ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក

RFI ខេមរភាសា / RFI Khmer
  • 5,0 (1)
  • ACTUALITÉS
  • TOUS LES JOURS
ទស្សនៈព្រឹត្តិការណ៍ពិភពលោក

នៅរៀងរាល់ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃ​ចន្ទ ដល់​ថ្ងៃ​សុក្រ យើង​នឹង​លើកយក​ព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់​​ៗ ដែល​កើតមាន​​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាមេរិក ដើមបូព៌ា អាស៊ី អឺរ៉ុប​​ និង​​អាហ្វ្រិក ​មក​ធ្វើការ​​បកស្រាយ ​ពន្យល់​បំភ្លឺ ​និង​​វិភាគ ​ជូន​​លោក​​អ្នក​ស្តាប់។

  1. -6 J

    អ្វីទៅជា​រចនាសម្ព័ន្ធ និង​តួនាទីរបស់កង​ឆ្មាំបដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់?

    ជា​ប្រទេស​តូច និង​មាន​ចំនួន​យោធា​តិច​ជាង​អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីស្រាអែល​បានអះអាង​ថា ការវាយប្រហារ​អ៊ីរ៉ង់​តាំងពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ទី ១៣ មិថុនា​បាន​ផ្តាច់​សង្ខារ​ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗ​នៃ​កងឆ្មាំបដិវត្តន៍​អ៊ីរ៉ង់​ជាង២០នាក់។ កងឆ្មាំបដិវត្តន៍​ជា​កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ​ដ៏​មាន​ឥទ្ធិពល អំណាច​ខ្លាំង និងស្ថិត​ក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​របស់​ប្រមុខដឹកនាំ​សាសនា លោក​អាលី ខាមេណី។ នៅ​ពេល​ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗ​ដែល​មាន​តាំង​ពី​ប្រមុខ​កងទ័ព ប្រធានសេនាធិការដ្ឋាន ឬ​ប្រធាន​ក្រុមចារកិច្ច​ត្រូវ​បាន​អ៊ីស្រាអែល​បាញ់​សម្លាប់​ជាង​៥ថ្ងៃ​មក​នេះ តើ​កងឆ្មាំបដិវត្តន៍​អ៊ីរ៉ង់​នឹង​មាន​ជោគវាសនា​យ៉ាងណា និង​ថា តើ​កងទ័ពឆ្មាំបដិវត្តន៍​អ៊ីរ៉ង់​មាន​រចនាសម្ព័ន្ធ​យ៉ាង​ដូចម្តេចខ្លះ? នៅអ៊ីរ៉ង់ កងទ័ពឆ្មាំបដិវត្តន៍ជាអង្គភាពទ័ពដាច់ដោយឡែកពីកងទ័ពជាតិ។ បន្ទាប់ពីធ្វើបដិវត្តន៍ផ្តួលរំលំរបបរាជានិយមស្ហាហ៍ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិកនៅឆ្នាំ ១៩៧៩ របបអ៊ីស្លាមអ៊ីរ៉ង់បានបង្កើតកងឆ្មាំបដិវត្តន៍នេះឡើងដើម្បីការពារអំណាចរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំសាសនា ការពារមនោគមវិជ្ជា និងការពារបដិវត្តន៍ដ៏ក្មេងខ្ចី ព្រោះថា គេមិនទុក​ចិត្ត និងមិនទាន់ជឿជាក់លើភក្តីភាពរបស់កងទ័ពជាតិដែលបន្សល់ទុកពីរបបរាជានិយម។ កងឆ្មាំបដិវត្តន៍ស្ថិតក្រោមអំណាចបញ្ជាផ្ទាល់របស់ប្រមុខដឹកនាំសាសនាអ៊ីស្លាមអ៊ីរ៉ង់ លោក អាលី ខាមេណី។ ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់កងទ័ពឆ្មាំបដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់សុទ្ធសឹងជាអ្នកជឿងប់លើបដិវត្តន៍​អ៊ីរ៉ង់ និង​ជា​អតីតទាហាន​ដែលបានចូលរួម​ប្រយុទ្ធ​ក្នុង​សង្គ្រាមអ៊ីរ៉ាក់ អ៊ីរ៉ង់​ពី​ឆ្នាំ ១៩៨១ដល់ឆ្នាំ ១៩៨៩។ ដោយសារ​តែថ្នាក់ដឹកនាំរបស់កងឆ្មាំបដិវត្តន៍មានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធ ជាទីប្រឹក្សា និង​ជា​មនុស្សជំនិតរបស់ប្រមុខដឹកនាំសាសនាអ៊ីស្លាមអ៊ីរ៉ង់​ទើប​កងឆ្មាំបដិវត្តន៍នេះមានឥទ្ធិពលខ្លាំងណាស់ក្នុងប្រទេស ទាំងក្នុងវិស័យនយោបាយ និង​សេដ្ឋកិច្ច ពោលគឺមានអំណាចជាងកងទ័ពជាតិទៅទៀត។ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីដែលថ្នាក់ដឹកនាំសាសនាអ៊ីស្លាមអ៊ីរ៉ង់បានបង្កើតឡើងនៅក្រោយបដិវត្តន៍ឆ្នាំ១៩៧៩ កងទ័ពជាតិមានតួនាទីការពារព្រំដែន និងរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់ផ្ទៃក្នុង។ ចំណែកកងឆ្មាំបដិវត្តន៍ការពាររបបអ៊ីស្លាមអ៊ីរ៉ង់។ គេបានប្រដូច កងឆ្មាំបដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់ទៅនឹងការបង្កើតរដ្ឋនៅក្នុងរដ្ឋ។ គេអាចនិយាយបានថា បន្ថែមពីលើកងទ័ពជាតិ អ៊ីរ៉ង់នៅមានកងកម្លាំងឆ្មាំបដិវត្តន៍បន្ថែមទៀត ចន្លោះ​ពី១២០ ០០០ ទៅ ១៩០ ០០០នាក់។ នេះបើតាមការប៉ាន់ស្មានរបស់វិទ្យាស្ថានអន្តរជាតិដើម្បីសិក្សាយុទ្ធសាស្រ្ត។ រហូត​មក​ទល់​ពេល​នេះ កងទ័ពឆ្មាំបដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់តែងតែធ្វើហួសព្រំដែន និងចេះតែលូកដៃពង្រីកដែនអំណាចរបស់ខ្លួន ដូចជាបង្កើតប៉ូលិស​សីលធម៌ ក្រុមចារកម្ម និង​កម្លាំងតស៊ូ Basij ដែល​ជា​ទាហាន​ប៉ារ៉ា​ទទួល​បន្ទុក​បង្ក្រាប​អ្នកប្រឆាំង​ក្នុង​ប្រទេស។ ដូច​កងទ័ពជាតិ​ដែរ កងឆ្មាំបដិវត្តន៍​បាន​អភិវឌ្ឍន៍​បង្កើត​ដាច់​ដោយឡែក​នូវ​អង្គភាព​ចំណុះ​ផ្ទាល់ខ្លួន​ចំនួន ៤ គឺ​កងឆ្មាំបដិវត្តន៍ជើងគោក ជើងទឹក ជើងអាកាស និងកម្លាំងពិសេស Qud Forceដែលមានបេសកកម្មនៅទឹកដីបរទេស។ អង្គភាពទាំងអស់នេះស្ថិតក្រោមការបញ្ជាគ្រប់គ្រងរបស់អគ្គមេបញ្ជាការហ៊ូសេន សាឡាមី និងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ប៉ុន្មាននាក់​ដែល​ជា​អ្នកផ្តល់​ប្រឹក្សាផ្ទាល់ទៅ​អាយ៉ាតូឡា អាលី ខាមេណី អគ្គមគ្គុទ្ទេសក៍​សាសនា​អ៊ីរ៉ង់។ កងឆ្មាំបដិវត្តន៍ជើងទឹកមានបេសកកម្មធានាសន្តិសុខឲ្យកប៉ាល់ដឹកប្រេងរបស់អ៊ីរ៉ង់នៅឈូងសមុទ្រពែរ្ស និង​ល្បាតច្រកសមុទ្រ Hormuz ដែល​ជា​ច្រកឆ្លងកាត់របស់កប៉ាល់ដឹកទំនិញអន្តរជាតិពីឈូងសមុទ្រទៅមហាសមុទ្រឥណ្ឌា។ ក្រុមឆ្មាំបដិវត្តន៍អ៊ីរ៉ង់ធ្លាប់ចាប់ស្ទាក់ទូកចម្បាំងរបស់អាមេរិកនៅឆ្នាំ២០១៦ និងចាប់ជំរិតកប៉ាល់ដឹកទំនិញអង់គ្លេសនៅឈូងសមុទ្រពែរ្សកាលពីឆ្នាំ២០១៩។ មានឈ្មោះជាកងឆ្មាំបដិវត្តន៍ជើងអាកាស តែ​អង្គភាព​នេះ​មិនផ្តោតលើការប្រយុទ្ធដោយប្រើយន្តហោះចម្បាំង​ទេ។ ដើម្បី​ប៉ះប៉ូវ​ដល់កងទ័ពជើងអាកាស​ដែល​ខ្សោយ និង​មិនសូវមានយន្តហោះចម្បាំង កងឆ្មាំបដិវត្តន៍ជើងអាកាសផ្តោតលើការអភិវឌ្ឍ​កម្មវិធី​ផលិតដ្រូន និង​មីស៊ីលបាលីស្ទិក។ អាមេរិកធ្លាប់វាយតម្លៃថា អ៊ីរ៉ង់ជាប្រទេសដែលមានប្រព័ន្ធមីស៊ីលបាលីស្ទិកច្រើនជាងគេ​រហូត​រាប់ពាន់ដើម​នៅក្នុងស្តុក​របស់ខ្លួន។ នៅឆ្នាំ២០២២ មេទ័ពរបស់អ៊ីរ៉ង់ គឺ Mohammed Bagheri ដែលមានអំណាចគ្រប់គ្រងកងទ័ពជាតិ កម្លាំងសន្តិសុខ និង​កងឆ្មាំ

    7 min

  2. 15 JUIN

    អ្វីទៅជា​គោលដៅ​របស់អ៊ីស្រាអែល នៅក្នុង​សង្រ្គាមវាយប្រហារលើអ៊ីរ៉ង់​ពេលនេះ?

