Wszechnica.org.pl - Historia Wszechnica.org.pl - Historia

Z uczniami rozmawia prof. dr. hab. Marcin Matczak, Fundacja Wspomagania Wsi, 23 października 2017 [34:06]

https://wszechnica.org.pl/wyklad/lekcja-o-konstytucji/

Stowarzyszenie im. prof. Zbigniewa Hołdy we współpracy z portalem Wszechnica.org.pl przygotowało lekcję wideo na temat Konstytucji RP. Scenariusz zajęć uwzględnienia szczególnie zagadnienie zasady trójpodziału władzy.

Lekcję przeprowadził prof. Marcin Matczak przy udziale dwóch warszawskich licealistów: Aleksandra Krużewskiego i Ksawerego Daniłowicza. Materiał uzupełniony jest o przygotowany przez prof. Matczaka konspekt zajęć w oparciu o nagranie wideo. Konspekt można pobrać tutaj: http://wszechnica.org.pl/wp-content/uploads/2017/12/konspekt_lekcja_o_konstytucji.pdf

Części lekcji:

00:00 "Wprowadzenie"
02:37 "Umowa o organizację urodzin"
07:23 "Trójpodział władzy jako sposób podejmowania decyzji"
11:35 "Historia Odyseusza – wprowadzenie"
14:07 "Historia Odyseusza – interpretacja"
18:30 "Historyczne przykłady odwiązania Odyseusza"
22:30 "Kazus konstytucyjny"
29:00 "Kiedy można ograniczyć nasze prawa"
32:33 "Podsumowanie"

Inicjatywa jest związana z zakończoną 11 listopada 2017 roku IV edycją "Tygodnia Konstytucyjnego" organizowanego przez Stowarzyszenie im. prof. Zbigniewa Hołdy. W jego ramach ponad pół tysiąca prawników, w prawie 400 szkołach w całej Polsce, przeprowadziło zajęcia na temat znaczenia Konstytucji RP. W lekcjach wzięło udział ponad 45 000 uczniów.

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#konstytucja #tydzieńkonstytucyjny #matczak #konstytucja3maja #ustrój #polityka #społeczeństwo

Dyskusja z udziałem prof. Andrzeja Zolla, Jerzego Stępnia i Włodzimierza Cimoszewicza. Rozmowę poprowadził Zbigniew Nosowski, redaktor naczelny kwartalnika "Więź", 29 listopada 2015

W warszawskim Domu Literatury odbyło się w niedzielę 29 listopada "Czytanie konstytucji z Tadeuszem Mazowieckim". W trakcie spotkania zaproszeni goście: prof. Andrzej Zoll, Jerzy Stępień oraz Włodzimierz Cimoszewicz dyskutowali o wkładzie Tadeusza Mazowieckiego w powstanie polskiej ustawy zasadniczej. Rozmawiano też o znaczeniu i interpretacji poszczególnych jej zapisów. Debatę poprowadził Zbigniew Nosowski, redaktor naczelny kwartalnika "Więź".

https://wszechnica.org.pl/wyklad/czytanie-konstytucji-z-tadeuszem-mazowieckim/

Prowadzący spotkanie przypomniał na wstępie, że charakter wydarzenia nie miał w zamyśle jego pomysłodawców odwoływać się do bieżącej sytuacji politycznej. Spotkania poświęcone Tadeuszowi Mazowieckiemu organizowane są bowiem co roku przy okazji rocznicy śmierci pierwszego niekomunistycznego premiera po drugiej wojnie światowej. Dopiero aktualne wypadki polityczne nadały całemu wydarzeniu bieżący kontekst.

Dyskusję poprzedziło odczytanie preambuły Konstytucji RP. Jak bowiem podkreślił Zbigniew Nosowski, kwestie aksjologiczne były dla Tadeusza Mazowieckiego szczególnie ważne. Andrzej Zoll – sędzia i były prezes Trybunału Konstytucyjnego w latach 1989-1993 – przypomniał, że autorem preambuły był Stefan Wilkanowicz. Napisał tekst wówczas, gdy toczył się spór o zawarte w niej wartości pomiędzy rządzącą lewicą a Unią Wolności, która również włączyła się w prace nad konstytucją. Wilkanowicz przedstawił tekst Zollowi, a ten przekazał go Tadeuszowi Mazowieckiemu, który przekonał do niego obóz postkomunistów.

Znaczenie preambuły

Włodzimierz Cimoszewicz – uczestnik prac Komisji Konstytucyjnej w latach 1995-1996 – przypomniał, że podczas prac nad ustawą zasadniczą celowo dyskusję o preambule odłożono na koniec. Polityk podkreślił, że gdyby pracę rozpoczęto wówczas od wstępu, to na tym by się zakończyły. Pomiędzy dwoma obozami politycznymi zaangażowanymi w proces tworzenia Konstytucji RP brakowało bowiem zaufania. Trzeba było najpierw zbudować porozumienie w kwestiach konkretnych rozwiązań, by następnie podjąć dyskusję o sprawach światopoglądowych.

Włodzimierz Cimoszewicz zaznaczył, że Tadeusz Mazowiecki wniósł duży wkład w porozumienie, który zaowocowało uzyskaniem zgody lewicy na tekst preambuły. Członek ówczesnej Komisji Konstytucyjnej przypomniał, że zasiadali w niej ludzie, którzy odnosili się z szacunkiem do postaci byłego premiera. Polityk podkreślił, że gdyby preambuła została przedstawiona przez kogoś innego, mogłaby nie spotkać się z aprobatą.

Andrzej Zoll dodał, że Tadeusz Mazowiecki wniósł do Konstytucji RP koncepcję, którą przedstawił w 1989 roku, mówiąc o potrzebie odkreślania przeszłości „grubą linią”. Prawnik przypomniał, że powołany wówczas na stanowisko premiera Mazowiecki chciał dać wszystkim – niezależnie od przeszłości politycznej – szansę na udział w budowie i reformowaniu nowego państwa. Wyrazem tego było zawarcie w preambule sformułowania „My, Naród Polski – wszyscy obywatele Rzeczyposolitej, zarówno wierzący w Boga (…) jak i nie podzielający tej wiary”.

Rozdział Kościoła od państwa

Zbigniew Nosowski dopytywał dyskutantów o kwestie związane z rozdziałem Kościoła od państwa. Jak bowiem zauważył, polska ustawa zasadnicza różni się w swoich zapisach od konstytucji europejskich. Mowa jest bowiem nie o świeckości państwa, lecz o jego bezstronności w kwestiach religijnych oraz o autonomii i niezależności władz państwa i Kościoła, a nie o ich rozdziale.


Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl-

Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Jerzym Markiem Nowakowskim w ramach cyklu #rozmowyWszechnicy [1 maja 2024 r.]

Nie, nie będą to wspominki. Przedyskutujemy wyzwania jakie stoją przed Unią Europejską i wyzwania jakie stoją przed Polską. Czyli wyzwania przed obywatelami Unii i nami obywatelami Polski, przed Europejczykami. To ważne, bo przed nami wybory do Parlamentu Europejskiego. Zatem spróbujemy poruszyć temat, kogo powinniśmy tam wysłać. W przeszłości wielkie projekty międzynarodowe upadały, a sojusze przestawały funkcjonować lub się rozsypywały pod naciskiem biegu historii, któremu nie sprostały. Czy Unię Europejską czeka ten sam los? Czy możemy temu zapobiec? Czy będziemy tylko widzami tego procesu, do momentu aż teatr się zawali, czy też możemy wpłynąć na to co się toczy na scenie?

Jerzy Marek Nowakowski - historyk, dziennikarz, publicysta i polityk, podsekretarz stanu w KPRM, ambasador RP na Łotwie i w Armenii.

Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:

1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww
Przez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.

2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk
Jeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#PolskaEU #20latPLwUE #BezpieczniRazem #DobrzeŻeRazem

Wystąpienie Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, dr Grażyny Stojak zabytkach sakralnych przywróconych do życia. Konferencja „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej". Bóbrka, 11 października 2014 r.

https://wszechnica.org.pl/wyklad/miedzy-zapomnieniem-a-nowa-forma-rozkwitu-nieuzytkowane-dziedzictwo-sakralne-na-podkarpaciu-i-jego-nowe-funkcje/

„Kiedy w 2008 roku obejmowałam urząd konserwatora, zrobiliśmy listę obiektów które wymagają natychmiastowego, niezwłocznego zajęcia się nimi. Lista okazała się zawierać 102 pozycje. W większości było to budownictwo sakralne, cerkiewne, niekiedy nieużytkowane drewniane kościoły, a także zespoły dworskie, wraz z oficynami, spichlerzami. Obiekty te nie były remontowane od 50 lat i miały swoich właścicieli: były to gminy, starostwa, parafie, muzea, prywatni właściciele…” – powiedziała dr Grażyna Stojak, Podkarpacki Wojewódzki Konserwator Zabytków w Przemyślu.

Podczas krótkiej prezentacji dr Grażyna Stojak przedstawiła historie podkarpackich zabytków, dziś przywróconych do życia. Są to m.in. cerkiew w Dubiecku, dziś służąca za Kresowy Dom Sztuki (remont cerkwi, prowadzonej przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Dubieckiej, wsparła także Fundacja Wspomagania Wsi). Drugim zabytkiem, uratowanym przed całkowitym zniszczeniem, jest cerkiew pod wezwaniem Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Baligrodzie, będąca pod opieką Stowarzyszenia Ratowania Cerkwi w Baligrodzie. Dziś to prężny ośrodek kultury, w którym odbywają się koncerty i wystawy (zdjęcia zniszczonej i odrestaurowanej cerkwi znajdują się na stornie www.cerkiew.baligrod.org). Gminie w Wielkich Oczach udało się zaś wyremontować synagogę. Dziś mieści się w niej biblioteka i gminne centrum kultury. Dr Grażyna Stojak przedstawiła także historię ratowania Zespołu Cerkiewnego w Radrużu oraz Cerkwii greckokatolickiej pw. św. Dymitra Męczennika (obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Matki Bożej Niepokalanej).

Nie ulega wątpliwości, że wiele podkarpackich zabytków mogłoby dziś nie istnieć gdyby nie determinacja księży, konserwatorów, urzędników gminnych... Ogromną, wręcz kluczową rolę pełnią jednak organizacje pozarządowe, głównie lokalne stowarzyszenia które z prawdziwym zaangażowaniem i determinacją prowadzą remonty, a potem opiekują się przywróconymi do życia zabytkami.

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#dziedzictwo #kultura #historia #podkarpacie

Tradycję straży grobowych na Podkarpaciu przedstawił etnograf dr Krzysztof Ruszel podczas konferencji „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej". Bóbrka, 11 października 2014 r.

https://wszechnica.org.pl/wyklad/straze-grobowe-na-podkarpaciu-zmiennosc-odradzajacej-sie-tradycji/

"Straże grobowe, zwyczaj żywotny na Podkarpaciu, nazywane także turkami - są oddziałami młodych mężczyzn w umundurowaniu, nawiązującym do mundurów wojskowych lub dawnych ubiorów wiejskich i małomiasteczkowych - pełniącymi wartę przy Grobie Chrystusa od Wielkiego Piątku do rezurekcji.

W wielu wsiach oddziały straży grobowej powstały w XIX wieku, ale są też takie, które działają w parafiach utworzonych po wybudowaniu kościoła od kilku czy kilkunastu lat.

Musi więc istnieć określona potrzeba, którą trudno jednoznacznie określić. Być może straż grobowa podnosi prestiż wsi, a na pewno jest przedmiotem dumy mieszkańców, którzy wielokrotnie wspierają jej działalność. Ponadto obok funkcji religijnych, a więc pełnienia warty przy Grobie Chrystusa i asysty przy święceniu ognia, wody oraz pożywienia wielkanocnego, w Niedzielę Wielkanocną odbywają się pokazy musztry paradnej, przemarsze przez wieś i odwiedzanie domów z życzeniami dla mieszkańców. Przy okazji dożynek członkowie straży grobowych pełnią funkcje porządkowe. Do wyobraźni przemawiają niezwykle barwne elementy umundurowania, odmienne w każdej wsi. Nie bez powodu coraz częściej określa się straże grobowe mianem „parafialnego wojska”.

Kiedyś, głównie na pocz. XX wieku w strażach grobowych byli głównie chłopcy nazywani we wsiach podkarpackich „kawalerką”, co określało ich specyficzny status. Przed założeniem rodziny wiele im było wolno: mieć licznych kolegów – kompanów, z którymi chodzili na wesela i wspólnie się bawili, a często również bili z kawalerką z sąsiedniej wsi. Ale z drugiej strony w życiu wsi obowiązywały pewne kanony zachowań i wyznawanych wartości." - powiedział dr Krzysztof Ruszel w wywiadzie z Moniką Kaczmaryk.

Dr Krzysztof Ruszel – etnograf, muzeolog, badacz kultury ludowej w Rzeszowskiem. Urodził się 12 kwietnia 1944 r. w Łańcucie. W roku 1962 rozpoczął studia wyższe w zakresie etnografii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Jego zainteresowania kulturą ludową rozwijały się w środowisku wybitnych uczonych, wywierających wpływ na kształtowanie się osobowości młodego badacza i naukowca. W 1967 r. Krzysztof Ruszel rozpoczął pracę etnografa w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie. W latach 1968-1970 objął asystenturę w Katedrze Etnografii Słowian Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od roku 1970 związany był zawodowo z Muzeum w Rzeszowie jako kierownik Działu Etnograficznego, przekształconego w 1990 r. w Muzeum Etnograficzne im. Franciszka Kotuli - Oddział Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, którego kierownikiem pozostał do przejścia na emeryturę. W roku 1975 uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Promotorem pracy doktorskiej był prof. Józef Burszta. W 2001 r. został mianowany przez Ministerstwo Kultury kustoszem dyplomowanym.

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#kultura #historia #grób #straż #tradycja #podkarpacie

Wystąpienie Antoniego Kroha, etnografia i pisarza, autora książki "Sklep potrzeb kulturalnych - po remoncie" zorganizowane zostało podczas konferencji „Dziedzictwo kulturowe wsi podkarpackiej i małopolskiej". Bóbrka, 11 października 2014 r.

https://wszechnica.org.pl/wyklad/antoni-kroh-lata-siedemdziesiate-ostatnia-dekada-sztuki-neoludowej/

Sztuką ludową interesowani się tzw. „panowie”, warstwy wyższe od końca XVIII wieku. Pierwszy taki „happening ludowy” odbył się za Stanisława Augusta Poniatowskiego, kiedy otwarto kanał z Pińska przez Narew do Wisły. I przyjechali Poleszucy w swoich strojach na Zamek Królewski. Przywieźli grzyby suszone, ryby wędzone, wyroby tkacie, wikliniarskie itp. Od tego czasu każdy ustrój, każda epoka czegoś od kultury ludowej chciała; oświecenie, sentymentalizm, romantyzm, pozytywizm, neoromatnyzm. Polska lat 20 i 30. XX wieku….” – powiedział Antoni Kroh.

Sztuka ludowa w okresie PRL była mieszaniną realnej troski o dobro ludowe i próbą połączenia jej ze sztuką socrealistyczną, która dotarła do Polski z ZSRR. W latach 70.XX wieku sztuką interesowała się elita (…), a także dbali o nią decydenci partyjni. W latach 70 władze objęli ludzie wychowywani w ZMP, gdzie się nauczyli się, że sztuka ludowa powinna być narodowa w formie i socjalistyczna w treści. Te dwie zupełnie przeciwne tradycje zmieszały się w przedziwny sposób dając niesamowity koktajl!

W latach 1970–1980 I sekretarz KC PZPR Edward Gierek postanowił unowocześnić polska wieś i wyciągnąć ją z gomułkowskiego marazmu. W okresie jego rządów około 70% budownictwa wiejskiego zostało zniesione na rzecz nowych budynków. W tych latach także zaczęły powstawać skanseny i parki etnograficzne, w których gromadzono najcenniejsze obiekty. Z jednej strony twórcy ludowi byli docenieni – organizowano dla nich kiermasze, konkursy, wystawy. Z drugiej jednak strony władza sugerowała co mogą lub powinni tworzyć oraz w jakim tempie (w latach 70.XX wieku na Cepelie narzucono normy). W 1968 roku powstało Stowarzyszenie Twórców Ludowych, a artyści otrzymali legitymacje.

Po 200 latach, po 1989 roku sztuka ludowa przestała być obiektem zainteresowań rządów i elit. Wtedy wszyscy zajęli się zgoła czym innym, a rzesza ludzi została na lodzie - powiedział Antoni Kroh, mając na myśli ludowych tworców.

***

Antoni Kroh o sobie: Pochodzę z Warszawy, ale kilka lat dzieciństwa przemieszkałem w Bukowinie Tatrzańskiej. W 1955 roku ukończyłem tam szkołę podstawową. W latach 1967-70, zaraz po studiach, pracowałem w dziale etnograficznym Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Poznałem wówczas wielu wybitnych zakopiańczyków, miejscowych oryginałów, chłonąłem środowiskowe opowieści, bajdy i plotki. Zdobyłem „blachę” przewodnika tatrzańskiego. W kwartalniku Instytutu Sztuki PAN „Polska Sztuka Ludowa” opublikowałem kilka młodzieńczych, buntowniczych artykułów o kulturze ludowej Podhala, zaś po latach dwie książki o tym regionie: Sklep Potrzeb Kulturalnych oraz Tatry i Podhale w serii „A to Polska właśnie”.

Znajdź nas:
https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/
https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/
https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historia
https://anchor.fm/wszechnica-fww-nauka
https://wszechnica.org.pl/
#sztuka #ludowa #neoludowa #kultura #kroh