muzykatradycyjna.pl muzykatradycyjna.pl

Czy wiecie, że jest w Polsce region, którego nazwa wzięła się od nazwy instrumentu? Jaki to instrument? Dlaczego się tak nazywa? Jakie ciekawostki skrywa to miejsce? Odpowiedź znajdziecie w podkaście!
☛
Zapraszamy do wysłuchania audycji, w której Martyna Żurek i Adam Kaiser przybliżają folklor i obyczaje leżącego na pograniczu Wielkopolski i Lubuskiego Regionu Kozła!
☛
Opowiada: Martyna Żurek
Utwór „Wyprowadzany” w wykonaniu:
Adam Kaiser – kozioł ślubny
Realizacja audycji: Martyna Żurek
Mastering: Adam Mart
☛
Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2024 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Południowo-zachodnia Wielkopolska to dawna rubież przedwojennej Rzeczpospolitej. To wielowątkowy teren pogranicza, bogaty w dziedzictwo materialne i niematerialne. Odwiedzamy Bukówiec Górny, wieś, która jak w soczewce skupia kulturę tego regionu – mieszkają tu dudziarze wielkopolscy, budowniczowie instrumentów, mówi się gwarą, praktykuje się przedweselne bicie szkła i wiele innych dorocznych zwyczajów.
•
Rozmowę z Tomkiem Kicińskim (ur. 1971), mistrzem gry na dudach wielkopolskich i skrzypcach podwiązanych, nauczycielem i budowniczym instrumentów, przeprowadził Karol Majerowski, pochodzący z niedalekiego Kębłowa, śpiewak, trębacz i dudziarz wielkopolski.
•
Wykorzystano nagrania:
– „Powiadali ludzie” – przodek, wyk. Kapela Manugi, nagr. z płyty „Manugi - Skrzypki ładnie grajum, dudki ładnie brzynczum”, wyd. własne, 2002
– Wiwaty: „Jaś kuniki pojułi, Kokot robi piwo”, wyk. Kapela Manugi, nagr. z płyty „Manugi – Skrzypki ładnie grajum, dudki ładnie brzynczum”, wyd. własne, 2002
– „Oberek Bronka”, wyk. Romuald Jędraszak (dudy wielkopolskie), Tomasz Kiciński (skrzypce podwiązane), nagr. z płyty Romuald Jędraszak. Portret dudziarza wielkopolskiego, wyd. Szamotulski Ośrodek Kultury, 2018
– Oberek, wyk. Tomasz Kiciński (skrzypce podwiązane), z płyty Grajcie dudy, dudy wielkopolskie, wyd. własne Kapeli Korzenie, Poznań 1998
– „Luter” – taniec figurowy, wyk. Kapela Manugi, nagr. z płyty „Manugi – Skrzypki ładnie grajum, dudki ładnie brzynczum”, wyd. własne, 2002
– „Wyszła z kościółeczka” – marsz weselny, wyk. Kapela Manugi, nagr. z płyty „Manugi – Skrzypki ładnie grajum, dudki ładnie brzynczum”, wyd. własne, 2002
•
Podcast zrealizował: Karol Majerowski
Mastering: Karol Majerowski
•
Polecamy:
– dudziarze.pl
– Tabor Wielkopolski
http://taborwielkopolski.pl/
•
Źródła:
– Pieśni ludowe południowo-zachodniej Wielkopolski, oprac. Jarosław Lisakowski, wyd. Wojewódzki Dom Kultury, Leszno 1988
– Jadwiga i Marian Sobiescy, Polska Muzyka Ludowa i jej problemy
– Jadwiga Sobieska, Ze studiów nad folklorem muzycznym Wielkopolski
•
Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2024 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
•
Fot. Piotr Baczewski

Można ukochać sobie muzykę i rozumieć, jak ważna jest świadomość własnych korzeni oraz przynależność do danej lub danych społeczności. Co jednak, gdy źródeł dotyczących miejsca naszego pochodzenia jest jak na lekarstwo, a rodzima kultura była i bywa przedmiotem niechęci i nieufności kultur sąsiadujących?
●
Kaszubi mają długą tradycję walki o zachowanie swojej kultury i języka. Ta grupa etniczna, od zawsze deklarująca przynależność do narodu polskiego, wciąż mierzy się z wieloma stereotypami. Jednym z nich jest Cassubia non cantat (Kaszuby nie śpiewają), który został sformułowany w XIX w. przez pastora Lorka z Cecenowa. Zapraszamy do wysłuchania opowieści o losach i źródłach muzyki kaszubskiej oraz sposobach przywracania i praktykowania jej we współczesności.
●
Z Jaromirem Szroederem z Muzeum Zachodniokaszubskiego w Bytowie, popularyzatorem kultury kaszubskiej, rozmawia Katarzyna Rosik
●
W podkaście wykorzystano utwory:
– Jidze chłopiec pò miedzë, wyk. Józef Bemowski (skrzypce, śpiew), ur. 1889 r., zam. Brodnica Górna, pow. Kartuzy, nagr. 1950, Cassubia Incognita. Kaszëbsczé piesnie ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie, ISPAN
– Dzãkujã cë òjcze, wyk. Jan Nadolski, ur. 1876 r., Cząstkowo, pow. morski, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Hej tam, tam, pod Cironkem, wyk. Tomasz Drążkowski na podstawie zapisu nutowego wykonania Jakòba Tryba, nagr. Cassubia Incognita Novum. Wybór 26 pieśni ze zbioru Łucjana Kamieńskiego, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie
– Òżęnił sã wróbel z kawą, wyk. Józef Bemowski (śpiew), ur. 1889 r., zam. Brodnica Górna, pow. Kartuzy, nagr. 1950, Cassubia Incognita…
– Òżęnił sã wróbel z kawą, wyk. Begebenheit, nagr. przesłuchania konkursowe Festiwalu Cassubia Cantat 2021, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie
– Jô wele jem ten Tóna Szmùgała, wyk. Helena Rosik, ur. 1899 r., zam. Luzino, pow. Wejcherowo, nagr. 1950, Cassubia Incognita…
– O du liebe panna mein, wyk. Franciszek Żywicki, ur. 1915 r., zam. Trzebun, pow. Kościerzyna, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Żegnam cię, mój świecie wesoły, wyk. śpiewacy pustonocni: Zofia i Piotr Chamier-Gliszczyńscy z Kłączna oraz uczestnicy warsztatów, nagr. Płotowo, listopad 2018, realizacja: Muzeum Zachodniokaszusbkie w Bytowie, Teatr KANA ze Szczecina, w ramach projektu „Wokół Tradycji”,
– Leżi bót kòle wrót (fragment), wyk. Zofia Ceynowa, ur. 1930., Połczyno, pow. morski, nagr. 51, Cassubia Incognita…
– Leżi bót kòle wrót, wyk. Złoy Kłos, nagr. przesłuchania konkursowe Festiwalu Cassubia Cantat 2020, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie
– Klepajczy, wyk. Jan Taube (skrzypce), ur. 1871 r., Nowy Dwór, pow. morski, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Wszëstkô mòja nôdzieja w ty torbie skórzany, wyk. Anna Freiberg, ur. 1901 r. Bojano, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Zaszło słuńce za las, wyk. Augustyn Dampc (śpiew), ur. 1886 r., Linia, pow. Morski, zam. Łebno, pow. morski, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
– Bùlôszk, wyk. Józef Lubocki, ur. 1885 r. Szarłata, pow. morski, nagr. 1951, Cassubia Incognita…
●
Realizacja: Katarzyna Rosik
Mastering: Adam Mart
●
Więcej informacji:
– Jaromir Szroeder
https://www.bytow.com.pl/50-Jaromir-Szroeder,828
— Festiwal/projekt/wydawnictwa Cassubia Cantat
http://muzeumbytow.pl/cassubia-cantat/
Polecamy:
— Album Cassubia Incognita, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie i Instytut Sztuki PAN, 2009, do pobrania ze strony:
http://muzeumbytow.pl/cassubia-cantat/
— Album Cassubia Incognita Novum, wyd. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie, 2018, do pobrania ze strony:
http://muzeumbytow.pl/cassubia-cantat/
— Wystawa Od obrzędu do estrady. Diabelskie skrzypce w przestrzeni kulturowej Polski
https://www.youtube.com/watch?v=Rc5x96vduz4
https://www.youtube.com/watch?v=meph

O pograniczach mówimy tam, gdzie współistnieje kilka różniących się elementów, gdzie płynnie przenikają się pewne cechy takie jak język, muzyka, zwyczaje, obrzędy. W takich miejscach kryterium tożsamości może być zarówno język, którym posługują się mieszkańcy, jak i wyznawana przez nich religia. Dawniej istotna była też przynależność do warstwy społecznej.
☛
O zawiłościach pograniczy polsko-litewskich opowiada Gustaw Juzala – etnomuzykolog, dr hab. prof. Uniwersytetu Wileńskiego, który od lat zajmuje się muzyką na pograniczach etnicznych. Kierownik zespołu Łałymki z regionu solecznickiego na Wileńszczyźnie, śpiewa pieśni żmudzkie w zespole Visi z Wilna.
Rozmowę przeprowadziła Julita Charytoniuk
☛
Wykorzystano nagrania:
z Archiwum Muzycznego Folkloru Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru
– „Jak ja była maładzieńka” – śpiewa Julė Petrikienė Petrikaitė (ur. 1909)
– „Jurija, šalta rasa” (Jerzy, zimna rosa) – śpiewa Leonija Jočienė (ur. 1921)
– „Devyni metai kaip viena diena” (Dziewięć lat jak jeden dzień) – śpiewa Janina Aleliūnienė Povilonytė (ur. 1917)
– Polka na cymbałach – gra Feliksas Lopinys (ur. 1919)
– „Senovinis lenkų valsas” (walc staropolski) – gra Feliksas Lopinys (ur. 1919)
– „Jak ja bendo żyta żeła” – śpiewa Marijonas Grigaravičius (ur. 1905)
oraz
– „Siwy konik zarżał” – śpiewa Mieczysław Pachutko, nagr. z płyty „Kiedyśniejszy” Mieczysław Pachutko (wyd. Krusznia 2022)
– „Siwy konik zarżał” – śpiewa Zespół Pogranicze z Szyplisz(e)k
– „Oj, alute aluteli” (Oj, piwo, piweczko) – śpiewają Gustaw Juzala i Julita Charytoniuk, nagr. 2024
☛
Realizacja podkastu i montaż: Julita Charytoniuk
Mastering: Adam Mart
☛
Polecamy:
– Archiwum Muzycznego Folkoru Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru
http://etnomuzikologai.lmta.lt
– Litewski Instytut Literatury i Folkloru
https://archyvas.llti.lt
– „Semantyka kolęd wiosennych. Studium folklorystyczno-etnomuzykologiczne”, Gustaw Juzala, wyd. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa 2012
– „Semiotyka folkloru muzycznego pograniczy polsko-litewskich”, Gustaw Juzala, Kraków 2007
☛
Na zdjęciu: Gustaw Juzala. Fot. z arch. GJ