    ដោយអះអាងជាឯកតោភាគីថា អ៊ីរ៉ង់មានសមត្ថភាពជិតអាច​ផលិត​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរដែលគ្រោះថ្នាក់​ដល់​អាយុជីវិត​របស់​អ៊ីស្រាអែល ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​អ៊ីស្រាអែល​បាន​បញ្ជា​ឲ្យ​បើកការវាយប្រហារទៅលើ​អ៊ីរ៉ង់ ដោយសំដៅ​លើ​ទីតាំង​កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរ និងមូលដ្ឋានយោធាសំខាន់ៗ​របស់​អ៊ីរ៉ង់។ ទោះអ៊ីរ៉ង់​បាញ់ស្រោច​មីស៊ីល​វាយបកសងសឹកមកវិញ ក៏នាយករដ្ឋមន្រ្តី​អ៊ីស្រាអែល លោក​បេនចាមីន នេតាន់យ៉ាហ៊ូនៅតែពើងទ្រូង និង​សន្យា​កាលពីថ្ងៃអាទិត្យទី ១៥​មិថុនាថា នឹង​ដាក់​ទោស​ធ្ងន់ធ្ងរលើអ៊ីរ៉ង់ បើសិន​មីស៊ីលរបស់អ៊ីរ៉ង់​សម្លាប់ជីវិត​ប្រជាជនស៊ីវិល​អ៊ីស្រាអែល។ ហេតុអ្វី​អ៊ីស្រាអែល​សម្រេច​ចិត្ត​ចាប់ផ្តើមធ្វើសង្រ្គាមជាមួយអ៊ីរ៉ង់​នៅពេល​​នេះ? នៅយប់ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ឈានចូលថ្ងៃសុក្រទី ១៣​មិថុនា អ៊ីស្រាអែល​បាន​បញ្ជូន​យន្តហោះចម្បាំង​ជាង​២០០គ្រឿង​ទៅវាយប្រហារ​លើ​មូលដ្ឋានទ័ពអាកាស និង​ទីតាំង​នុយក្លេអ៊ែរ​ជាច្រើន​កន្លែង​នៅទូទាំង​ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ នៅក្រោម​ហេតុផល​​ការពារ​ខ្លួន ព្រោះថា អ៊ីរ៉ង់​ជិតបានសម្រេចគោលដៅក្នុងការ​ផលិត​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ ដែល​គំរាមកំហែង​អាយុជីវិត​របស់​អ៊ីស្រាអែល។ អ៊ីស្រាអែលនៅ​អះអាងថា ខ្លួន​មាន​ភស្តុតាង​ដែលបង្ហាញថា អ៊ីរ៉ង់​មាន​សមត្ថភាព​ជិត​អាច​ផលិត​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ យ៉ាងយូរ​នៅ​ប៉ុន្មាន​ខែខាងមុខ។ ប៉ុន្តែ នេះគ្រាន់តែ​ជា​ការលើកឡើងជាឯកតោភាគី ​របស់​អ៊ីស្រាអែល។ អ៊ីរ៉ង់វិញ​​បាន​បដិសេធទាត់ចោលការចោទប្រកាន់ រហូតតមក។ ​ចំណែក​ ទីភ្នាក់ងារ​ថាមពល​បរមាណូអន្តរជាតិ​AIEA ក៏បាន​បញ្ជាក់ដែរថា អ៊ីរ៉ង់សព្វថ្ងៃ​អាច​ចម្រើន​សារធាតុ​អ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម​ត្រឹម​៦០% ពោលគឺ​មិនគ្រប់គ្រាន់​ដើម្បីអាចផលិត​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​នៅឡើយទេ។ ការវាយប្រហារ​ទៅលើ​ទីតាំង​នុយក្លេអ៊ែរ​ក្នុងទឹកដីអ៊ីរ៉ង់ គ្រាន់តែ​ជាលេសមួយប៉ុណ្ណោះរបស់អ៊ីស្រាអែល​ដើម្បី​បង្កាត់ភ្លើងសង្រ្គាម​ជាមួយអ៊ីរ៉ង់។ ជាក់ស្តែង រោងចក្រ​នុយក្លេអ៊ែរ​របស់អ៊ីរ៉ង់​ដែល​មួយចំនួន​ស្ថិតនៅក្រោមដី​ក្នុងជម្រៅ​ដ៏សែនជ្រៅ​ដល់​ទៅ ៨០០ម៉ែត្រ មិនត្រូវ​បំផ្លាញ​ខូចខាតធំដុំដោយសារ​ការវាយប្រហារ​របស់​អ៊ីស្រាអែល​​។ បើសិន​ទីតាំង​រោងចក្រ​នុយក្លេអ៊ែរ​របស់​អ៊ីរ៉ង់​មិនមែនជា​គោលដៅបំផ្លាញរបស់ខ្លួន តើ​អ៊ីស្រាអែល​មានហេតុផលអ្វីដែលត្រូវ​ប្រកាស​ធ្វើសង្រ្គាមនឹង​​អ៊ីរ៉ង់ ដែលជា​ប្រទេស​ដ៏ធំមានឥទ្ធិពលជាងគេនៅក្នុងតំបន់ ​នៅពេល​នេះ? មហិច្ឆតា​ចង់​បាន​របស់អ៊ីស្រាអែល​បាន​ស្តែង​ចេញ​យ៉ាងច្បាស់​នៅក្នុងសារ​របស់​នាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែល កាលពីថ្ងៃសុក្រ។ ក្រៅតែពីអួតសរសើរ​ប្រតិបត្តិការដ៏ជោគជ័យ​របស់​កងទ័ពជើងអាកាស​របស់អ៊ីស្រាអែល ប្រមុខដឹកនាំ​រដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែល លោកបេនចាមីន នេតាន់យ៉ាហ៊ូ​បាននិយាយ​ថា លោកសង្ឃឹម ថា ការបន្តប្រតិបត្តិការ​យោធា​របស់​អ៊ីស្រាអែល​នៅ​ទឹកដីអ៊ីរ៉ង់​នឹង​ជួយបើកផ្លូវ​ឲ្យ​ប្រជាជន​អ៊ីរ៉ង់​ឈាន​ទៅ​សម្រេចក្តីប្រាថ្នា​របស់ពួកគេ នោះគឺការទាមទារ​​​សិទ្ធិសេរីភាព​។ នាយករដ្ឋមន្រ្តីអ៊ីស្រាអែលចង់​ឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ​របបដឹកនាំ​នៅអ៊ីរ៉ង់ ព្រោះថា ចាប់តាំង​ពីកកើតឡើង​ដោយសារ​បដិវត្តអ៊ីស្លាម​ របបដឹកនាំ​អ៊ីស្លាម​បាន​គំរាមជាប់ជានិច្ចថា នឹង​បំផ្លាញ ​លុប​អ៊ីស្រាអែល​ចេញពីផែនទីពិភពលោក។ ពាក្យគំរាមនេះ​បាន​ដក់ជាប់​ក្នុង​ការចងចាំ​របស់​ប្រជាជន​អ៊ីស្រាអែល។ ដូច្នេះ ចំពោះ​ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែល នេះជាវេលា​ដ៏ប្រពៃ​ដែលអ៊ីស្រាអែលត្រូវតែបើកការ​វាយប្រហារ ដើម្បី​ឈានទៅផ្តួលរំលំអំណាច​របស់​របបដឹកនាំ​អ៊ីស្លាម​នៅ​អ៊ីរ៉ង់។ ម្យ៉ាង​នេះ​ក៏អាច​ជាផ្នែកមួយ​នៃ​ផែនការ​យុទ្ធសាស្រ្ត​របស់​អ៊ីស្រាអែលដែរ។ អ្វីៗចាប់ផ្តើម​ជាមួយ​សង្រ្គាម​ហ្កាហ្សា នៅពេល​អ៊ីស្រាអែល​ចាប់វាយប្រហារ​លើ​ក្រុមហាម៉ាស​ប៉ាឡេស្ទីនដែល​ទទួល​ជំនួយ​យោធា​ពីអ៊ីរ៉ង់។ បន្ទាប់ពី​បំបាក់កម្លាំង​​ហាម៉ាសឲ្យរាបដល់​ដី​ ដូច​អគារបាក់រលំដោយសារ​តែ​ការសង្រ្គាមវាយប្រហារ​ជាង​១ឆ្នាំ អ៊ីស្រាអែលនៅ​ខែ​កញ្ញាឆ្នាំ ២០២៤ ចាប់​ងាក​ទៅវាយប្រហារ​ចលនា​ហេសបូឡា​ដែល​ជា​កូនចៅម្នាក់​ទៀត​របស់​​ឲ្យអ៊ីរ៉ង់ នៅ​លីបង់។ មាន​បច្ចេកវិទ្យា​និង​សមត្ថភាពខ្លាំងពូកែ​ខាង​ផ្នែកចារកម្ម អ៊ីស្រាអែល​បាន​ដៅ​សម្លាប់​គ្មាន​សល់​មេបញ្ជាការ និង​ថ្នាក់ដឹកនាំនយោបាយ​របស់​ក្រុមហេសបូឡាលីបង់។ សព្វថ្ងៃនេះ ចលនា​ហេសបូឡា​ដែល​អ៊ីរ៉ង់​លួចចិញ្ចឹម​ ផ្តល់ជំនួយ​យោធា​និងហិរញ្ញវត្ថុ ត្រូវ​ចុះទ្រោម

    6 min

  3. 13 JUIN

    ជម្លោះអ៊ីស្រាអែលនិងអ៊ីរ៉ង់៖ ហេតុអ្វីប្រេងឡើងថ្លៃយ៉ាងគំហុក?

