muzykatradycyjna.pl muzykatradycyjna.pl

O pograniczach mówimy tam, gdzie współistnieje kilka różniących się elementów, gdzie płynnie przenikają się pewne cechy takie jak język, muzyka, zwyczaje, obrzędy. W takich miejscach kryterium tożsamości może być zarówno język, którym posługują się mieszkańcy, jak i wyznawana przez nich religia. Dawniej istotna była też przynależność do warstwy społecznej.
☛
O zawiłościach pograniczy polsko-litewskich opowiada Gustaw Juzala – etnomuzykolog, dr hab. prof. Uniwersytetu Wileńskiego, który od lat zajmuje się muzyką na pograniczach etnicznych. Kierownik zespołu Łałymki z regionu solecznickiego na Wileńszczyźnie, śpiewa pieśni żmudzkie w zespole Visi z Wilna.
Rozmowę przeprowadziła Julita Charytoniuk
☛
Wykorzystano nagrania:
z Archiwum Muzycznego Folkloru Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru
– „Jak ja była maładzieńka” – śpiewa Julė Petrikienė Petrikaitė (ur. 1909)
– „Jurija, šalta rasa” (Jerzy, zimna rosa) – śpiewa Leonija Jočienė (ur. 1921)
– „Devyni metai kaip viena diena” (Dziewięć lat jak jeden dzień) – śpiewa Janina Aleliūnienė Povilonytė (ur. 1917)
– Polka na cymbałach – gra Feliksas Lopinys (ur. 1919)
– „Senovinis lenkų valsas” (walc staropolski) – gra Feliksas Lopinys (ur. 1919)
– „Jak ja bendo żyta żeła” – śpiewa Marijonas Grigaravičius (ur. 1905)
oraz
– „Siwy konik zarżał” – śpiewa Mieczysław Pachutko, nagr. z płyty „Kiedyśniejszy” Mieczysław Pachutko (wyd. Krusznia 2022)
– „Siwy konik zarżał” – śpiewa Zespół Pogranicze z Szyplisz(e)k
– „Oj, alute aluteli” (Oj, piwo, piweczko) – śpiewają Gustaw Juzala i Julita Charytoniuk, nagr. 2024
☛
Realizacja podkastu i montaż: Julita Charytoniuk
Mastering: Adam Mart
☛
Polecamy:
– Archiwum Muzycznego Folkoru Litewskiej Akademii Muzyki i Teatru
http://etnomuzikologai.lmta.lt
– Litewski Instytut Literatury i Folkloru
https://archyvas.llti.lt
– „Semantyka kolęd wiosennych. Studium folklorystyczno-etnomuzykologiczne”, Gustaw Juzala, wyd. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa 2012
– „Semiotyka folkloru muzycznego pograniczy polsko-litewskich”, Gustaw Juzala, Kraków 2007
☛
Na zdjęciu: Gustaw Juzala. Fot. z arch. GJ

Biskupizna to niezwykły mikroregion na południu Wielkopolski. Jego sercem są nie tylko wspaniałe tradycje muzyczne i taneczne, lecz przede wszystkim osoby, które je pielęgnują i przekazują. Jedną z takich barwnych osobowości jest pani Anna Chuda, która dla kolejnych pokoleń jest skarbnicą zwyczajów, repertuaru i umiejętności.
•
Z Anną Chudą, mistrzynią tradycji biskupiańskich, rozmawiała Joann Szaflik.
