HersenHelden Amsterdam UMC

Het kreeg veel aandacht in de media: onze gasten van vandaag ontdekten dat er niet één, maar wel vijf soorten alzheimer zijn. Hun bevinding werd opgepikt als ‘doorbraak’ in de internationale pers, behandeld als ‘wereldnieuws’ in de talkshow Op1 én toegelicht in deze aflevering van HersenHelden. We praten erover met twee van de betrokken onderzoekers: Betty Tijms, psycholoog en neuro-informaticus in Alzheimercentrum Amsterdam; en Pieter Jelle Visser, klinisch epidemioloog en hoogleraar aan de Universiteit Maastricht. Samen gaan ze in op de eiwitten die een rol spelen bij het ontstaan van alzheimer, hoe ze te meten zijn met behulp van biomarkers en hoe ze verschillen tussen groepen patiënten. Met enthousiasme, optimisme en humor leggen ze uit waarom dit van belang is en wat het betekent voor de ontwikkeling van een gepersonaliseerde behandeling om de ziekte te remmen of zelfs te voorkomen.


😶‍🌫️ Hersenvocht onthult dat alzheimer uit vijf subtypes bestaat



📰 Lees het wetenschappelijke artikel over de subtypes in Nature



📺 Kijk het interview met Betty Tijms en John de Wolf over de subtypes terug bij Op1



🎓 Kijk de oratie van Pieter Jelle Visser over biomarkers, subtypes en data terug op YouTube



❤️ Steun onderzoek naar dementie.

Digitalisering wordt vaak genoemd als de oplossing om het groeiend aantal mensen met dementie te blijven ondersteunen. Maar wat betekent dat? Hoe ziet de zorg van morgen eruit en waar liggen de kansen én de uitdagingen? Hoogleraar Marlies Schijven onderzoekt hoe technologie en innovaties optimaal kunnen worden ingezet, om beter aan te sluiten op de wensen en behoeften van de patiënt. Samen met alzheimerexpert Wiesje van der Flier (neuropsycholoog, epidemioloog en hoogleraar), verkennen ze hoe digitale toepassingen kunnen helpen in het detecteren van de eerste cognitieve achteruitgang, het stellen van de diagnose, en het bieden van zorg. Beiden pleiten ervoor om kunstmatige intelligentie te gebruiken om menselijke expertise aan te vullen - maar nooit te vervangen. Van data donatie, tot slimme pleisters en warme technologie: als we ze slim benutten, wordt de zorg beter, leuker én persoonlijker.



🎧 Luister de episode over vroege detectie door digitale biomarkers met Sietske Sikkes en Rosanne van den Berg terug.



🧠 Lees meer over The Bigger Brains of London Taxi Drivers



🧑‍⚕️ Raadpleeg het artikel over de invloed van foutieve suggesties van kunstmatige intelligentie op het oordeel van radiologen.



🛋️ Draag bij aan onderzoek en besteed een uurtje aan alzheimer, gewoon vanaf de bank.



❤️ Steun onderzoek naar dementie.

Dementie treft tientallen miljoenen mensen, maar de ene is de andere niet. De ervaringen en behoeften van patiënten en mantelzorgers worden sterk beïnvloed door factoren zoals geslacht, taal en cultuur. Waarom is het zo belangrijk dat hier meer aandacht voor komt in onderzoek en zorg? Daarover praten we met twee diverse gasten. Gerda Havertong, bekend door haar veelzijdige carrière, haar ervaring met dementie, en haar inzet voor betere zorg in Suriname; en professor Philip Scheltens, een autoriteit op het gebied van dementie, pionier in onderzoek, en hoofd van een investeringsfonds. Samen bespreken ze de rol van cultuur in de manier waarop we omgaan met dementie, veroudering en zorg. Philip legt uit wat een gebrek aan diversiteit in onderzoek betekent voor de (bij)werking van medicijnen. En Gerda vertelt hoe ze een zorgcentrum voor dementie heeft opgericht in Suriname. Ze delen niet alleen de maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan, maar ook wat we zelf kunnen doen voor meer inclusiviteit.
🧠 Draag bij aan onderzoek en besteed een uurtje aan alzheimer, gewoon vanaf de bank.
🇸🇷 Lees meer over stichting Wiesje of bezoek het gala.
❤️ Steun onderzoek naar dementie.