    តម្លៃប្រេងនៅទីផ្សារអន្តរជាតិ ពិសេសនៅប្រទេសអឺរ៉ុប បានហក់ឡើងថ្លៃខ្ពស់មួយរំពេច បន្ទាប់ពី   អ៊ីស្រាអែល បើកការវាយប្រហារយ៉ាងដំណំទៅលើមូលដ្ឋានយោធានិងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់។ តែកងទ័ពអ៊ីស្រាអែលមិនទាន់បានវាយប្រហារទៅលើកន្លែងផលិតប្រេងអ៊ីរ៉ង់ ឬយកមូលដ្ឋានចម្រាញ់ប្រេងរបស់អ៊ីរ៉ង់ជាផ្ទាំងស៊ីបនោះទេ។ ចុះហេតុអ្វី​តម្លៃប្រេងហក់ឡើងថ្លៃយ៉ាងគំហុក? ​ តម្លៃប្រេង ដែលកំពុងតែកើនឡើងស្រាប់ ព្រោះតែភាពមិនប្រាកដប្រាជានៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ រួមនិងក្តីព្រួយបារម្ភដែលដរចេញពីរនាំងពន្ធគយដ៏ខ្ពស់របស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ ហើយស្រាប់តែអ៊ីស្រាអែល​វាយប្រហារលើអ៊ីរង់ ក៏កាន់តែបន្ថែមទម្ងន់ នាំឲ្យប្រេងឡើងថ្លៃមួយកម្រិតទៀត។ ដូច្នេះ មូលហេតុនៃ​ការឡើងថ្លៃប្រេង នៅពេលនេះ គេអាចពន្យល់បានយ៉ាងងាយថា មកពីទំនាស់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ នៅតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ដែលកើតឡើងព្រោះតែការប៉ះទង្គិចប្រដាប់អាវុធរវាងអ៊ីស្រាអែលនិងអ៊ីរ៉ង់។ គ្រាន់តែមួយរំពេចសោះ ប្រេងហក់ឡើងពីរង្វង់ ៦០-៦៥ ដុល្លារ ដល់ទៅរង្វង់ ៧០-៧៥ដុល្លារ ក្នុងមួយធុងបារិល  ពោលគឺឡើងពី១០ ទៅ១៣%ឯណោះ គិតនៅថ្ងៃសុក្រទី១៣មិថុនា។ ប្រសិនបើប្រៀបធៀប ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងអ៊ីស្រាអែលនិងអ៊ីរ៉ង់លើកនេះ  ជំរុញឲ្យតម្លៃប្រេងហក់ឡើងថ្លៃខ្ពស់ជាងពីការបាញ់ប្លោងដាក់គ្នារវាងប្រទេសទាំង២ ក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ នោះទៅទៀត។ ការឡើងថ្លៃប្រេងភ្លាមភ្លែតនេះ ក៏មានការរួម​ចំណែកពីភាពចលាចល​របស់ក្រុម​អ្នកវិនិយោទុន និងអ្នកលេងទីផ្សារភាគហ៊ុន ដែរ។ គួរសង្កត់ធ្ងន់​ថា ក្នុង​ការវាយប្រហារនៅថ្ងៃសុក្រទី១៣មិថុនា កងទ័ព​អ៊ីស្រាអែលបាញ់សម្រុកតែទៅលើមូលដ្ឋានយោធានិងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់តែប៉ុណ្ណោះ តែអ៊ីស្រាអែលមិនទាន់បាយវាយប្រហារទៅលើមូលដ្ឋានចម្រាញ់និងផលិតប្រេងអ៊ីរ៉ង់នៅឡើយទេ​។ អ្នកជំនាញប៉ាន់ប្រមាណថា ប្រសិន​បើអ៊ីស្រាអែលកំណត់ផ្ទាំងស៊ីបលើកន្លែងផលិតប្រេងអ៊ីរ៉ង់ គឺតម្លៃប្រេងច្បាស់ជាហក់ឡើងខ្ពស់ជាង​នេះឆ្ងាយណាស់​ ឬ ក្នុងរយៈពេលខ្លីភ្លាមៗ ប្រេងអាចនឹង​ឡើងដល់ ៨០ដុល្លារ ​​ក្នុងធុងបារិល​ ក៏អាចថាបាន។ នេះបើតាមអ្នកជំនាញនៃមជ្ឈមណ្ឌស្រាវជ្រាវ​ហិរញ្ញវត្ថុ Capital Economics នៅទីក្រុង​ឡុងដ៍​។ សំណួរសួរថា តើប្រេងអាចបន្តឡើងថ្លៃដល់ពេលណា? ចម្លើយភ្លាមៗ គឺថា នេះវាអាស្រ័យនឹងការអូសបន្លាយជម្លោះ តើវាអាចនៅយូរកម្រិតណា? តែចូរកុំភ្លេចថា ការនាំចេញប្រេងពីតំបន់ដើមបូព៌ាកំពុងតែជួបឧបសគ្គរាំងស្ទះ និងបង្កក្តីបារម្ភ ជាខ្លាំង។ ឧបសគ្គនិងក្តីបារម្ភ ពីព្រោះថា អ៊ីរ៉ង់ ជាប្រទេសផលិតប្រេងដ៏សំខាន់មួយ ដែលអាចផលិតប្រេង ចំនួន ៣,៣ លានបារិល​ក្នុងមួយ​ថ្ងៃ ហើយអ៊ីរ៉ង់ក៏​ត្រូវអ្នកជំនាញចាត់ទុកថាជាប្រទេសនាំចេញប្រេងដ៏សំខាន់ក្នុងចំណោម ១០ ប្រទេសនៅលើពិភពលោក។ ម្យ៉ាងទៀត ប្រសិនបើអ៊ីរ៉ង់បិទខ្ទប់ច្រក​ដឹកប្រេងអន្តរជាតិដែល​ខ្លួន​​គ្រប់​គ្រង​ ជាពិសេស​  ច្រកសមុទ្រ ​ Ormuz (Hormuz) នោះគឺជាសុបិនអាក្រក់ធំណាស់​។ ដ្បិតថា ច្រកដឹកប្រេង Ormuz នេះ ជាប្រភពចរាចរណ៍ប្រេង ប្រមាណជា ២០% នៃទីផ្សារប្រេងលើពិភពលោក។ ពោលគឺនាវាអាចដឹកប្រេងចេញចូលច្រកនេះ ចំនួន ២០ លានធុងបារិល​ ក្នុងមួយថ្ងៃៗ។ ប្រសិនបើអ៊ីរ៉ងបិទច្រកនេះពិត​មែន នោះតម្លៃប្រេងអាចនឹងហក់កក់ពពក ដោយត្រូវ​បូក ២០ដុល្លារ បន្ថែមទៀត​ទៅលើ​តម្លៃ​ដ៏​ខ្ពស់​សព្វថ្ងៃ​។ នេះបើតាមអ្នកជំនាញវាយតម្លៃហានិភ័យក្នុងវិស័យប្រេង។ តើនរណាអាចនឹងដើរតួសម្របសម្រួលបាន? អ្នកជំនាញប្រមើលឃើញថា ស្ថានការណ៍ដ៏លំបាក​នេះ​អាចនឹងធូរស្រាលវិញ ប្រសិនបើ អ៊ីរ៉ង់និងសហរដ្ឋអាមេរិក អាចរកឃើញកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយគ្នា ក្នុងសំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរ។ ប្រទេសទាំង២គ្រោ​ងនឹងត្រូវ​ជួបចរចាគ្នាជាថ្មី នៅប្រទេសអូរម៉ង់ នាថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៥មិថុនា ខាងមុខនេះ។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើគ្មានកិច្ចព្រមព្រៀងទេ វ៉ាស៊ីនតោននៅតែដាក់សម្ពាធសង្កត់ក​ តេហេរ៉ង់ កាន់តែខ្លាំង ហើយការនាំចេញប្រេងរបស់អ៊ីរ៉ង់អាចនឹងធ្លាក់ចុះ។ ទោះជា​ម្តេចក្តី​ ប្រទេសចិននៅតែបន្តជួយនាំចេញប្រេងអ៊ីរ៉ង់ គឺតាមរយៈការជួយទិញប្រេងពី​អ៊ីរ៉ង់ ក្នុងមួយថ្ងៃ ពី៥សែន ទៅ១លានបារិល។ នេះបើតាមអ្នកជំនាញ Bjarne Schieldrop នៃមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ SEB ដោយបញ្ជាក់ទៀតថា ចិនជាអ្នកនាំចូលប្រេងលំដាប់ទី១ ពី​អ៊ីរ៉ង់ ហើយប៉េកាំង ក៏នឹងនៅតែបន្តទិញប្រេងអ៊ីរ៉ង់តទៀត។ តើប្រទេសណាអាចនឹងកេងចំណេញពីស្ថានភាពប្រេងឡើងថ្លៃ​នេះ? ក្នុងករណីផលិតកម្មប្រេងរបស់អ៊ីរ៉ង់ធ្លាក់ចុះ ប្រទេសដែលអាចឆ្លៀតកើបផលចំណេញ គឺ អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត និងសមាជិកក្រុមប្

    5 min

  4. 28 MAI

    ឥណ្ឌូណេស៊ី​ប្រកាស​ចង់​ប្រើ​​​នុយក្លេអ៊ែរ ​ដើម្បី​ធ្វើ​អន្តរកាលថាមពល

    ដើម្បី​ឆ្លើយ​តប​ទៅ​នឹងសេចក្តី​ត្រូវ​ការកាន់តែ​ធំឡើងៗ ​ផ្នែក​ថាមពល​អគ្គិសនី​ ឥណ្ឌូណេស៊ី​ប្រកាស​ងាក​ទៅ​ប្រើ​​នុយក្លេអ៊ែរ ចាប់​ពី​ឆ្នាំ​២០៤០ទៅ។ ដំណឹង​នេះ​បាន​ទាក់ទាញក្រុមហ៊ុនធំគ្រាក់ៗ​នៅ​លើ​ពិភពលោកឱ្យ​មក​កាន់​ដៃ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ឆ្លង​អន្តរកាល​ថាមពល។​ ប៉ុន្តែអ្នក​ជំនាញ​ហាក់​មាន​មន្ទិល​សង្ស័យ​ខ្លាំង ព្រោះ​យល់​ថា​គម្រោង​សាង​សង់​មជ្ឈមណ្ឌលនុយក្លេអ៊ែរ​ថ្លៃខ្លាំង ហើយ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​មាន​ប្រវត្តិ​មិន​សូវ​ល្អ​ទេ ក្នុង​ការ​សម្រេច​សមិទ្ធិ​ធំៗ។ មាន​ប្រជាជន​ច្រើន​ជាង​គេ​លំដាប់​ទី​៤​នៅលើ​ពិភពលោក មាន​​សេចក្តី​ត្រូវ​ការ​ផ្នែក​ថាមពល​កាន់​តែ​ធំ​ឡើង​ៗ​ជា​លំដាប់​ស្រប​តាម​​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​លឿន​រហ័ស ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​បាន​សម្រេច​ចិត្ត​​ងាក​ទៅ​​ប្រើ​ថាមពល​នុយក្លេអ៊ែរ​ ដើម្បី​សុវត្ថិភាព​យូរអង្វែង​នាពេល​អនាគត។ ជម្រើស​ប្រើ​ថាមពល​នុយក្លេអ៊ែរនេះ​ ក៏​ជា​នយោបាយ​ជាតិ​ សម្រាប់​នាំឥណ្ឌូណេស៊ី​​ឆ្លង​អន្តរកាល​ថាមពល។ រហូត​មក​ទល់​ពេល​នេះ ឥណ្ឌូណេស៊ី​​រំពឹង​យ៉ាង​ខ្លាំង​លើ​ថាមពលផូស៊ីល (​ធ្យូងថ្ម និង​ឧស្ម័នធម្មជាតិ) ដែល​សម្បូរ​ហូរហៀនិង​​​មាន​តម្លៃ​ថោក ប៉ុន្តែ​​បញ្ចេញ​ផ្សែង​បំពុល​បរិស្ថាន​ខ្លាំងណាស់។ ឥណ្ឌូណេស៊ី​បាន​កំណត់​កាលបរិច្ឆេទឆ្លង​អន្តរកាល​ថាមពល​ដើម្បី​អាកាសធាតុ ប្រកប​ដោយ​​​មហិច្ឆតា​ដ៏​ធំធេង​ខ្លាំង​ក្រៃ។ លោកប្រធានាធិបតី​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ ស៊ូប្រីយ៉ាតូ បាន​ធានា​ផ្តល់​សុវត្ថិភាព​ថាមពល​ជូន​ប្រទេស ដោយ​លុប​បំបាត់ថាមពល​ដើរ​ដោយ​​ធ្យូង​ថ្ម ក្នុង​រយៈ​ពេល​១៥​ឆ្នាំ និង​សម្រេច​កម្មវត្ថុ​បញ្ចេញ​ឧស្ម័ន​កាបូនិក​សូន្យ នៅ​ឆ្នាំ​២០៥០។ ដូច្នេះ ដើម្បីជំនួស​ថាមពល​ធ្យូង​ថ្ម ​ដើម្បី​ឆ្លើយ​តប​ទៅ​នឹង​សេចក្តីត្រូវការ​សម្បើម ហើយ​ដើម្បី​កាត់​បន្ថយ​ការ​បញ្ចេញ​ឧស្ម័នកាបូនិក ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ចាំបាច់​ត្រូវ​​តែ​ប្រើ​នុយក្លេអ៊ែរ។ បើ​តាម​គម្រោង ​ឥណ្ឌូណេស៊ី នឹង​​អភិវឌ្ឍ​មជ្ឈមណ្ឌល​ថាមពល​ដើរ​ដោយ​នុយក្លេអ៊ែរ​ ដែល​មាន​សមត្ថភាព​ផ្តល់​ចរន្ត​អគ្គីសនី​ដល់​ទៅ​១០ជីហ្កាវ៉ាត់ នៅ​ឆ្នាំ​២០៤០ ដោយ​មានទីតាំង​​សរុប​ប្រមាណ​២៩មណ្ឌល។​ ​ ដើម្បី​អភិវឌ្ឍ​សេដ្ឋកិច្ច​ តំបន់​ភាគកណ្តាល តំបន់​ខាង​កើត ​នៃ​ប្រទេសនិង​ជិត​កន្លែង​យក​រ៉ែ​ដែល​ល្មោភ​ថាមពល​ខ្លាំង មជ្ឈមណ្ឌល​នុយក្លេអ៊ែរ ត្រូវសាង​សង់​នៅតាម​តំបន់ខុសៗគ្នា ​​នៅ​ក្រៅ​កោះ​ជ្វា (Java)​ និង​ផ្តុំ​គ្នា​ជាពិសេស​នៅ​តំបន់​ភាគ​ខាង​ជើងកោះ​​ស៊ូម៉ាត្រា ​កោះ​រីយ៉ូ (ខាង​ជើង) កោះប័រនេអូ(លិច​និងកើត) កោះលេឡែប និងកោះ​ប៉ាពូអាស៊ី។ មជ្ឈមណ្ឌល​នុយក្លេអ៊ែរ​ដំបូង នៅ​លើ​កោះ​Bornéo នឹង​អាច​ចាប់​ដំណើរ​ការ​មុនគេ​បាន​នៅ​រវាង​ពី​ឆ្នាំ​២០៣០ទៅ​២០៣២។ នេះ​បើ​តាម​ការ​អះអាង​របស់​លោក​ Bahlil Lahadalia រដ្ឋមន្ត្រី​ក្រសួង​ថាមពល​និង​ធនធាន​រ៉ែ កាលពី​ខែ​មេសា ដោយ​បន្ថែម​ថា ម៉ាស៊ីន​ប្រតិករ​ទីមួយ​ មាន​សមត្ថភាព​ត្រឹម​២៥០ទៅ​៥០០មេហ្កាវ៉ាត់ទេ។ ជា​ប្រភេទ​ម៉ាស៊ីនបច្ចេកវិទ្យាប្រតិករ​តូច (Small Mudular Reactor) ​មិន​សូវ​ខ្លាំង​ដូច​ម៉ាស៊ីនប្រតិករធំៗ​ប្រើ​ក្នុង​មជ្ឈមណ្ឌលនុយក្លេអ៊ែរ​នៅលើ​ពិភពលោកដែល​មាន​កម្លាំង​ដល់​ទៅ​១៦៥០មេហ្កាវ៉ាត់ ប៉ុន្តែ​ស៊ីចង្វាក់​​ខ្លាំង​នឹង​ស្ថានភាព​ភូមិសាស្ត្រ​ឥណ្ឌូណេស៊ី។ ជា​សរុប នាពេល​អនាគត ​នុយក្លេអ៊ែរនឹង​ជួយ​ផលិត​​ថាមពល​បាន​ប្រមាណ​ពី​៤៥ទៅ​៥៤ជីហ្កាវ៉ាត់ ឬ​ត្រូវ​ជា​ប្រមាណ​១០%​នៃ​សមត្ថភាព​ថាមពល​របស់​ប្រទេស ដែលមាន​កម្មវត្ថុ​ប្រើ​ថាមពល​កើត​ឡើង​វិញ (ថាមពល​វាយោ ថាមពល​ព្រះអាទិត្យ ថាមពលជីវៈ...) ឱ្យ​ដល់​៨០%​​ពី​នេះ​ដល់​ឆ្នាំ​២០៦០។ សល់​ប៉ុន្មាន​ឥណ្ឌូណេស៊ី​នឹង​ប្រើ​​ឧស្ម័នធម្មជាតិ​ ​សម្រាប់​បំពេញ​កម្មវត្ថុ​ថាមពល។ គម្រោង​នុយក្លេអ៊ែរ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​នេះ​បាន​ទទួល​ចំណាប់​ខ្លាំង​ពី​សំណាក់​ក្រុមហ៊ុន​យក្ស​ផ្នែក​ថាមពល​នុយក្លេអ៊ែរ ជា​ច្រើន​នៅ​លើ​ពិភពលោក។ អាជ្ញាធរ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ថា​កំពុង​​ផ្តើម​ពិភាក្សា​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុនអាមេរិក បារាំង ចិន រុស្ស៊ី​។ មិន​ដឹង​ថា​តើ​ទស្សនកិច្ច​របស់​ប្រធានាធិបតី​បារាំង លោក​អេម៉ានុយអែល​ម៉ាក្រុង នៅ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​ នា​ថ្ងៃ​ទី​២៨​ឧសភា​២០២៥​នេះ​ អាច​មាន​ផ្តោត​លើ​សំណុំ​រឿង​នុយក្លេអ៊ែរ​នេះ​ដែរ​ឬ​យ៉ាង​ណា​ទេ។ ​អគ្គនាយក​ក្រុមហ៊ុន​អគ្គិសនី​បារាំងEDF ដែល​អម​​ដំណើរ​លោក​ម៉ាក្រុង​ទៅ​ហ្សាកាតា ក៏​មិន​បញ្ជាក់​ព័ត៌មានទាក់ទង​នឹង​សំណើ​ចង់​បាន​កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ​សាង​សងសង់​ម៉ាស៊ីន​ប្រតិករ​នុយក្លេអ៊ែរ​ឥណ្ឌូណេស៊ី​

    5 min

  5. 8 MAI

    តើអាស៊ីគួរទាញយកប្រយោជន៍ពីការដំឡើងពន្ធរបស់​អាមេរិក​លើ​ផ្ទាំងសូឡា​?

