HistoBistro Histo Bistro

Eeuwenlang werd er steenkool gedolven in de Zuid-Limburgse mijnen. De mannen die dat deden verbleven de hele dag honderden meters onder het oppervlakte. Ook voor de schaft kwamen ze niet naar boven. Wat aten de mijnwerkers 'in de koel'?

Voor de Maand van de Geschiedenis 2021 (thema: aan het werk!) is de HistoBistro ook aan de slag gegaan. Want wat at men in vroeger tijden op het werk? In een speciale aflevering van de HistoBistro Podcast buigen wij ons over de vraag: hoe schaftten de Limburgse mijnwerkers van weleer? We gaan in gesprek met Simone Claessens, bedrijfsleider en conservator bij het Nederlands Mijnmuseum, en interviewen oud-mijnwerker Bern Quadackers.

In deze aflevering blikken we terug op aflevering 4 van dit seizoen. Voor deze aflevering over jagen en wild hebben we een bezoek gebracht aan het kookatelier Eet!Verleden van Manon Henzen. We hebben toen niet alleen een leuk en informatief interview met haar mogen afleggen, maar we zijn ook aan het koken geslagen!

We hebben een van de wildgerechten uit een achttiende eeuwse kookboek, De volmaakte Geldersche keuken-meyd, bereid. Wat hebben we gekookt? Patrijs! Dit resulteerde in een hele leuke aflevering, waarin we niet alleen het recept bespreken en laten horen hoe je patrijs klaarmaakt, maar ook met een aantal hele leuke en spontane gesprekken!

Inmiddels zijn we bij de laatste, en voor veel mensen de meest favoriete, gang van ons historisch Limburgs diner belandt: het toetje, ook wel het dessert of het nagerecht genoemd. Er zijn veel woorden voor dit gerecht en het neemt ook verschillende vormen aan, want waar de een de voorkeur geeft aan een zoete afsluiting van de maaltijd, eet de ander liever een stukje kaas of drinkt enkel een kopje koffie of thee.

Het nagerecht zoals we dat tegenwoordig kennen, heeft lang niet bestaan. Hoe we uiteindelijk toch op het idee zijn gekomen om na het hoofdgerecht een laatste gang te serveren, en welke gerechten dit waren, hoort u in deze aflevering.

En als we het hebben over het toetje, kunnen we de Limburgse baksels en zoetigheden natuurlijk niet overslaan. Deze lekkernijen werden dan niet specifiek als nagerecht gegeten, maar toch verdienen ze een plaats in deze aflevering. Daarom zullen we ook spreken over de Limburgse vlaai en zullen we in gesprek gaan met bakkers over de recepten die zij al generaties lang bakken.

In de afgelopen weken hebben we kennis gemaakt met historische reisverhalen van 19e eeuwse toeristen, de historische menukaarten om vervolgens genoten te hebben van ons Limburgs HistoBistro aperitief. Dit smaakt uiteraard naar meer!

Daarom gaan we het vandaag hebben over het hoofdgerecht en dit keer willen we u iets speciaals aanbieden, luxe gerechten die niet alledaags werden bereid en vaak seizoensgebonden waren: De wildgerechten. Deze gerechten worden gemaakt van, zoals de naam al zegt, wilde dieren. Denk hierbij aan herten, hazen, wilde zwijnen en fazanten. Doordat het veel tijd en moeite kostte om wild te vangen en te bereiden, werden deze gerechten meestal bij speciale gelegenheden, feestdagen en seizoenen geserveerd. We gaan het niet alleen hebben over de wildrecepten zelf, maar ook over het vangen van wild en dus ook over de jacht zelf. 

Om meer te leren over de historie van wildgerechten en het uniek bronnenmateriaal spreken we met Manon Henzen van Eet!Verleden. Manon is historica en kookliefhebber. Met eet!verleden combineert zij haar passies geschiedenis en koken.

Na vorige week het menu te hebben gehoord gaan we deze week verder met het aperitief. Als aperitief nemen we een lekker likeurtje. Mensen doen zich al duizenden jaren tegoed aan alcoholische versnaperingen, maar pas in de middeleeuwen ontdekten wetenschappers dat de vluchtige alcohol sneller verdampt dan water als je een alcoholische vloeistof verhit. Deze damp kun je opvangen en afkoelen zodat hij weer vloeibaar wordt, en zo krijg je een distillaat met een hoger alcoholpercentage. De sterkedrank was geboren!

Luister in deze aflevering naar de verschillende recepten en experimenteren met alcohol op basis van onder meer suikerriet, aardappelen, alsem of jeneverbessen. Natuurlijk hebben we besloten om deze recepten in de praktijk te brengen. In samenwerking met de Veldman Stokerij, een kleine, onafhankelijk stokerij uit het buurtschap Ronckenstein, hebben we onze eigen HistoBistro likeur gedestilleerd en gebotteld.  We spraken op locatie over de likeuren met eigenaar Willem Veldman.

Wanneer je door de Limburgse steden en dorpen loopt is het vrij makkelijk de restaurantjes te vinden. Uithangborden met de verschillende bieren en wegborden met de dagspecialiteiten zijn nauwelijks over het hoofd te zien. Mocht je daarmee nog niet genoeg hebben, dan wordt binnen nogmaals duidelijk gemaakt welke gerechten en dranken er verkrijgbaar zijn. Van een bord aan de muur, tot speciale kaarten per gang en zelfs een wijn- of bierkaart. De keuze is reuze. De menukaart helpt je daarbij. Maar waar komt die vandaan?

Duik in deze aflevering samen met Marleen Willebrands in de historie van de menukaart en ontdek hoe menukaarten en huishoudboekjes in de Limburgse erfgoedcollecties ons een inkijkje geven in het eten en de gebruiken van vroeger.