•
Montaż: Anna Blachowska
Mastering: Adam Mart
•
Polecamy:
– Anna Chuda
https://www.festivalmazurki.pl/project/anna-chuda/
https://www.polskieradio.pl/377/7672/artykul/2640002,anna-chuda
– Tabor Wielkopolski
http://taborwielkopolski.pl/
– Anna Chuda z uczennicami, film z Taboru
https://www.youtube.com/watch?v=yIssADSnK_8
– Albumy z muzyką biskupiańską z udziałem Anny Chudej
https://muzykazakorzeniona.bandcamp.com/album/hej-z-m-odych-lat
https://muzykazakorzeniona.bandcamp.com/album/biskupizna

Pochodząca z niemieckojęzycznego domu Maria Kwiecińska śpiewa piosenki znane jej od dziecka, będące często także zabawami. Usłyszymy zatem: „Alle meine Entchen” („Wszystkie moje kaczuszki”), „Storch, Storch” („Bocianie, bocianie”) oraz „I a u”(„O wróblach”), śpiewane, jak to na Śląsku, w różnych językach. Śpiewaczka opowiada o sytuacjach, w których owe piosenki były śpiewane i co można było dzięki nim „załatwić”. Dowiemy się, co ma bocian do perzu, a także, co dzieci mogły „pochytać” na śląskiej wsi.
☛
Śpiewa i opowiada: Maria Kwiecińska – śpiewaczka z Dębskiej Kuźni (Opolskie), pochodząca z niemieckojęzycznej rodziny, gdzie śpiew obecny był na codzień i od święta. Śpiewa przede wszystkim w języku niemieckim, ale w jej repertuarze znajdują się również pieśni w języku polskim, których nauczyła się na wsi.
☛
Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.
☛
Realizacja nagrania: Marcin Kaczmarek
Montaż: Marcin Kaczmarek i Iwona Wylęgała
☛
Polecamy:
– Śpiew tradycyjny Opole:
https://www.facebook.com/profile.php?id=100083322071496
– https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/piesni-z-debskiej-kuzni-opolska-st-2023/
– https://muzykatradycyjna.pl/do-czytania/slaski-spiew-w-pigulce-opolska-st/
– Kanał Projekt Pieśni Bezscenne: https://www.youtube.com/channel/UCcJKJp9xzyavunykJeMpesA
– Kanał Folk Songs From Silesia:
https://soundcloud.com/user-112794056
Filmy:
– Od miłości ausgeheil
https://www.youtube.com/watch?v=GD8yGTbqyAU
– Przeplatane
https://www.youtube.com/watch?v=60ixykazvL4
– Depcze gąsior…
https://www.youtube.com/watch?v=MUhnGu3EeSk
Audycje:
– Pieśnioopowieści, cykl 10 audycji radiowych
https://radio.opole.pl/497,1508,piesnioopowiesci-o-spiewie-tradycyjnym
– Audycje radiowe projektu „Śląskie śpiewki w sieci”
https://www.youtube.com/watch?v=GZj-8nF8Bnc
https://www.youtube.com/watch?v=eJ2LVjsudxU
https://www.youtube.com/watch?v=PNuEJY3EdvY
https://www.youtube.com/watch?v=raWt3iVITHI
☛
Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2024 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

O Śląsku Polacy wiedzą niewiele. Często nie są świadomi np. faktu, iż ziemie Górnego Śląska nie były pod zaborami, gdyż już od średniowiecza nie należały do państwa polskiego. Jednocześnie na śląskich wsiach utrzymał się język śląski (słowiański). Powodowało to i powoduje ogromną różnorodność tożsamości i kultury tradycyjnej. Zapraszamy do wysłuchania rozmowy o tej zawiłej i pełnej niezwykłości specyfice regionu – zarówno z perspektywy Górnego, jak i Dolnego Śląska.
☛
Z Igą Fedak, Górnoślązaczką, etnolożką i etnomuzykolożką, rozmawia z Marta Derejczyk, Dolnoślązaczka, etnolożka i badaczka terenowa.