    នៅចុងខែមេសា​កន្លងទៅ រដ្ឋបាលលោកដូណាល់ ត្រាំ​បានប្រកាស​គម្រោង​ដំឡើងពន្ធ​ខ្ពស់កប់ពពក​លើ​ផ្ទាំងសូឡា​ស្រូបពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលនាំចូលពីបណ្តា​ប្រទេស​នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ដោយ​ប្រកាស​ដំឡើងពន្ធ​ពី​៣០% ទៅ​៣០០០% ដូចករណី​ផ្ទាំងសូឡា​នាំចូលពី​កម្ពុជា លោកដូណាល់​ត្រាំ​ចង់ប្រើវិធានការដំឡើង​ពន្ធដើម្បីដាក់សម្ពាធ​លើ​ចិនដែល​អាមេរិក​ជឿថា លួចទៅ​បង្កើត​រោងចក្រ​ផលិត​នៅប្រទេស​អាស៊ីផ្សេងទៀត ក្នុងគោលបំណងគេចពន្ធរបស់​អាមេរិក និងអឺរ៉ុប។ អ្នកជំនាញ​វិញវាយតម្លៃថា វិធានការដំឡើងពន្ធ​របស់​រដ្ឋបាលលោកដូណាល់​ត្រាំ អាច​ជា​ឱកាស​មាសព្រោះថា បណ្តាប្រទេស​នៅអាស៊ីអាចទិញ​ផ្ទាំងសូឡា​ក្នុងតម្លៃថោកដើម្បីជំរុញ​ការប្រើប្រាស់​ថាមពល​ស្អាតស្អំ មិនបំពុលបរិស្ថានដូច​ជាថាមពល​ផូស៊ីល។ សង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្ម​ តាមរយៈ​ការប្រកាស​ដំឡើង​ខ្ពស់កប់ពពករបស់​​រដ្ឋបាល​លោកដូណាល់ ត្រាំ​មិនមែនសុទ្ធតែ​អាក្រក់​ ផ្តល់ផលអវិជ្ជមាន​ទាំងអស់នោះទេ។ អ្នកជំនាញបានលើកយកករណី​គំរាម​ដំឡើង​ពន្ធ​លើ​ផ្ទាំងសូឡា​ស្រូបពន្លឺព្រះអាទិត្យ ដែល​លោក​ដូណាល់ ត្រាំ​គ្រោង​នឹង​អនុវត្ត​ទៅលើ​ផ្ទាំងសូឡា​នាំចូលមកពីប្រទេស​នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ លោកដូណាល់ត្រាំចង់​ដំឡើងពន្ធ​លើ​ផ្ទាំងសូឡា​ផលិត​នៅ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៅបន្ទាប់ពី​ការស៊ើបអង្កេត​​មួយ​ទាញ​សេចក្តីសន្និដ្ឋានថា រដ្ឋអំណាច​ចិន​ជាអ្នកនៅពីក្រោយ ជួយ​ឧបត្ថម្ភធន​ដល់​ក្រុមហ៊ុនចិន ដែលបោះទីតាំង​នៅ​ប្រទេស​អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជំនួយឧបត្ថម្ភរបស់រដ្ឋចិន​ដែលបានធ្វើឲ្យផ្ទាំងសូឡា​របស់​ក្រុមហ៊ុនចិន​លក់​តម្លៃថោក ត្រូវ​បាន​ក្រុមហ៊ុនអាមេរិក​ចាត់ទុកថា ជា​រឿង​មិនយុត្តិធម៌ និងមិនមែនជា​ការប្រកួតប្រជែង​ដោយស្មើភាព។ គណៈ​កម្មាការពាណិជ្ជកម្ម ដែល​ចំណុះ​ឲ្យ​ក្រសួង​ពាណិជ្ជកម្ម​អាមេរិក ​បាន​ប្រកាស ទុក​ពេលរហូត​ដល់​ថ្ងៃទី​ ២ មិថុនា​ ដើម្បីពិនិត្យ​មើលលម្អិតថា​ តើ​ការ​ឧបត្ថម្ភធន​របស់​រដ្ឋអំណាច​ប៉េកាំង​ចំពោះ​ក្រុម​ហ៊ុន​ចិន​នៅ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍ ពិត​ជាការប្រកួត​ប្រជែង​មិន​ស្មោះត្រង់ និង​ពិត​ជា​​ប៉ះពាល់​ទៅដល់​ក្រុម​ហ៊ុនអាមេរិក​ មែន​ឬក៏យ៉ាងណា។ ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលរង់ចាំ លោក​ដូណាល់​ត្រាំបានបំភ័យគេគ្រប់គ្នា​ ដោយ​បាន​ប្រកាសនៅ ចុងខែ​មេសា​កន្លងទៅ ពី​គម្រោង​ចង់​ដំឡើងពន្ធ​រហូតដល់​៣៥២១%​លើ​ផ្ទាំងសូឡានាំចូលពីប្រទេស​កម្ពុជា ៣៧៥%​លើផ្ទាំងសូឡា​ផលិតនៅ​ប្រទេស​ថៃ និង​៤០%​លើ​ផ្ទាំងស្រូបពន្លឺព្រះអាទិត្យ​នាំចូលមកពីប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី។ បើសិន​សហរដ្ឋអាមេរិក​ប្រកាស​ដំឡើងពន្ធ​ពិតមែន នោះ​ក្រុមហ៊ុន​ចិន​នឹង​ត្រូវ​ប៉ះពាល់​មុនគេព្រោះថា ចិន​​ជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់សំខាន់ តំណាងឲ្យ៨០%​នៃ​ការផ្គត់ផ្គង់​ផ្ទាំងសូឡា​ក្នុងពិភពលោក​។ រាល់​ដំណើរការផលិត​ផ្ទាំងសូឡានៅក្នុងពិភពលោក​មិនអាច​ជៀសរួចផុត​ពីចិន ដែលមាន​​ចំណែក​ចូលរួម​របស់​ខ្លួន​ដល់​ទៅ​​៨០%​នៃ​គ្រប់ដំណើរការផលិត​ផ្ទាំងសូឡា​។ ចិនបានបញ្ជូនផលិតផលសម្រេច ឬ​​រើទីតាំង​រោងចក្រទៅនៅ​បណ្តាប្រទេស​អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដូចជា ថៃ កម្ពុជា ក៏ដោយសារតែ​មិនចង់ជាប់ពន្ធ​ខ្ពស់​របស់​សហរដ្ឋអាមេរិក និងអឺរ៉ុប។ ដូច្នេះ បើសិន​អាមេរិក​សម្រេច​ដាក់ពន្ធខ្ពស់​កប់ពពក ដល់​ទៅ​​៣៥២១%ក្នុងករណី​ផ្ទាំងសូឡានាំចេញពីកម្ពុជា នោះ ផ្ទាំងសូឡា​របស់​ក្រុមហ៊ុនចិន​ផលិតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍​នឹងមានតម្លៃកើនឡើង​ខ្ពស់​ដល់​ទៅ ៣៥ដង។ ដោយសារ​តែមិនអាច​នាំចូលទៅ​សហរដ្ឋអាមេរិកដ្បិតតែ​តម្លៃខ្ពស់កប់ពពក ផ្ទាំងសូឡា​របស់ចិន​នឹង​ត្រូវ​ចាក់គរជើង។ នៅក្នុងកាលៈទេសៈដែល​ចិន​បាត់បង់​ទីផ្សារអាមេរិក និងអាច​ត្រូវ​បង្ខំចិត្ត​លក់​បញ្ចេញ​ផ្ទាំងសូឡា​ក្នុង​តម្លៃថោក អ្នកជំនាញ​នៅអាស៊ី បានចោទសួរថា ហេតុអ្វីបានជា​ប្រទេស​នៅអាស៊ី​អាគ្នេយ៍មិនឆ្លៀតឱកាស​ដែល​ផ្ទាំងសូឡា​របស់​ចិន​លែងអាច​ចូលចុះក្នុងទីផ្សារអាមេរិក​ ដើម្បី​ទិញនាំចូល​យកទៅ​ជំរុញការប្រើប្រាស់ថាមពល​ស្អាតស្អំ​នៅក្នុងប្រទេស​របស់ខ្លួន​? ចិនផ្ទាល់ដែលមានទីផ្សារក្នុងស្រុក​​លែង​អាច​ស្រូប​ផ្ទាំងសូឡាតទៅទៀតនោះ ក៏ចង់​បង្វែរផលិតផលរបស់ខ្លួននៅតំបន់អាស៊ីដែរ។ ប៉ុន្តែ របាយការណ៍​កាលពី​ឆ្នាំមុន​បង្ហាញថា ប្រទេស​នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍​នៅយឺតយ៉ាវ ក្នុងរឿង​ប្រើប្រាស់ថាមពលស្អាតស្អំ​ដើម្បី​សម្រេច​គោលដៅ​អាកាសធាតុ។ ជាក់ស្តែង ម៉ាឡេស៊ីជាដើម​ដែល​ផលិតនាំចេញ​ផ្ទាំងសូឡា​របស់​ក្រុមហ៊ុនចិន ​នៅតែពឹងផ្អែកលើ​​ថាមពល​ផូស៊ីល (ប្រេង ឧស្ម័ន) ដល់​ទៅ ៨០%​ដើម្បី​ផលិត​អគ្គិសន

