Historie bloków. Część 5: Osiedle Robotnicze przy ulicy Praskiej

Historie bloków. Część 5: Osiedle Robotnicze przy ulicy Praskiej

Rozmawiają: Dorota Leśniak-Rychlak i Michał Wiśniewski

W okresie międzywojennym w Krakowie powstało zaledwie kilka spółdzielczych osiedli mieszkaniowych w przeciwieństwie do Warszawy czy Łodzi. Osiedle Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „Praca” to największe i najbardziej kompleksowe założenie tego typu w naszym mieście. Usytuowane w atrakcyjnej lokalizacji przy ulicy Czarodziejskiej (obecna Praska), niedaleko Wisły i Skałek Twardowskiego, zostało sfinansowane z funduszy Wojewódzkiego Związku Międzykomunalnej Opieki Społecznej w ramach działalności Towarzystwa Osiedli Robotniczych. Budowę jednopiętrowych bloków, zaprojektowanych przez Stefana Piwowarczyka, rozpoczęto w 1935 roku. Do wybuchu II wojny światowej zdołano wybudować jedenaście bloków z planowanych czternastu.

W blokach w układzie grzebieniowym ulokowano nieduże mieszkania zgodne z funkcjonalistyczną koncepcją „mieszkania najmniejszego”. Były to lokale jednopokojowe o wielkości 36 metrów kwadratowych, z osobną kuchnią i łazienką. Do każdego z nich przynależał ogródek. Mieszkania były przeznaczone dla ubogich rodzin robotniczych, część przydzielono bezpłatnie robotnikom zasłużonym w walce o niepodległość. W latach 1952–1954 budynki nadbudowano o jedno piętro oraz wybudowano dwa brakujące bloki na południowo-zachodnim krańcu osiedla. W latach 60. powstał trzeci blok. W ten sposób zrealizowano po latach całe pierwotne założenie urbanistyczne.

W obrębie zespołu usytuowano Dom Społeczny dla Wojewódzkiego Związku Międzykomunalnej Opieki Społecznej przy realizowanym osiedlu spółdzielni „Praca”, który został zaprojektowany w 1935 roku przez Fryderyka Tadaniera we współpracy z Michałem Zakrzewskim. Dom Społeczny zapewniał mieszkańcom skromnego osiedla całe socjalne zaplecze. Na jego parterze znalazła się sala kinowa dla 100 osób, przedszkole, stołówka, sklepy spółdzielcze i gabinet lekarski. Na pierwszym piętrze umieszczono świetlicę z wyjściem na nieduży taras z pergolą, pokój klubowy, bibliotekę, czytelnię oraz sale zarządu obiektu.

Odcinek podcastu powstał w ramach projektu OSIEDLA MIESZKANIOWE KRAKOWA. SPOŁECZNA I ARCHITEKTONICZNA HISTORIA MIASTA.

Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury

Krakowski Szlak Modernizmu tworzą ludzie, których fascynuje architektura nie tylko jako forma, ale przede wszystkim jako odbicie procesów politycznych, ekonomicznych i społecznych zachodzących w XX i XXI wieku. Na co dzień zajmujemy się badaniem architektury nowoczesnego Krakowa, ze świadomością, w jak ogromnym stopniu lokalność jest kształtowana przez wydarzenia globalne.

Tytułem podcastu Przecież to nie jest modernizm chcieliśmy uhonorować komentarz często pojawiający się pod postami IG Krakowskiego Szlaku Modernizmu. W podcaście przyglądamy się przełomowym momentom architektonicznej nowoczesności, dekonstruujemy jej mity, penetrujemy ślepe uliczki i podziwiamy trwałe osiągnięcia.

Kto tworzy podcast?: dr Dorota Jędruch, Marta Karpińska, dr Dorota Leśniak-Rychlak, dr Michał Wiśniewski

Nagrania, montaż: Jan Chołoniewski

Dżingiel: Justyna Stasiowska

Oprawa graficzna: Damian Nowak, Parastudio