☛
Wykorzystano nagrania:
– Szołty „Jeszcze roz za czeski” – gra i śpiewa Jan Jaworski z Cieszyna; nagr. zbiory Adolfa Dygacza w posiadaniu Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, sbc.org.pl
– „Na góreczce zameczek” – śpiewa Emilia Zimkowska z Radzionkowa; nagr. zbiory Adolfa Dygacza w posiadaniu Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, sbc.org.pl
– „Ging ein myśliweczek” – śpiewa Teresa Gazda z Bytomia-Łagiewnik; nagr. zbiory Adolfa Dygacza w posiadaniu Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, sbc.org.pl
– „Auf dem berge trarara” – śpiewa Teresa Gazda z Bytomia-Łagiewnik; nagr. zbiory Adolfa Dygacza w posiadaniu Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, sbc.org.pl
– „Świnia porodziła masarza” – śpiewa Emilia Zimkowska z Radzionkowa; nagranie ze zbiorów Adolfa Dygacza w posiadaniu Muzeum „Górnośląski Park Etnografnagr. zbiory Adolfa Dygacza w posiadaniu Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, sbc.org.pl
– Rainlender – gra Kapela Fedaków; nagr. z potańcówki Ogniska Muzyki Tradycyjnej w Katowicach w 2024 roku, z archiwów Kapeli Fedaków
– „Jak jo sobie tompna” – śpiewa Wincenty Szafarczyk z Bytomia; nagr. zbiory Adolfa Dygacza w posiadaniu Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, sbc.org.pl
– „Wstaje górnik do roboty” – gra Kapela Fedaków; nagranie z potańcówki Ogniska Muzyki Tradycyjnej w Katowicach w 2024 roku, z archiwów Kapeli Fedaków
☛
Podcast zrealizowała: Marta Derejczyk
Mastering: Adam Mart
☛
Polecamy:
– Rokita Z., Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku, Wołowiec 2020
– Górny Śląsk [bibliografia, dyskografia, www — wybór subiektywny]
https://muzykatradycyjna.pl/do-czytania/gorny-slask-bibliografia-dyskografia-www-wybor-subiektywny/
– Kapela Fedaków
http://kapelafedakow.pl/
https://www.facebook.com/kapela.fedakow
☛
Zdjęcie: Iga Fedak, Chorzów 2020, Fot. Jakub Fedak

Istnieje kilka pieśni, które mogą być uznawane za hymn Górnego Śląska. Maria Kwiecińska wykonuje według niej najwłaściwszy, bo nie dzieli ludzi. Mówi wyłącznie o miłości do ojczyzny. Śpiewaczka opowiada o tym, co to pojęcie dla niej oznacza, oraz o przeżyciach dziecka doświadczającego świata niepozwalającego mu mówić językiem, w którym wyrosło. Używanie śląskiej oraz tym bardziej niemieckiej mowy w czasach po II wojnie światowej było surowo karane. Jak się zakończył bunt wobec nakazu mówienia w szkole tylko po polsku?
☛
Śpiewa i opowiada: Maria Kwiecińska – śpiewaczka z Dębskiej Kuźni (Opolskie), pochodząca z niemieckojęzycznej rodziny, gdzie śpiew obecny był na codzień i od święta. Śpiewa przede wszystkim w języku niemieckim, ale w jej repertuarze znajdują się również pieśni w języku polskim, których nauczyła się na wsi.
☛
Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.
☛
Realizacja nagrania: Marcin Kaczmarek
Montaż: Marcin Kaczmarek i Iwona Wylęgała
☛
Polecamy:
– Śpiew tradycyjny Opole:
https://www.facebook.com/profile.php?id=100083322071496
– https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/piesni-z-debskiej-kuzni-opolska-st-2023/
– https://muzykatradycyjna.pl/do-czytania/slaski-spiew-w-pigulce-opolska-st/
– Kanał Projekt Pieśni Bezscenne: https://www.youtube.com/channel/UCcJKJp9xzyavunykJeMpesA
– Kanał Folk Songs From Silesia:
https://soundcloud.com/user-112794056
Filmy:
– Od miłości ausgeheil
https://www.youtube.com/watch?v=GD8yGTbqyAU
– Przeplatane
https://www.youtube.com/watch?v=60ixykazvL4
– Depcze gąsior…
https://www.youtube.com/watch?v=MUhnGu3EeSk
Audycje:
– Pieśnioopowieści, cykl 10 audycji radiowych
https://radio.opole.pl/497,1508,piesnioopowiesci-o-spiewie-tradycyjnym
– Audycje radiowe projektu „Śląskie śpiewki w sieci”
https://www.youtube.com/watch?v=GZj-8nF8Bnc
https://www.youtube.com/watch?v=eJ2LVjsudxU
https://www.youtube.com/watch?v=PNuEJY3EdvY
https://www.youtube.com/watch?v=raWt3iVITHI
☛
Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2024 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Maria Kwiecińska śpiewa o lesie oraz istotach go zamieszkujących, np. leleniach. Posłuchajcie „Im grünem Wald”(w zielonym lesie), piosenki zagadki „Ein Männlein steht im Walde” oraz opowieści i refleksji, dowodzących, że śpiewem się żyje. Dowiemy się, jaką piosenką kończono wspólne śpiewanie „Wieder neigt sich ein Tag”. Pierwsza z piosek, klasyfikowana powszechnie jako myśliwska, to kanwa do rozmyślań o naturze człowieka i jego stosunku do otaczającej go przyrody.
☛
Śpiewa i opowiada: Maria Kwiecińska – śpiewaczka z Dębskiej Kuźni (Opolskie), pochodząca z niemieckojęzycznej rodziny, gdzie śpiew obecny był na codzień i od święta. Śpiewa przede wszystkim w języku niemieckim, ale w jej repertuarze znajdują się również pieśni w języku polskim, których nauczyła się na wsi.
☛
Pocztówkę zrealizowała: Iwona Wylęgała – etnolożka, etnomuzykolożka oraz śpiewaczka i animatorka kultury. Zajmuje się tradycyjnym śpiewem ludowym z Górnego Śląska, a szczególnie jego opolskiej części. Dokumentuje i bada folklor muzyczny, a także zajmuje się edukacją. Prowadzi warsztaty śpiewacze oraz wykłada śpiew śląski na Podyplomowych Studiach Muzyki Tradycyjnej na Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach. Jest autorką audycji radiowych oraz filmów poświęconych pieśniom ludowym.
☛
Realizacja nagrania: Marcin Kaczmarek
Montaż: Marcin Kaczmarek i Iwona Wylęgała
☛
Polecamy:
– Śpiew tradycyjny Opole:
https://www.facebook.com/profile.php?id=100083322071496
– https://muzykatradycyjna.pl/do-sluchania/piesni-z-debskiej-kuzni-opolska-st-2023/
– https://muzykatradycyjna.pl/do-czytania/slaski-spiew-w-pigulce-opolska-st/
– Kanał Projekt Pieśni Bezscenne: https://www.youtube.com/channel/UCcJKJp9xzyavunykJeMpesA
– Kanał Folk Songs From Silesia:
https://soundcloud.com/user-112794056
Filmy:
– Od miłości ausgeheil
https://www.youtube.com/watch?v=GD8yGTbqyAU
– Przeplatane
https://www.youtube.com/watch?v=60ixykazvL4
– Depcze gąsior…
https://www.youtube.com/watch?v=MUhnGu3EeSk
Audycje:
– Pieśnioopowieści, cykl 10 audycji radiowych
https://radio.opole.pl/497,1508,piesnioopowiesci-o-spiewie-tradycyjnym
– Audycje radiowe projektu „Śląskie śpiewki w sieci”
https://www.youtube.com/watch?v=GZj-8nF8Bnc
https://www.youtube.com/watch?v=eJ2LVjsudxU
https://www.youtube.com/watch?v=PNuEJY3EdvY
https://www.youtube.com/watch?v=raWt3iVITHI
☛
Podkast jest realizowany przez Forum Muzyki tradycyjnej w ramach zadania „Muzyka tradycyjna. Podaj dalej!” w 2024 r.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego