
32 episodes

Brav ha bev Ewen
-
- Science
Ur gronikenn e brezhoneg skignet en abadenn “C’hwezh an deiz” war Radio Kerne.
Evit mont e darempred ganin: ewen+podkast@fedi.bzh
-
Ar pollenañ er mor
Hiziv vo kontet eus plant.
Eus ar plant vez kavet war an douar, ha eus ar re vez kavet er mor ivez, ar bezhin.
Ha graet e vo un tamm beaj en amzer dremenet ivez, pell pell zo, evit klask orin ar pellenañ.
Prest oc’h ? Deomp dezhi !
Gwirioù, tonioù implijet
Hey Ma gant Scott Nice (CC BY NC SA)
To The Sea gant Yusuke Tsutsumi (CC BY NC)
Gusty Hollow gant Blue Dot Sessions (CC BY NC)
Algea Trio gant Blue Dot Sessions (CC BY NC)
Rabbit Hole gant Blue Dot Sessions (CC BY NC)
Mammennoù :
van Tussenbroek et al. (2016), Nature Communications
Lavaut et al. (2022), Science
Dans l’océan, des «pollinisateurs» aident les algues à se reproduire, The Conversation France
Heuliadenn Ar bezhin -
An teureuged hag an tredan
Hiziv ‘vo kontet eus an teureuged, les tiques. ‘Blam ma c’hellont bezañ un tamm dañjerus, n’eo ket falloc’h goût un nebeud traoù diwar o fenn. Ha traoù nevez zo bet lakaet war wel n’eus ket pell zo !
Gwirioù, tonioù implijet
Hey Ma gant Scott Nice (CC BY NC SA)
phenomena gant Mesu Kasumai (CC BY NC SA)
prater gant Dee Yan-Key (CC BY NC)
Pill gant [http://blear-moon.com ] (CC BY SA)
6 10.11.2011 gant Audio K (CC BY NC SA)
Hidalgo gant Tortue Super Sonic (CC BY NC SA)
Mammennoù
England et al., 2023, Current Biolgy
Maladie de Lyme : une piste vaccinale innovante pour diminuer la dangerosité des tiques, Anses
Wu-Chuang et al., 2023, *Microbiome
citique.fr -
Ar marmouzed hag an ereadurezh
Deus ar gerioù an hini eo ‘vo kontet deoc’h hiziv. Ganto e c’hellomp sevel frazennoù ha lâret ar pezh a fell deomp lâret.
Bamus eo, en ur mod : gall’ reomp komz deus an amzer, deus an amzer da zont, deus traoù ha n’eus ket deuzouto memes, ha me oar me.
Kemend-all a draoù evel zo moaien d’ober gant ar gerioù ! Ha padal n’eus ket miliardoù anezho. Un tammig muioc’h ’vit 20 mil ger zo war geriadur an Here evit ar brezhoneg. War ar pemdez, ‘vez ket implijet muioc’h ‘vit 8000.
Pezh zo, ar gerioù a c’hell kaout meur a ster. Hervez ar gerioù all er frazenn vez komprenet pe choazet ster ur ger. Eus an dra-se vez graet “ereadurezh” pe “sintaks”.
Met eus pelec’h ’teu an ereadurezh ? Ijinet eo bet gant an Den ? Pe loened ’zo zo gouest sevel frazennoù ivez ?
Sonioù, tonioù implijet
Hey Ma gant Scott Nice (CC BY NC SA)
Curious gant Podington Bear (CC BY NC)
Blammo gant Podington Bear (CC BY NC)
Pshaw gant Podington Bear (CC BY NC)
To The Great Beyond gant Stellardrone (CC BY)
Mammennoù
Le journal des sciences (2023-05-10), France Culture
Semantic combinations in primate calls, Arnold and Zuberbühler (2006)
Bonobos Extract Meaning from Call Sequences, Clay and Zuberbühler (2011)
Call combinations and compositional processing in wild chimpanzees, Leroux et al. (2023) (CC BY) -
Ar plant hag an trouz
N’eus ket bet kavet skouarn gant ar plant, ha padal e c’hellont klevet traoù. Ur studiadenn nevez embannet he deus diskouezet e c’hellont ober trouz memes. Deuit da glevet bed trouzus ar plant !
Tonioù :
Hey Ma gant Scott Nice (CC BY NC SA)
Be Kind to Me gant Jon Watts (CC BY NC SA)
Limits & Emotions gant Jon Watts (CC BY NC SA)
Turning gant Blue Dot Sessions (CC BY NC)
Discovery gant Jon Luc Hefferman (CC BY NC)
Trouz ar wenanenn gant iainmccurdy (Freesound.org) (CC BY)
Mammennoù :
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S209531191360492X?via%3Dihub
https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(23)00262-3
https://academic.oup.com/jxb/article/67/15/4483/1749649?login=false
https://bmcresnotes.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13104-017-2643-4
https://link.springer.com/article/10.1007/s00442-014-2995-6?correlationId=4d9ea02c-da9a-44df-a279–bfae59b39531&error=cookies_not_supported&code=95af8d91-4a5f-49e1-9e9c-0348f7a49ac4
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ele.13331 -
An ezen
Kontet ‘vo eus loened a zo mil anavezet hiziv. N’int ket bihan-bihan, n’int ket dreistloened. Ha padal o deus “kolonizet” ar bed a-bezh, gant hor sikour deomp-ni a-hed ar c’hantvedoù.
Safaret ’vo eus an ezen !
Gwirioù, tonioù implijet :
Hey Ma gant Scott Nice (CC BY NC SA)
Burning Forest gant Aaron Mist (CC BY NC)
Which That Is This? gant Doctor Turtle (CC BY)
Olive Skinned, Silver Tongued (INSTRUMENTAL) gant REW (CC BY NC SA)
Clappy En Force gant Jon Watts (CC BY NC SA)
Mammennoù :
https://www.science.org/doi/10.1126/science.abo3503
https://www.science.org/content/article/single-domestication-donkeys-helped-build-empires-around-world
https://www.nature.com/articles/s41586-021-04018-9 -
Ar virusoù 3/3
Gant an div gronikenn ziwezhañ ’oamp komañset da gontañ eus ar virusoù. Gwelet hon eus petra int ha goude-se zo bet kontet istorioù diwar o fenn : ar virusoù ramzel, ar virusoù eñfektet gant virusoù all ha kement zo. Tamm-ha-tamm hon eus komprenet zo liammoù a bep seurt etre ar virusoù hag an organismoù all.
Hiziv ‘vo safaret eus an dra-se just a-walc’h : safaret ’vo eus plas ar virusoù en ekosistemoù.
Gwirioù, tonioù implijet :
Hey Ma gant Scott Nice (CC BY NC SA)
Tripoli gant Blue Dot Sessions (CC BY NC)
Adventure, Darling gant Gillicuddy (CC BY NC)
Waltzing in the Rye gant Kai Engel (CC BY NC)
Tweedlebugs gant Podington Bear (CC BY NC)
Bind thy wings gant krackatoa (CC BY NC SA)