លែងថាកម្ពុជានឹងប្រើប្រាស់គ្រប់មធ្យោបាយជាមួយថៃ ប្រសិនបើមានការបំពានណាមួយដោយប្រដាប់អាវុធមកលើបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា ក្នុងនោះរួមទាំងការប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធាផង។ តាមរយៈការដំឡើងសំឡេងខ្លាំងៗរបស់ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជាសាធារណៈដូច្នេះត្រូវបានគេមើលឃើញថា គឺជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់មេដឹកនាំខ្មែរក្នុងការទទួលស្គាល់អធិបតេយ្យភាពនៃទឹកដីរបស់ខ្លួននៅតំបន់ជម្លោះជាមួយថៃ គ្រាន់តែថាមិនបានបញ្ជាក់ចំៗឈ្មោះ និងទីតាំងប៉ុណ្ណោះ។ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ សំណុំរឿងកោះគុតត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត និងលោក ហ៊ុន សែន អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីអះអាងថា គឺនៅតែបន្តចរចា ពោលមិនទាន់មានការឯកភាពគ្នានៅឡើយទេ។ លើសពីនេះ រដ្ឋលេខាធិការដ្ឋានកិច្ចការព្រំដែនកម្ពុជាក៏បានបង្ហាញពីការងារសកម្មភាពរបស់ខ្លួន ដោយចុះទៅតាមបន្ទាត់ព្រំដែន និងរៀបចំកិច្ចប្រជុំគណៈកម្មការចម្រុះខណ្ឌសីមា និងបោះបង្គោលព្រំដែនគោក(JBC)រវាងកម្ពុជា-វៀតណាម កម្ពុជា-ឡាវ និងកម្ព

    6 min

  8. 15/10/2024

    ទោះបីមានអ្នកដឹកនាំថ្មី តែបន្ទាត់នយោបាយកម្ពុជាបន្តគូសវាសដោយលោកហ៊ុន សែន?

    បន្ទាប់ពីទទួលបានជ័យជំនះភ្លូកទឹក ភ្លូកដីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០២៣ លោកហ៊ុន ម៉ាណែតត្រូវបានជ្រើសតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្តវេនរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ជាង ១ឆ្នាំមកហើយដែលលោកហ៊ុន ម៉ាណែតបានដឹកនាំប្រទេស តែក្នុងក្រសែភ្នែករបស់កាសែតបរទេស ទោះបីជាកម្ពុជាមានលោកហ៊ុន ម៉ាណែតជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្តវេនដែលទទួលបានការរៀនសូត្រជ្រៅជ្រះពីលោកខាងលិចក៏ដោយក៏លោកហ៊ុន សែនដែលជាឪពុកនៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លានៅក្នុងនយោបាយកម្ពុជា។ ក្រោយឈ្នះការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានប្រកាសតែងតាំងលោកហ៊ុន ម៉ាណែតជានាយករដ្ឋមន្ត្រីបន្តវេនពីឪពុក គឺលោកហ៊ុន សែនដែលបានកាន់អំណាចនៅកម្ពុជាជិត ៤០ឆ្នាំ។ ក្នុងនាមជាអ្នកបន្តវេនដែលទទួលបានការសិក្សា រៀនសូត្រជ្រៅជ្រះពីលោកខាងលិច លោកហ៊ុន ម៉ាណែតជាក្តីសង្ឃឹមថ្មីមួយសម្រាប់ការដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងសម័យទំនើប។ តែក្រោមក្រសែភ្នែករបស់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង រួមទាំងកាសែតបរទេសមួយចំនួន លោកហ៊ុន សែនដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងជាឪពុកនៅតែមានឥទ្ធិពល និងនៅជាអ្នកដែលកំពុងបន្តគូសវាសខ្សែបន្ទាត់នយោបាយរបស់កម្ពុជាដដែល។ តាមការចុះផ្សាយរបស់ទីភ្នាក់សារព័ត៌មានបារាំង AFP ថ្ងៃទី១៤តុលា លោកហ៊ុន ម៉ាណែតនៅតែស្ថិតនៅក្រោមការចង្អុលបង្ហាញរបស់ឪពុក។ ការហ៊ានលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះដោយ AFP ដោយសំអាងថា ក្នុងរយៈពេល ១៤ខែនៃការកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី លោកហ៊ុន ម៉ាណែតនៅមិនទាន់បានធ្វើសន្និសីទកាសែតជាចំហរ នៅមិនទាន់បានដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមដែលកម្ពុជាកំពុងពើបប្រទះ ពិសេសពីការរក្សាតុល្យភាពអំណាចចិន និងលោកខាងលិច។ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានបារាំង AFP បានកត់សម្គាល់ឃើញទៀតថា ក្នុងអំឡុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅប្រទេសឡាវថ្មីៗនេះ នាយករដ្ឋមន្រ្តីវ័យក្មេងរបស់កម្ពុជាមានចេតនាមិនចង់បង្ហាញមុខមាត់ ឬកិត្តិនាមរបស់ខ្លួនដោយគេចវេសមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយទៅកាន់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយណាទាំងអស់ មិនថាទាក់ទងនឹងជំនួបក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន ឬក្រៅក្របខណ្ឌអាស៊ាន។ ផ្ទុយទៅវិញ និងបើតាម AFP ដដែល ឪពុកលោកហ៊ុន ម៉ាណែត គឺលោកហ៊ុន សែនបែរជាសកម្មក្នុងបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម និងបង្ហាញការខ្វល់ខ្វាយទៅលើគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទៅវិញ។ ទន្ទឹមគ្នានោះ លោកហ៊ុន សែនក៏បានបញ្ចេញប្រតិកម្មតបចំៗទៅលើសំឡេងប្រឆាំងក្នុងសំណុំរឿងដ៏ចម្រូ​ងចម្រាសស្តីពីគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ព្រែកជីកហ្វូណន និងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ត្រីកោណ CLV-DTA រួមទាំងបានចង្អុលឱ្យមានការអនុវត្តទោសទណ្ឌទៅលើអ្នកប្រឆាំងជាចំហទៀតផង។ គួរបញ្ជាក់ថា ក្រោយពីបានផ្ទេរអំណាចទៅឱ្យ​កូនកាលពីជាង ១ឆ្នាំមុន លោកហ៊ុន សែនដែលបានកាច់ចង្កូតប្រទេសកម្ពុជាជិត ៤ទសវត្សរ៍កំពុងកាន់តំណែងជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា។ សម្រាប់អ្នកវិភាគនយោបាយមួយចំនួន ការចាកចេញពីតំណែងនាយករដ្ឋមន្រ្តីទៅដឹកនាំស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភារបស់លោកហ៊ុន សែន គឺដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពនៃការកាន់អំណាចរបស់កូន គឺលោកហ៊ុន ម៉ាណែត។ តើអ្វីដែលក្រុមអ្នកប្រឆាំង រួមទាំងអ្នកវិភាគនយោបាយបានលើកឡើង និងការចុះផ្សាយរបស់កាសែតបរទេសមួយចំនួនពេលនេះ ជារឿងគួរឱ្យ​ចំឡែក និងជារឿងគួរឱ្យ​ឆ្ងល់ដែរ ឬទេ?។ សម្រាប់លោកប៉ែន បូណាដែលជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺជារឿងធម្មតាដែលមិនគួរឱ្យឆ្ងល់សោះឡើយចំពោះការដែលលោកហ៊ុន ម៉ាណែតដើរតាមបន្ទាត់គោលនយោបាយដែលគូសវាសដោយលោកហ៊ុន សែន។ ជារឿងធម្មតា និងមិនគួរឱ្យឆ្ងល់ដោយលោកប៉ែន បូណាពន្យល់ថា លោកហ៊ុន ម៉ាណែតគឺជាអ្នកបន្តវេនចេញពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលមានលោកហ៊ុន សែនជាប្រធានបក្ស។ តាមអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជារូបនេះដដែល លោកហ៊ុន ម៉ាណែតមិនមែនជាមនុស្សកំណាញ់សម្តីទេ ពោលគឺជាមេដឹកនាំបើកចំហដែលតែងផ្តល់ព័ត៌មានដល់ប្រជាពលរដ្ឋជាប់ជាប្រចាំស្តីពីបញ្ហាក្នុងស្រុក ឬបញ្ហាអន្តរជាតិនានា។ លោកប៉ែន បូណាបានបន្ថែមថា គ្មាននរណាអាចធ្វើបានដូចនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នទេ បើនិយាយពីការថ្លែងសារជាសាធារណៈ ក្នុងនោះក៏មានសារជាសំឡេង និងសារជាសំណេរនៅតាមបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម។ ពិតណាស់ ក្រោមភ្នែកចម្រុះរបស់ក្រុមអ្នកប្រឆាំង អ្នកវិភាគនយោបាយខ្លះ និងកាសែតបរទេសមួយចំនួន ការផ្ទេរអំណាចពីឪពុកទៅកូន និងការដែលកូនដើរតាមបន្ទាត់គោលនយោបាយដែលគូសវាសដោយឪពុកជារឿងដែលមិនគួរមាន និងពិបាកទទួលយក។ តែគេមិនត្រូវភ្លេចចោទជាសំណួរត្រឡប់វិញថា តើវាមិនមែនជារឿងល្អទៅវិញទេឬដែលមានឪពុកជួយគូសវាស និងតម្រែតម្រង់ផ្លូវឱ្យ​កូនដើរនោះ?។ ចូរកុំ

    6 min
Lihat Semua (24)

Perihal

នៅរៀងរាល់​ថ្ងៃ ពីថ្ងៃ​ចន្ទ ដល់​ថ្ងៃ​សុក្រ យើង​នឹង​លើកយក​ព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់​ៗ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា ទាំង​ក្នុង​រឿង​នយោបាយ ​សេដ្ឋកិច្ច ​សង្គម ​និង​វប្បធម៌ ​មកធ្វើការ​​ពន្យល់​ បំភ្លឺ ​និង​វិភាគ ជូន​លោក​អ្នក​ស្តាប់។ ​ជា​ការពន្យល់​​បកសា្រយ​ហេតុផល​នៃ​ព្រឹត្តិការណ៍ តាម​លក្ខណៈ​សត្យានុម័ត​និង​អព្យាក្រឹត។

Maklumat

Lagi Daripada RFI ខេមរភាសា / RFI Khmer

Anda Mungkin Turut Menyukai

Daftar masuk untuk mendengar episod eksplisit.

Kekal terkini dengan rancangan ini

Daftar masuk atau daftar untuk mengikuti rancangan, menyimpan episod dan mendapatkan kemas kini terkini.
Pilih negara atau rantau

Afrika, Timur Tengah dan India

Asia Pasifik

Eropah

Amerika Latin dan Caribbean

Amerika Syarikat dan Kanada