Biskupizna to niezwykły mikroregion na południu Wielkopolski. Jego sercem są nie tylko wspaniałe tradycje muzyczne i taneczne, lecz przede wszystkim osoby, które je pielęgnują i przekazują. Jedną z takich barwnych osobowości jest pani Anna Chuda, która dla kolejnych pokoleń jest skarbnicą zwyczajów, repertuaru i umiejętności.
•
Z Anną Chudą, mistrzynią tradycji biskupiańskich, rozmawiała Joann Szaflik.
•
Montaż: Anna Blachowska
Mastering: Adam Mart
•
Polecamy:
– Anna Chuda
https://www.festivalmazurki.pl/project/anna-chuda/
https://www.polskieradio.pl/377/7672/artykul/2640002,anna-chuda
– Tabor Wielkopolski
http://taborwielkopolski.pl/
– Anna Chuda z uczennicami, film z Taboru
https://www.youtube.com/watch?v=yIssADSnK_8
– Albumy z muzyką biskupiańską z udziałem Anny Chudej
https://muzykazakorzeniona.bandcamp.com/album/hej-z-m-odych-lat
https://muzykazakorzeniona.bandcamp.com/album/biskupizna

Pochodząca z niemieckojęzycznego domu Maria Kwiecińska śpiewa piosenki znane jej od dziecka, będące często także zabawami. Usłyszymy zatem: „Alle meine Entchen” („Wszystkie moje kaczuszki”), „Storch, Storch” („Bocianie, bocianie”) oraz „I a u”(„O wróblach”), śpiewane, jak to na Śląsku, w różnych językach. Śpiewaczka opowiada o sytuacjach, w których owe piosenki były śpiewane i co można było dzięki nim „załatwić”. Dowiemy się, co ma bocian do perzu, a także, co dzieci mogły „pochytać” na śląskiej wsi.
☛
Śpiewa i opowiada: Maria Kwiecińska – śpiewaczka z Dębskiej Kuźni (Opolskie), pochodząca z niemieckojęzycznej rodziny, gdzie śpiew obecny był na codzień i od święta. Śpiewa przede wszystkim w języku niemieckim, ale w jej repertuarze znajdują się również pieśni w języku polskim, których nauczyła się na wsi.
☛
Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.
☛
Realizacja nagrania: Marcin Kaczmarek
Montaż: Marcin Kaczmarek i Iwona Wylęgała
☛
Polecamy:
– Śpiew tradycyjny Opole:
https://www.facebook.com/profile.php?id=100083322071496
– https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/piesni-z-debskiej-kuzni-opolska-st-2023/
– https://muzykatradycyjna.pl/do-czytania/slaski-spiew-w-pigulce-opolska-st/
– Kanał Projekt Pieśni Bezscenne: https://www.youtube.com/channel/UCcJKJp9xzyavunykJeMpesA
– Kanał Folk Songs From Silesia:
https://soundcloud.com/user-112794056
Filmy:
– Od miłości ausgeheil
https://www.youtube.com/watch?v=GD8yGTbqyAU
– Przeplatane
https://www.youtube.com/watch?v=60ixykazvL4
– Depcze gąsior…
https://www.youtube.com/watch?v=MUhnGu3EeSk
Audycje:
– Pieśnioopowieści, cykl 10 audycji radiowych
https://radio.opole.pl/497,1508,piesnioopowiesci-o-spiewie-tradycyjnym
– Audycje radiowe projektu „Śląskie śpiewki w sieci”
https://www.youtube.com/watch?v=GZj-8nF8Bnc
https://www.youtube.com/watch?v=eJ2LVjsudxU
https://www.youtube.com/watch?v=PNuEJY3EdvY
https://www.youtube.com/watch?v=raWt3iVITHI
☛
Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2024 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego