Herwaarns Podcast 23 – De Vrouw Als Muze
O, muze, verleen ons de inspiratie voor deze podcast!Een veelgehoord feministische kritiek op de weergave van vrouwen in verhalen is dat ze altijd ruwweg in stereotypische categoriën vervallen, bijvoorbeeld de tweedeling van onschuldige schoonheid tegenover de zondige verleidster, de klassieke drierollenverdeling van de jonge vrouw, de moeder en de oude vrouw of de meer moderne variant van figuur dat bestaat voor seksuele verheerlijking van de man of juist helemaal seksloos is. Het concept van de vrouw als muze is vervlochten met deze stereotypen. Vrouwen zijn in de westerse geschiedenis niet de kunstenaar, maar het kunstobject, de inspiratie voor mannelijke schepping. Hun creatieve vermogen ligt besloten in het ontsluiten van de mannelijke creativiteit.De oorsprong van de muzen ligt in Griekse mythologie, maar er zijn verschillende versies met verschillende hoeveelheden muzen. De meest bekende zijn de negen muzen, dochters van Zeus en Mnemosyne (geheugen) die als inspiratiebron gelden voor alle kunstdisciplines van de Grieken. Deze muzen bleven invloedrijk in heel Europa en werden bijvoorbeeld in de Renaissance en Romantiek nog steeds gesmeekt om inspiratie. In dit smeken ligt de bijzondere tegenstelling van de muze besloten: ze heeft de goddelijke macht om inspiratie te verlenen, maar wordt altijd tot object gereduceerd. Ze kan beslissen, maar kunstenaars willen iets van hen hebben dat ze na smeken, overmeestering of listen weggeven aan de man.De muze in moderne tijd kan net zo goed een godin als een geliefde zijn, welwillend of inspirator tegen wil en dank. De kunstgeschiedenis bevat veel verhalen van muzes die werden gebruikt en afgedankt, maar er zijn ook steeds meer verhalen waarbij de vrouwen die als inspiratie dienden voor kunstenaars een veel actievere rol blijken te hebben, zoals bijvoorbeeld Elizabeth Siddal die poseerde als Ophelia voor John Everett Millais. Vandaag onderzoeken wij de rol en positie van de vrouw als muze, waarbij we proberen voorbij de paradox van verering en objectificatie te komen. Te gast is Lieke, mediëvist, net als in aflevering 4, 11 en 16. Verwijzingen Intro• Guerrilla Girls. “ Guerilla Girl Records, 1979-2003.” https://www.getty.edu/research/special_collections/notable/guerrilla_girls.html• Sarah Durn. The Real Women Behind Art’s Masterpieces. 29 April 2022. https://www.atlasobscura.com/articles/art-history-muses-real-women• Ruth Willington. Muse: Uncovering the Hidden Figures Behind Art History’s Msterpieces. Square Peg, 2022.• Ruth Willington. “Eight muses who inspired art history's masterpieces.” 22 April 2022. https://artuk.org/discover/stories/eight-muses-who-inspired-art-historys-masterpieces. Lieke• The French Dispatch. Regie: Wes Anderson. 2021. “Concrete Masterpiece.”• Zomergasten: Ilja Leonard Pfeiffer. 2020. Merel• “The Woman.”• Sherlock. 2010. Regie: Mark Ganiss & Steven Moffat. BBC.• Arthur Conan Doyle. “ The Adventures of Sherlock Holmes: A Scandal in Bohemia.” Strand Magzine, 1891. Wessel• Neil Gaiman, Kelley Jones en Malcolm Jones III. “Calliope”. In The Sandman, Volume 3: Dream Country. DC Comics, 2010.• Carol All Duffy. “The World’s Wife.” Picador, 1999.• Carol Ann Duffy. “Medusa.” The World’s Wife. Picador. 1999.• Carol Ann Duffy. “Standing Female Nude.” Standing Female Nude. Anvil, 1985. Overige Verwijzingen• Barbie. Regie: Great Gerwig. 2023.• Blacks Sails. Gemaakt door Jonathan E. Steinberg en Robert Levine. 2014-2017.• The Canvas. “How This Artist Fell In Love With His Own Art.” 1-10-2023. https://youtu.be/vaHqx87KYNo?si=sPocrAGNYa6YRj2Q• Chris Kraus. I Love Dick. Semiotext(e), 1997.• Lost in Translation. Regie: Sofia Coppola. 2003.• Thomas Mann. “De dood in Venetië.” 1912.• Sara Polak. “Posting the Presidency: Cartoon Politics in a Social Media Landscape.