De zorg voor mensen met dementie doet een steeds zwaarder beroep op naasten. Maar wat als je al op jonge leeftijd ziek wordt en geen familie meer hebt? Dat is het verhaal van Rob van Lieshout, die op zijn 37ste alzheimer kreeg. Hij had geen familie meer, maar was gezegend met een hechte vriendengroep die alles voor hem deed, van talloze uitstapjes, tot persoonlijke verzorging en het verbouwen van zijn huis. Samen beleefden ze moeilijke én mooie momenten tot Rob te midden van zijn vrienden overleed. Mantelzorg? Opoffering? Die woorden willen ze niet horen. “Dit is vriendschap,” zegt Dirk Renders. Als een van Robs beste kameraden deelt hij het verhaal van Rob, samen met neuroloog Yolande Pijnenburg, die is gespecialiseerd in dementie op jonge leeftijd. Hoe pak je de zorg als vriendengroep aan? Hoe hou je het vol en wat levert het op?



🧠 Lees meer informatie over de Ziekte van Alzheimer.



🧬 Luister naar aflevering 24 over erfelijkheid bij dementie.



❤️ Steun onderzoek naar dementie.

“Dokter, is het erfelijk?” Dat is een van de meest gestelde vragen over dementie. Maar hoe zit dat eigenlijk en wat betekent het als iets ‘in de familie’ zit? Ervaringsdeskundige Nicole de Jong had 50% kans om drager te zijn van het gen voor de Katwijkse Ziekte, waar haar vader jong aan overleed. Daarmee stond ze voor de keuze: “Laat ik me testen, of niet?” Een moeilijke vraag, waar veel bij komt kijken maar weinig over wordt gesproken. Want het behelst veel meer dan ‘even een buisje bloed prikken’, beaamt ook Sven van der Lee. Als arts, onderzoeker en geneticus in Amsterdam UMC houdt hij zich bezig met erfelijkheid. Hij speurt naar genetische oorzaken van dementie, in de hoop aanknopingspunten te vinden voor een behandeling. Samen pleiten Nicole en Sven voor meer informatie, meer openheid en meer onderzoek naar erfelijkheid. Dat begint met erover praten – en hiernaar luisteren.
🔗 Alles over de Katwijkse Ziekte, een zeldzame, erfelijke aandoening.



🧬 Meer informatie over erfelijkheid en overwegingen omtrent DNA-onderzoek.



🎙️ Zieke Erfenis, de podcast van Nicole de Jong over voorspellend DNA-onderzoek.



💊 Over de familie met erfelijke alzheimer die leidde tot de behandeling lecanemab.



🌳 Lees meer over DemenTREE, het onderzoek naar families waarin dementie ongewoon vaak voorkomt, of neem contact op voor meer informatie.



❤️ Steun onderzoek naar dementie.

Sporten is gezond. Genoeg bewegen kan zelfs helpen om geestelijke achteruitgang te vertragen. Maar niet altijd. De professionele voetbalcarrière van Wout Holverda droeg bij aan het ontstaan van zijn dementie op jonge leeftijd, zo ontdekte een team van onderzoekers in Alzheimercentrum Amsterdam. In het brein van de iconische spits troffen ze specifieke schade aan, die was veroorzaakt door herhaaldelijke klappen op zijn hoofd. Het sluit aan bij internationale bevindingen dat contactsporten zoals boksen, rugby of ijshockey kunnen leiden tot schade aan het brein. Hoe zit dat precies? Suzan van Amerongen legt het uit. Ze is als arts, onderzoeker én sportliefhebber nauw betrokken bij de studie en specialiseert zich in dit onderwerp. Staat bij eredivisiewedstrijden straks een neuroloog langs de lijn, of kan een speciale nekband uitkomst bieden?
📺 Jort Vijverberg en Robin Holverda bij Khalid & Sophie, over het verband tussen koppen en dementie bij Wout Holverda.
♀️Meer onderzoek nodig naar het schadelijke effect van koppen op vrouwelijke voetballers.
⚽ Onvoldoende bewijs voor de beschermende werking van de nekband die WK-speelsters droegen.
🎥 This Hits Home: documentaire over hersenletsel bij slachtoffers van huiselijk geweld.
🧠 Doe mee aan de NEwTON-studie naar het verband tussen hersenschade en traumatisch hoofd-hersenletsel.
❤️ Steun onderzoek naar dementie.