    5 min

  6. 5 MAI

    កាស្មៀរ តំបន់ប្រទាញប្រទង់ដែលធ្វើឲ្យឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថានអាច​ផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នាគ្រប់ពេ

    ប៉ាគីស្ថាន និង​ឥណ្ឌា​កំពុងប្រុងប្រៀបខ្លួនធ្វើសង្រ្គាមនឹងគ្នាសាជាថ្មី ដោយសារតែការវាយប្រហារ​ភេរវកម្មក្នុង​តំបន់​កាស្មៀរឥណ្ឌា កាលពីថ្ងៃទី ២២​ខែ​មេសា ដែលបាន​សម្លាប់​អ្នកទេសចរឥណ្ឌាចំនួន​២៦នាក់។ ​ឥណ្ឌាបាន​ចោទប៉ាគីស្ថានថា ជាអ្នកនៅពីក្រោយ​ក្រុមភេរវនិយម ប៉ុន្តែ ប៉ាគីស្ថានបដិសេធ និងថា ឥណ្ឌា​កំពុងរកលេស​ដើម្បីធ្វើសង្រ្គាមវាយប្រហារ​ប៉ាគីស្ថាន។ ​ក្រៅតែពី​ចោទប្រកាន់ ទម្លាក់កំហុស​ដាក់គ្នា​ទៅវិញ ទៅមក និង​ចាត់វិធានការសងសឹក​ផ្នែកការទូត ការដាក់ទណ្ឌកម្ម​សេដ្ឋកិច្ច ទាហាន​ឥណ្ឌា និង​ទាហាន​ប៉ាគីស្ថាន​នៅតាម​បណ្តោយព្រំដែនក្នុង​តំបន់​កាស្មៀរ​ចាប់ផ្តើម​បាញ់បោះដាក់គ្នា​ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ តើ​ឥណ្ឌា និង​ប៉ាគីស្ថាន​នឹង​ផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នា​សាជាថ្មី? តើអ្នក​ណា​នឹង​អាច​អន្តរាគម ជួយ​​បន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងរវាងបងប្អូនសត្រូវទាំងពីរ? នៅថ្ងៃទី ២២មេសា មនុស្ស២៦នាក់ស្លាប់ និង ១៧នាក់​រងរបួស​នៅពេល​ក្រុមសកម្មជនប្រដាប់អាវុធ​ចូលទៅបាញ់រះ​សម្លាប់មនុស្សនៅកន្លែងទេសចរណ៍​ក្នុង​តំបន់​ចាមុ និងកាស្មៀរឥណ្ឌា(Jammu Kashmir)។ អាជ្ញាធរ​ឥណ្ឌា​កំពុងតាមប្រមាញ់​ចាប់​ពួកភេរវជន​ដែល​​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុងញូវដេលី​ជឿថា ជាគ្នីគ្នារបស់ក្រុមជ្រុលនិយមដែលមាន​មូលដ្ឋាន​នៅក្នុងទឹកដីប៉ាគីស្ថាន។ រដ្ឋាភិបាល​ឥណ្ឌា​នៅបាន​ចោទប្រកាន់​ប៉ាគីស្ថាន​ថា ជាអ្នកនៅពីក្រោយការវាយប្រហារ​ភេរវកម្មឆ្លងដែន និង​គំរាម​សងសឹកប្រទេសជិតខាងឲ្យចាស់ដៃ។ នេះមិនមែនជាលើកទី១ទេ ដែលឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថានមើលមុខ​គ្នា​មិនចំ រហូត​ដល់​ទៅ​ផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នា៣ដង ដោយសារ​​ជម្លោះកាស្មៀរ។ ហេតុអ្វីបានជា​ជម្លោះនៅ​កាស្មៀរនៅតែជាដើមហេតុធ្វើឲ្យប៉ាគីស្ថាន និង​ឥណ្ឌាអាច​ផ្ទុះសង្រ្គាមនឹងគ្នា? យើងត្រលប់ទៅមើលប្រវត្តិដើមរបស់​តំបន់កាស្មៀរនេះឡើងវិញ។ នៅមុនពេល​​អង់គ្លេសប្រគល់ឯករាជ្យ​និងពុះចែកឥណ្ឌា ជា២ប្រទេស គឺ ឥណ្ឌា និង​ប៉ាគីស្ថាន ​កាស្មៀរធ្លាប់ជា​រដ្ឋមួយ​ក្នុងរដ្ឋ​សហព័ន្ធឥណ្ឌា ដែលមាន​ប្រជាជន​រស់នៅភាគច្រើនជា​អ្នកកាន់សាសនា​អ៊ីស្លាម ប៉ុន្តែ មាន​មេដឹកនាំ​ជាអ្នកកាន់សាសនា​ហិណ្ឌូ។ នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង​ប្រគល់​ឯករាជ្យ ចក្រភពអង់គ្លេស​បាន​ទុក​ឲ្យប្រជាជន​កាស្មៀរជាអ្នកសម្រេចចិត្ត​ថា តើ​ត្រូវ​ភ្ជាប់ខ្លួន​ទៅប៉ាគីស្ថាន ឬ​ទៅ​នឹង​ឥណ្ឌា ឬ​ក៏ចង់ក្លាយជា​ប្រទេស​ឯករាជ្យ។ ដោយសារតែមានប្រជាជន​កាស្មៀរភាគច្រើនជាអ្នកកាន់សាសនា​អ៊ីស្លាម ប៉ាគីស្ថាន​ជឿថា កាស្មៀរប្រាកដជានឹងមកចុះចូលខាងខ្លួន ដូច​បណ្តាតំបន់ដទៃទៀតដែលមានប្រជាជន​កាន់សាសនាអ៊ីស្លាម។ ប៉ុន្តែ មហារាជ្យ​របស់​កាស្មៀរនៅ​សម័យនោះ រារែកមិនទៅខាងណាទាំងអស់ ក៏ព្រោះតែចង់នៅ​ឯករាជ្យ។ ការណ៍នេះ​បានធ្វើឲ្យ​ក្រុមបដិវត្តន៍អ៊ីស្លាម​នៅ​កាស្មៀរដែលចង់​ភ្ជាប់កាស្មៀរ​ទៅប៉ាគីស្ថាន​មិន​សប្បាយចិត្ត និងរៀបចំគម្រោងការចង់ដណ្តើមអំណាច ដោយមានជំនួយពីក្រុមកុលសម្ព័ន្ធនៅប៉ាគីស្ថាន។ ដោយសារតែ​បារម្ភខ្លាច​ការឈ្លានពាន​ពីក្រុមកុលសម្ព័ន្ធអ៊ីស្លាម​នៅប៉ាគីស្ថាន មហារាជ្យរបស់កាស្មៀរ​បានសម្រេច​ភ្ជាប់ខ្លួន​ទៅនឹងឥណ្ឌា​។ ឥណ្ឌាក៏​បាន​បញ្ជូនទាហាន​ទៅគ្រប់គ្រងដែនដី​មួយផ្នែកធំរបស់កាស្មៀរ(ចំនួន២ភាគ៣) ប៉ុន្តែ ប៉ាគីស្ថានមិនសុខចិត្ត និងបានបញ្ជូនទ័ពមក​កាន់កាប់ដែនដីកាស្មៀរ​ដែលនៅសល់។ ជម្លោះដណ្តើម​តំបន់កាស្មៀររវាង​ឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថាន​បានកើតឡើង​តាំង​ពីពេលនោះមក។    ​នៅក្នុង​រយៈពេល​៧៨ឆ្នាំក្រោយ​ទទួល​ឯករាជ្យពីអាណានិគមអង់គ្លេស បងប្អូនសត្រូវ ឥណ្ឌា និង​ប៉ាគីស្ថានបាន​​ផ្ទុះ​សង្រ្គាមនឹងគ្នា ​ដល់​ទៅបីលើក ដោយសារ​តែ​តំបន់កាស្មៀរ។ លើកទី១ នៅ​​ឆ្នាំ​១៩៤៧ នៅប៉ុន្មានខែ​ក្រោយ​ទទួលបានឯករាជ្យពីអាណានិគមចក្រភពអង់គ្លេស។  លើកទី២ នៅ​​ឆ្នាំ​១៩៦៥ និងលើកទី៣ នៅ​​ឆ្នាំ​១៩៩៩ នៅពេល​ក្រុមប្រដាប់អាវុធអ៊ីស្លាមនៅកាស្មៀរ និង​ទាហាន​ប៉ាគីស្ថានរួមដៃគ្នា​វាយប្រហារ​លើទីបន្ទាយទាហានឥណ្ឌា និង​ចូលទៅ​កាន់កាប់​ទីតាំង​លើ​ភ្នំហិមាល័យ​​ក្នុង​ដែនដីកាស្មៀរ​ឥណ្ឌា។ ឥណ្ឌាបាន​សងសឹកវិញ ដោយ​បើកការវាយប្រហារ​ចូលក្នុង​ទឹកដីប៉ាគីស្ថាន ជាទីដែល​ឥណ្ឌាចាត់ទុក​ថា ជា​ទីតាំងសំបុករបស់​​ក្រុមអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយម​ អ្នកនៅពីក្រោយការវាយប្រហារភេរវកម្ម​ប្រឆាំង​ឥណ្ឌា។ ឥណ្ឌា និងប៉ាគីស្ថាន​បាន​ធ្វើ​សង្រ្គាម​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​ដល់ទៅ៣ដង ប៉ុន្តែនៅតែមិនអាច​ដោះស្រាយឲ្យដាច់ស្រឡះ បញ្ហាកាស្មៀរ។ ឥណ្ឌានៅតែបន្ត​ចង្អុរមុខ​ចោទប្រកាន់ប៉ាគីស្ថានថា ជ

    8 min

  7. 22 AVR.

    តើចៅហ្វាយសេតវិមាន បានធ្វើអ្វីខ្លះ ក្នុងរយៈពេល ១០០ ថ្ងៃមកនេះ?

    ចាប់តាំងពីស្បថចូលកាន់តំណែង កាលពីថ្ងៃទី ២០មករា ឆ្នាំ២០២៥ មានរយៈពេល១០០ថ្ងៃដែលលោកដូណាល់ ត្រាំបានត្រលប់មកកាន់អំណាច ដឹកនាំអាមេរិកសាជាថ្មី។ នៅក្នុងរយៈពេល១០០ថ្ងៃនេះ លោកដូណាល់ ត្រាំបានប្រែក្រឡាប់ចាក់ក្បួនច្បាប់ សណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ដែលរដ្ឋកាអាមេរិកកន្លងមកបានព្យាយាមកសាងជាង៨ទសវត្សរ៍។ នៅ១០០ថ្ងៃមកនេះ តើលោកដូណាល់ ត្រាំស្តីបន្ទោសមេដឹកនាំប្រទេសផ្សេងទៀត និងធ្វើឲ្យទីផ្សារពិភពលោកចលាចល? តើលោកដូណាល់ ត្រាំកំពុងសងសឹកសត្រូវនិងព្យាយាមកាត់ចង្កូតអាមេរិកតាមមហិច្ឆតានយោបាយរបស់លោក?  គ្មាននរណា ដឹងឲ្យបា្រកដទេថា តើនឹង​មានរឿងអ្វីកើតឡើង នៅពេលលោកដូណាល់ត្រាំត្រឡប់មកសេតវិមានវិញ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលគេសម្គាល់បាននោះ នារយៈពេល១០០ថ្ងៃនៃការកាន់អំណាច លោកដូណាល់ ត្រាំកំពុង​ប្រែក្លាយ​អំណាចរបស់លោកឲ្យទៅជាអំណាច​របស់អធិរាជតែម្តង។ គេនៅចាំបានថា លោកដូណាល់ ត្រាំ បានចាញ់ឆ្នោតនៅចំពោះលោកចូ បៃដិន ហើយអាណត្តិទីមួយដ៏រញ៉េរញ៉ៃរបស់លោកបានបិទបញ្ចប់ទៅជាមួយក្តីអាម៉ាស់ កុបកម្ម​នៅវិមានកាពីតូល កាលឆ្នាំ២០២១។ លោកដូណាល់ ត្រាំ ក៏បានរស់នៅជាមួយអារម្មណ៍មួហ្មង ខឹងសម្បារ គុំគួនតាំងពីពេលនោះមក។ លោក Matt Dallek នៃសាកលវិទ្យាល័យ George Washington បានវាយតម្លៃថា លោកដូណាល់ ត្រាំ​លើកនេះ មានចិត្តគំនិតផ្តាច់ការជាង​លោកដូណាល់ ត្រាំអាណត្តិទី១។ ខុសប្លែកពីអាណត្តិមុន លោកដូណាល់ ត្រាំ នៅពេលនេះ កំពុងបង្អួត ធ្វើខ្លួន​លោកដូចជា​តារា​នៅក្នុង​កម្មវិធីទូរទស្សន៍ ជាច្រើនមិនចេះចប់ ដូចជា គាត់ចុះហត្ថលេខាលើក្រឹត្យ​នៅមុខសាធារណជន និងឆ្លើយសំណួររបស់អ្នកកាសែត នៅការិយាល័យប្រធានាធិបតីអាមេរិកនៅសេតវិមានស្ទើរតែរៀងរាល់ថ្ងៃ។ ក្រឹត្យបញ្ជាជាបន្តបន្ទាប់​របស់លោកដូណាល់ ត្រាំ​បានបើកដៃឲ្យមានការវាយប្រហារ មិនធ្លាប់មានពីមុន ទៅលើមូលដ្ឋានគ្រឹះប្រជាធិបេតយ្យអាមេរិក និងសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោក។ ភាពគឃើ្លន ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងដ៏ចម្រូងចម្រាសពីលោក Elon Musk មហាសេដ្ឋីដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើនជាងគេលើលោកនោះ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានបើកយុទ្ធនាការគាស់រំលើង ធ្វើឲ្យហិនហោចរដ្ឋបាលសហព័ន្ធ ដែលលោកចាត់ទុកថា ជាផ្នែកមួយនៃ «ក្រុមសេរីនិយម កម្អែលចាស់»។ ជាមួយនឹងទ្រឹស្តីការពារប្រយោជន៍អាមេរិកមុនគេនោះ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានយកមកប្រើឡើងវិញនូវច្បាប់ នាសម័យកាលសង្គ្រាម ដើម្បីចាប់បញ្ជូនជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ទៅពន្ធនាគារដ៏ធំសម្បើម នៅប្រទេស El Salvador ខណៈព្រមានពលរដ្ឋអាមេរិកថា ពួកគេក៏អាចជាអ្នកបន្ទាប់ដែលត្រូវចាប់បញ្ជូនទៅ​ El Salvador។ បន្ថែមពីនេះ លោកបានចេញមុខតតាំងនឹង​ចៅក្រម និង​ដាក់សម្ពាធ រករឿងដាក់ទោសទណ្ឌលើក្រុមហ៊ុនច្បាប់ជាច្រើន ដែលធ្លាប់ចូលរួម​នៅក្នុង​សំណុំរឿងក្តីក្តាំស៊ីវិល និងឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​លោកកន្លងមក។ សត្រូវ​ដ៏ធំមួយ​ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ​គុំគួន ស្អប់ខ្លាំងជាងគេ គឺ​អ្នកកាសែត។ គិតចាប់តាំងពី​ថ្ងៃចូលកាន់អំណាចសាជាថ្មី លោកដូណាល់ ត្រាំ គ្មានសមានចិត្តនឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ ដោយ​បានបង្រ្កាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងចាស់ដៃ តាមរយៈការរកាត់ផ្តាច់ លែង​ផ្តល់ថវិកា​ដល់​វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក វិទ្យុអាស៊ីសេរីជាដើម។ លោកដូណាល់ ត្រាំ​បានចាត់ទុកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ​ដែលធ្លាប់រិះគន់លោក​ថា  «ជាសត្រូវ​ប្រជាជន» ហើយលោកថែមទាំងដាក់កំហិតរឹតត្បិតមិនឲ្យអង្គភាពព័ត៌មានជាច្រើនបានទៅរាយការណ៍ព័ត៌មានពីលោកនៅសេតវិមាន។ លោកដូណាល់ ត្រាំ ក៏មិនសូវចូលចិត្តកម្មវិធីសិក្សាស្រាវជ្រាវប៉ុន្មានដែរ ដោយនាពេលថ្មីៗចុងក្រោយនេះ លោកបានបើកការបោសសម្អាតមនោគមវិជ្ជា កាត់ផ្តាច់កម្មវិធីចម្រុះជាតិសាសន៍ និងកំណត់គោលដៅលើសាកលវិទ្យាល័យជាច្រើន។ បើក្រលេកទៅមើលសភាអាមេរិកវិញ ដែលមានសិទ្ធិអំណាចពេញទីនិងខ្ពស់បំផុតលើការគ្រប់គ្រងការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ក៏ត្រូវលោកដូណាល់ ត្រាំ​ទុកចោលឲ្យនៅដោយឡែក។ ក្នុងរឿងខ្ទប់បំបិទសំឡេងសភានេះ ពួកសាធារណរដ្ឋបានជំរុញឲ្យលោកដូណាល់ ត្រាំដណ្តើមយកអំណាច ខណៈពួកប្រជាធិបតេយ្យដែលត្រូវបានគាបសង្កត់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នាទាំងត្រដាបត្រដួស ដើម្បីវាយបកទៅវិញ។ លោកដូណាល់ ត្រាំ មិនត្រឹម​បង្កភាពរំជើបរំជួលតែនៅវ៉ាស៊ីនតោនតែប៉ុណ្ណោះទេ លោកថែមទាំងបានធ្វើឲ្យពិភពលោកឈឺក្បាល និងខឹងសម្បារ ជាមួយពាក្យសម្តីអាងយ៉ាង ចង់ក្តោបយកតំបន់ Greenland និងព្រែកជីក Panama ចំណែក​ប្រទេសកាណាដា លោកដូណាល់ ត្រាំចង់ក្រសោបយកមកធ្វើជារដ្ឋទី៥១របស់អាមេរិក។ ការនិយាយអះអាងរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំក្តែងៗបែបនេះ ជ

    6 min

  8. 2 AVR.

    តើចិន​ចង់ប្រើ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ ឡោមព័ទ្ធ ​បិទខ្ទប់​​​ដង្ហើម​​​ឲ្យ​តៃវ៉ាន់​ដួល​រលំ​ឯងឬ?

    កងទ័ពចិនបាន​ធ្វើសមយុទ្ធ​យោធាទ្រង់ទ្រាយធំ រយៈពេល​២ថ្ងៃ ដើម្បីហាត់​សម​ឡោម​ព័ទ្ធកោះតៃវ៉ាន់។ នៅថ្ងៃពុធ ក្រសួងការពារជាតិបានប្រកាស​ថា គេបានសម្រេចគ្រប់កម្មវត្ថុទាំងអស់ នៅក្នុងសមយុទ្ធនេះ​​។ ផ្អែកតាម​អ្នកជំនាញ សមយុទ្ធយោធារបស់ចិន​នៅជុំវិញតៃវ៉ាន់ គឺជា​ផ្ញើសារយ៉ាងច្បាស់ៗ ថា​ក្នុងករណី​ដែល​ចិន​បើកប្រតិបត្តិការ​​មែនទែន គឺតៃវ៉ាន់នឹងត្រូវចិនឡោមព័ទ្ធជិត​ឈឹង រហូតទាល់តែថប់ដង្ហើម ព្រមចុះចាញ់​ ដោយ​គ្មាននរណាអាចចូលទៅជួយបានជាដាច់ខាត​។ លោក Shi Yi អ្នកនាំពាក្យ​កងកម្លាំងភូមិភាគបូព៌ា នៃកងទ័ពចិន បាន​បញ្ជាក់​ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃពុធទី​២មេសាថា សមយុទ្ធយោធា​របស់កងទ័ពចិន​នៅជុំវិញតៃវ៉ាន់ បានសម្រេចបាន​គ្រប់កម្មវត្ថុទាំងអស់​។ កម្មវត្ថុ​ដែលចិនបាន​បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ គឺដើម្បី​​ឡោមព័ទ្ធ បិទខ្ទប់ដង្ហើមរបស់តៃវ៉ាន់ទាំងស្រុង។ នៅក្នុងសមយុទ្ធលើក​មុន​ៗ ចិន​បានប្រើប្រាស់​យុទ្ធសាស្ត្រ ដើម្បី​សាកល្បងចង់ដឹង ថាតើ​ការឆ្លើយ​តបវាយ​បកវិញរបស់កងទ័ពតៃវ៉ាន់ មានកម្រិតលឿនរហ័សប៉ុណ្ណា​។ តែនៅលើកនេះ គឺ​កងទ័ពចិន​បាន​ធ្វើសមយុទ្ធដោយ ផ្តោតសំខាន់ទៅល់​សមត្ថភាព​វាយ​កម្ទេច​ទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់តៃវ៉ាន់ ដូចជាកំពង់ផែ និង​ទីតាំងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពលរបស់តៃវ៉ាន់ជាដើម។ បន្ទាប់មកទៀត គឺកងទ័ពចិន បាន​ហាត់សម​នៅក្នុងប្រតិបត្តិ​ការ​ឡោមព័ទ្ធបិទផ្លូវ​ចេញចូលទាំងស្រុង នៅជុំវិញកោះ​តៃវ៉ាន់​។ លោក Dylan Loh សាស្ត្រាចារ្យ​នៅសកលវិទ្យាល័យ Nanyang សិង្ហបុរី បាន​លើកឡើងថា ចិនដឹងយ៉ាងច្បាស់ អំពីចំណុចខ្សោយរបស់តៃវ៉ាន់ លើផ្នែក​ថាមពល​។ ពោលគឺ​តៃវ៉ាន់ ត្រូវពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើ​ការនាំចូលប្រេង និង​ហ្កាស ព្រមទាំង​នាំចូលចំណីអាហារជាច្រើន​ប្រភេទ​ថែមទៀត​។ អ្នកជំនាញ​អះអាងថា ក្នុងករណី​ដែល​តៃវ៉ាន់ ត្រូវកងទ័ពចិន​ឡោមព័ទ្ធបិទផ្លូវជិតឈឹងជុំវិញ នោះ​តៃវ៉ាន់នឹងត្រូវ​ជាប់គាំង កម្រើកលែងរួច។ មិនមែនតែអ្នកវិភាគ​ពីខាងក្រៅទេ ដែល​បានលើកឡើងពីយុទ្ធសាស្ត្រនេះរបស់ចិន​។ នៅលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ CCTV លោកមេបញ្ជាការ Meng Xiangqing សាស្រ្តាចារ្យ​នៅ​សកលវិទ្យាល័យការពារជាតិ​ នៃកងទ័ពរំដោះ​ប្រជាមានិតចិន បាន​ពន្យល់ថា តៃវ៉ាន់គ្មានតំបន់ស អាចដកដង្ហើមបានទេ ហើយ​ក៏ពុំមាន​ធនធានធម្មជាតិ គ្រប់គ្រាន់អាចរស់បានដែរ ប្រសិនបើគ្មានការនាំចូលពីខាងក្រៅ​។ ដូច្នេះ នៅពេលណា​ដែលត្រូវខ្ទប់ជាប់ រើលែងរួច សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមនៅតៃវ៉ាន់ នឹងត្រូវដួលរលំឯង ឈានចូលទៅក្នុងភាពអាណាធិបតេយ្យ ព្រោះមនុស្ស​លែងមានមធ្យោបាយ​អ្វីអាចរស់បានតទៅទៀត​។ ផ្អែកតាម​លោក Su Tzu-Yun អ្នកជំនាញនៅវិទ្យាស្ថាន​ជាតិ​ស្រាវជ្រាវការពារជាតិ​និងសន្តិសុខ នៅ​​តៃប៉ិ គឺ​សមយុទ្ធយោធារបស់ចិននៅលើកនេះ ពិតជាបានផ្លាស់ប្តូរតាក់ទិកយុទ្ធសាស្ត្រពិតមែន​ បើប្រៀបធៀបទៅ​លើកមុន​។ កាលពីមុន កងទ័ពចិនធ្វើសមយុទ្ធហាត់សម​ ដើម្បីរារាំង​ទប់​កុំ​ឲ្យ​កងទ័ពប្រទេសផ្សេងចូលទៅជួយ​តៃវ៉ាន់​បាន​។ តែចំណែក​លើកនេះវិញ គឺសមយុទ្ធរបស់ចិន​ បាន​ផ្តោតកម្មវត្ថុទៅលើ​ការ​គ្រប់គ្រងទាំងស្រុង ក្នុងដែនសមុទ្រជុំវិញកោះតៃវ៉ាន់​។ អ្នកជំនាញរូបនេះ ពន្យល់ថា ចិនបាន​សាកល្បង​តេស្តមើលសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន នៅក្នុងការ​បិទខ្ទប់ផ្លូវចេញចូល​តាមសមុទ្ររបស់តៃវ៉ាន់ ធ្វើឲ្យតៃវ៉ាន់មិនអាចទទួលបានទំនិញ​គ្រប់មុខ​ពីខាងក្រៅ​។ មានន័យថា នាវា​ដឹកទំនិញបរទេសទាំងអស់ អាចធ្វើដំណើរបាន ឲ្យតែមិន​ចូល​ទៅ​កំពង់ផែតៃវ៉ាន់​។ គួរបញ្ជាក់ថា សមយុទ្ធយោធាចិននៅថ្ងៃអង្គារទី​១មេសា គឺហាត់សម​វាយ​កម្ទេច លើទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់តៃវ៉ាន់ ចំណែកនៅថ្ងៃពុធ គឺកងទ័ពចិនហាត់សម​ទៅលើការព័ទ្ធខ្សែ​ ឡោមបិទខ្ទប់ក្នុងផ្ទៃសមុទ្រ​និងលើអាកាស ជុំវិញតៃវ៉ាន់តែម្តង។ នេះ​បើផ្អែកតាម​ការពន្យល់ របស់លោក Lin Ying Yu សាស្ត្រាចារ្យ​នៅសកលវិទ្យាល័យ Tamkang តៃប៉ិ។ ជាយុទ្ធសាស្ត្រដែល​ស្រដៀងគ្នាទៅនឹង​អ្វីដែល​រុស្ស៊ីកំពុងធ្វើនៅអ៊ុយក្រែន ដែលកងទ័ពរុស្ស៊ីវាយ​កម្ទេចហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថាមពលរបស់អ៊ុយក្រែន ក្នុងគោលបំណងធ្វើ​ឲ្យ​អ៊ុយក្រែនទន់ជង្គង់។ គួរកត់សំគាល់ថា ចិន​បានបង្ហាញ​ការប្តេជ្ញាចិន​កាន់តែច្បាស់ ក្នុង​ការច្បាមយកតៃវ៉ាន់។ មានសំឡេងជាច្រើនក្នុងបក្សកុម្មុយនីស្តចិន ដែល​លើកឡើងមិនត្រូវបង្អង់ទុកយូរទៀតបាន​ទេ ព្រោះបើកាន់តែយូរ តៃវ៉ាន់នៅរសាត់ទៅកាន់តែឆ្ងាយ​ពីកណ្តាប់ដៃចិន​។ លោក Bonny Lin អ្នកវិភាគនៅវិទ្យាស្ថាន​សិក្សា​យុទ្ធសាស្ត្រនិងអន្តរជាតិ នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បាន​លើកឡើងថា ប៉េកាំង​ជឿថាខ្លួន​ត្រូវ​តែរូតរះ ប្រើយុ

    4 min
Tout afficher (27)

À propos

នៅរៀងរាល់ថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃ​ចន្ទ ដល់​ថ្ងៃ​សុក្រ យើង​នឹង​លើកយក​ព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់​​ៗ ដែល​កើតមាន​​នៅ​ក្នុង​តំបន់​អាមេរិក ដើមបូព៌ា អាស៊ី អឺរ៉ុប​​ និង​​អាហ្វ្រិក ​មក​ធ្វើការ​​បកស្រាយ ​ពន្យល់​បំភ្លឺ ​និង​​វិភាគ ​ជូន​​លោក​​អ្នក​ស្តាប់។

Informations

Plus de contenus par RFI ខេមរភាសា / RFI Khmer

Vous aimeriez peut‑être aussi

Pour écouter des épisodes au contenu explicite, connectez‑vous.

Recevez les dernières actualités sur cette émission

Connectez‑vous ou inscrivez‑vous pour suivre des émissions, enregistrer des épisodes et recevoir les dernières actualités.
Choisissez un pays ou une région

Afrique, Moyen‑Orient et Inde

Asie‑Pacifique

Europe

Amérique latine et Caraïbes

États‑Unis et Canada