Πάρκο Εργατιά‪ς‬ Πολυχώρος Λιπασμάτων Δραπετσώνας

Το 2017, το όνειρο των κατοίκων της Δραπετσώνας γίνεται επιτέλους πραγματικότητα. Μετά από δεκαετίες βιομηχανικής δραστηριότητας στην περιοχή και αποκλεισμού των κατοίκων από τη θάλασσα, η δημιουργία του Πολυχώρου Λιπασμάτων αλλάζει για πρώτη φορά τα δεδομένα. Ποιές είναι οι απόψεις των ανθρώπων της πόλης για το νέο αυτό εγχείρημα; Τι προδιαγράφει το μέλλον για τον Πολυχώρο Λιπασμάτων; Και το σημαντικότερο απ’ όλα, έχει αφήσει η Δραπετσώνα το παρελθόν πίσω της;

Στο έκτο και τελευταίο επεισόδιο της σειράς ηχητικού ντοκιμαντέρ «Πάρκο Εργατιάς», η Έλλη Ξυπολιτάκη διεισδύει στις αλλαγές, τις επιθυμίες, και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η σύγχρονη Δραπετσώνα, καθώς συνομιλεί με κατοίκους της πόλης, ερευνητές και τοπικούς φορείς. Οι μαρτυρίες δείχνουν πως ένα πράγμα είναι σίγουρο. Η γέννηση του Πολυχώρου Λιπασμάτων σηματοδότησε μια σημαντική νίκη, αλλά η μάχη δεν έχει τελειώσει ακόμα.

Το «Πάρκο Εργατιάς» είναι μια παραγωγή του ⁠⁠⁠⁠Spoovio⁠⁠⁠⁠ σε συνεργασία με τον ⁠⁠⁠⁠Πολυχώρο Λιπασμάτων⁠⁠⁠⁠, το ⁠⁠⁠⁠Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Κερατσινίου – Δραπετσώνας⁠⁠⁠⁠, τον οργανισμό ⁠⁠⁠⁠COMM’ON⁠⁠⁠⁠ και τον ⁠⁠⁠⁠Δήμο Κερατσινίου - Δραπετσώνας⁠⁠⁠⁠. Πραγματοποιείται με την επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού.

--

Έρευνα - Σενάριο - Αφήγηση: Έλλη Ξυπολιτάκη

Sound Design - Μίξη ήχου: Βασίλης Βήττας, Έλλη Ξυπολιτάκη

--

⁠⁠Πολυχώρος Λιπασμάτων⁠

Είναι καλοκαίρι του 2003, όταν το μεγαλύτερο μέρος του εργοστασίου των Λιπασμάτων κατεδαφίζεται μέσα σε ένα βράδυ. Ένα σημαντικό κομμάτι της βιομηχανικής ιστορίας της Δραπετσώνας χάνεται και η περιοχή μετατρέπεται σε έναν έρημο τόπο. Το όραμα των ανθρώπων της πόλης για χώρους πρασίνου και πρόσβαση στη θάλασσα πέφτει στο κενό. Μέχρι που το 2017, όλα αλλάζουν.

Στο πέμπτο επεισόδιο της σειράς ηχητικού ντοκιμαντέρ “Πάρκο Εργατιάς”, η Έλλη Ξυπολιτάκη συνομιλεί με ερευνητές και μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης, ξεδιπλώνοντας τα γεγονότα που οδήγησαν στη δημιουργία του Πολυχώρου Λιπασμάτων. Θα μπορούσε τελικά η ελπίδα να γίνει πραγματικότητα;

Το «Πάρκο Εργατιάς» είναι μια παραγωγή του ⁠⁠⁠⁠Spoovio⁠⁠⁠⁠ σε συνεργασία με τον ⁠⁠⁠⁠Πολυχώρο Λιπασμάτων⁠⁠⁠⁠, το ⁠⁠⁠⁠Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Κερατσινίου – Δραπετσώνας⁠⁠⁠⁠, τον οργανισμό ⁠⁠⁠⁠COMM’ON⁠⁠⁠⁠ και τον ⁠⁠⁠⁠Δήμο Κερατσινίου - Δραπετσώνας⁠⁠⁠⁠. Πραγματοποιείται με την επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού.

--

Έρευνα - Σενάριο - Αφήγηση: Έλλη Ξυπολιτάκη

Sound Design - Μίξη ήχου: Βασίλης Βήττας, Έλλη Ξυπολιτάκη

--

⁠⁠Πολυχώρος Λιπασμάτων⁠

Από τη δεκαετία του ‘80 και μετά, το εργοστάσιο των Λιπασμάτων διανύει μια κρίσιμη περίοδο που οδηγεί στην υποβάθμισή του και διακινδυνεύει τη βιωσιμότητά του. Χιλιάδες θέσεις εργασίας απειλούνται, αλλά ταυτόχρονα, η προοπτική του κλεισίματός του δημιουργεί την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή, απαλλαγμένη από την εφιάλτη της περιβαλλοντικής μόλυνσης. Ποιό ήταν το δίλημμα που κλήθηκε να απαντήσει η κοινωνία της Δραπετσώνας; Ποιοί ήταν εκείνοι που πάλεψαν για τη διάσωση του εργοστασίου και ποιοί απαιτούσαν το οριστικό κλείσιμό του;

Στο τέταρτο επεισόδιο της σειράς ηχητικού ντοκιμαντέρ «Πάρκο Εργατιάς», η Έλλη Ξυπολιτάκη ανατρέχει στα γεγονότα εκείνης της περιόδου, τις κοινωνικές συγκρούσεις που προκλήθηκαν, αλλά και στις συνέπειες που έφερε στη Δραπετσώνα το τέλος μιας εποχής, για χρόνια συνώνυμης με την ιστορία και την ταυτότητά της.

Το «Πάρκο Εργατιάς» είναι μια παραγωγή του ⁠⁠⁠⁠Spoovio⁠⁠⁠⁠ σε συνεργασία με τον ⁠⁠⁠⁠Πολυχώρο Λιπασμάτων⁠⁠⁠⁠, το ⁠⁠⁠⁠Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Κερατσινίου – Δραπετσώνας⁠⁠⁠⁠, τον οργανισμό ⁠⁠⁠⁠COMM’ON⁠⁠⁠⁠ και τον ⁠⁠⁠⁠Δήμο Κερατσινίου - Δραπετσώνας⁠⁠⁠⁠. Πραγματοποιείται με την επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού.

--

Έρευνα - Σενάριο - Αφήγηση: Έλλη Ξυπολιτάκη

Sound Design - Μίξη ήχου: Βασίλης Βήττας, Έλλη Ξυπολιτάκη

--

⁠⁠Πολυχώρος Λιπασμάτων⁠

Για 90 χρόνια, το εργοστάσιο των Λιπασμάτων ήταν το εργατικό κέντρο της Δραπετσώνας, συγκεντρώνοντας στις εγκαταστάσεις του χιλιάδες εργάτες από την ευρύτερη περιοχή. Ποιες ήταν οι αντιφατικές όψεις της εργατικής ιστορίας των Λιπασμάτων και πώς μεταβλήθηκαν με την πάροδο του χρόνου; Ποια ήταν η πραγματικότητα εντός του εργοστασίου και ποιος ο ρόλος των συλλογικών αγώνων των εργαζομένων για αξιοπρεπή εργασία;

Στο τρίτο επεισόδιο της σειράς ηχητικού ντοκιμαντέρ «Πάρκο Εργατιάς», η Έλλη Ξυπολιτάκη συναντά τρεις πρώην εργαζόμενους στο εργοστάσιο των Λιπασμάτων, αναδεικνύοντας τις συνθήκες εργασίας, την εργοδοτική πολιτική της εταιρείας, καθώς και τη συνδικαλιστική δράση των εργαζομένων της. Παράλληλα, η Γεωργία Ιωαννίδου Χατζοπούλου, κόρη ενός τεχνίτη του υαλουργείου, μας μεταφέρει τις μνήμες της από τις διεκδικήσεις των γυαλάδων, ενώ ο Μανώλης Βελονάκης, πρώην γιατρός εργασίας στο ιατρείο των Λιπασμάτων, περιγράφει τον αντίκτυπο που είχε η δουλειά στο εργοστάσιο στην υγεία των εργαζομένων.

Το «Πάρκο Εργατιάς» είναι μια παραγωγή του ⁠⁠⁠Spoovio⁠⁠⁠ σε συνεργασία με τον ⁠⁠⁠Πολυχώρο Λιπασμάτων⁠⁠⁠, το ⁠⁠⁠Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Κερατσινίου – Δραπετσώνας⁠⁠⁠, τον οργανισμό ⁠⁠⁠COMM’ON⁠⁠⁠ και τον ⁠⁠⁠Δήμο Κερατσινίου - Δραπετσώνας⁠⁠⁠. Πραγματοποιείται με την επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού.

--

Έρευνα - Σενάριο - Αφήγηση: Έλλη Ξυπολιτάκη

Sound Design - Μίξη ήχου: Βασίλης Βήττας, Έλλη Ξυπολιτάκη

--

⁠Πολυχώρος Λιπασμάτων⁠

--

ΠΗΓΕΣ


Ψηφιακό Αποθετήριο ΑΣΚΙ (Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας)
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εφημερίδων και Περιοδικού Τύπου)
Ε. Μαΐστρου, Δ. Μαυροκορδάτου, Γ. Μαχαίρας, Ν. Μπελαβίλας, Λ. Παπαστεφανάκη, Γ. Πολύζος, Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (1909-1993), Λιπάσματα Δραπετσώνας, Αθήνα 2007

Το 1913, ιδρύεται ο εργατικός οικισμός του εργοστασίου των Λιπασμάτων, ένας από τους πρώτους οικισμούς τέτοιου τύπου στην Ελλάδα, που έμεινε γνωστός στην ιστορία ως «οικήματα». Πώς ήταν η ζωή στα οικήματα και ποια η διαφορά τους με τις προσφυγικές γειτονιές της Δραπετσώνας; Ποιες ήταν οι αντιξοότητες που έπληξαν την περιοχή, μέσα και έξω από τον οικισμό, και πώς αντιμετώπισαν οι άνθρωποι του τόπου τις δυσκολίες;

Στο δεύτερο επεισόδιο της σειράς ηχητικού ντοκιμαντέρ «Πάρκο Εργατιάς», δύο πρώην κάτοικοι των οικημάτων, η Γεωργία Ιωαννίδου Χατζοπούλου και η Στέλλα Αφεντάκη, αφηγούνται τα βιώματά τους μέσα στον εργατικό οικισμό των Λιπασμάτων, ενώ ο Καθηγητής Πολεοδομίας και Ιστορίας της πόλης, Νίκος Μπελαβίλας, και η ιστορικός, Ελένη Κυραμαργιού, περιγράφουν τα δύσκολα γεγονότα του 20ου αιώνα που συντάραξαν τη Δραπετσώνα.

Το «Πάρκο Εργατιάς» είναι μια παραγωγή του ⁠⁠⁠Spoovio⁠⁠⁠ σε συνεργασία με τον ⁠⁠⁠Πολυχώρο Λιπασμάτων⁠⁠⁠, το ⁠⁠⁠Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Κερατσινίου – Δραπετσώνας⁠⁠⁠, τον οργανισμό ⁠⁠⁠COMM’ON⁠⁠⁠ και τον ⁠⁠⁠Δήμο Κερατσινίου - Δραπετσώνας⁠⁠⁠. Πραγματοποιείται με την επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού.

--

Έρευνα - Σενάριο - Αφήγηση: Έλλη Ξυπολιτάκη

Sound Design - Μίξη ήχου: Βασίλης Βήττας, Έλλη Ξυπολιτάκη

--

⁠Πολυχώρος Λιπασμάτων⁠

--

ΠΗΓΕΣ


Ν. Μπελαβίλας, Οι πρώτοι οικισμοί εργατών στην Ελλάδα. Λαύριο, Δραπετσώνα, Ελευσίνα. Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο
Ε. Μαΐστρου, Δ. Μαυροκορδάτου, Γ. Μαχαίρας, Ν. Μπελαβίλας, Λ. Παπαστεφανάκη, Γ. Πολύζος, Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (1909-1993), Λιπάσματα Δραπετσώνας, Αθήνα 2007
Ε. Κυραμαργιού, Περπατώντας στη Δραπετσώνα του Μεσοπολέμου. «Τεκμηρίωση της Ιστορίας των Οικισμών της Ελλάδας», Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, 2017.

Πώς ήταν η περιοχή της Δραπετσώνας στα τέλη του 19ου αιώνα και ποιες οι συνθήκες που οδήγησαν τελικά στην ίδρυση του εργοστασίου των Λιπασμάτων; Ποιοι ήταν οι άνθρωποι πίσω από το μεγαλεπίβολο, για την εποχή, εργοστάσιο των Λιπασμάτων και πώς κατάφεραν να γίνουν οι πρωτεργάτες της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα; Ποιός ο ρόλος της Μικρασιατικής Καταστροφής στην κατοίκηση της Δραπετσώνας και ποιά η σχέση των προσφύγων με το εργοστάσιο των Λιπασμάτων;

Στο πρώτο επεισόδιο της σειράς ηχητικού ντοκιμαντέρ “Πάρκο Εργατιάς”, η Ελένη Κυραμαργιού, εντεταλμένη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και ο Νίκος Μπελαβίλας, Καθηγητής Πολεοδομίας και Ιστορίας της πόλης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, μας μεταφέρουν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ρίχνοντας φως στα ιστορικά γεγονότα εκείνης της περιόδου που οδήγησαν στη δημιουργία των Λιπασμάτων και, τελικά, της ίδιας της Δραπετσώνας.

Το «Πάρκο Εργατιάς» είναι μια παραγωγή του ⁠Spoovio⁠ σε συνεργασία με τον ⁠Πολυχώρο Λιπασμάτων⁠, το ⁠Κέντρο Δια Βίου Μάθησης Κερατσινίου – Δραπετσώνας⁠, τον οργανισμό ⁠COMM’ON⁠ και τον ⁠Δήμο Κερατσινίου - Δραπετσώνας⁠. Πραγματοποιείται με την επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού.

--

Έρευνα - Σενάριο - Αφήγηση: Έλλη Ξυπολιτάκη

Sound Design - Μίξη ήχου: Βασίλης Βήττας, Έλλη Ξυπολιτάκη

--

Πολυχώρος Λιπασμάτων