#072 Historia 8. Krew i igrzyska
Historia, jakiej nie uczą w szkole, część ósma. Tej nocy suniemy dookoła świata od połowy X w. p.n.e. aż do pierwszej olimpiady — mamy fakty, przemoc, stele i legendy. Uzupełnienia i ciekawostki: jak stare jest mydło, greckie wieki ciemne rispekt, jeszcze o produkcji brązu, o długu jako sposobie rozliczania (przy okazji zapraszamy na cykl prelek o pieniądzach: 1. początki, 2. nowożytność, 3. ciekawostki), jak nazywano węgorza elektrycznego przed elektrycznością, sumeryjskie zwyczaje związane z królewskimi zastępcami w razie omenu (historia ogrodnika Enlil-bani), zagadka szamanki z Bad Dürrenberg, 8.2 kiloyear event. X w. p.n.e., Egipt i okolice Szybko podsumowujemy, co było, a co jest w Egipcie i u sąsiadów. Faraon Szeszonk I z ludu Meszwesz daje początek 22. dynastii. Konsolidacja państwa. Nubia staje się królestwem Kusz. Wracamy na chwilę do kultury Kerma, skąd to wzięli się Nubijczycy. Długie, udane panowanie faraona Osorkona I. Omawiamy konfuzje chronologiczne związane z tą dynastią, po czym zostawiamy Egipt w chaosie. X-IX w. p.n.e., Grecja i okolice Powoli wychodzimy z greckich wieków ciemnych, omawiamy niuanse ekspansji Dorów i Jonów. Czym się różnią te ludy i które tereny zajmują? Co Sparta ma na tarczach? Lista powodów, po których poznajemy, że w Grecji jest ewidentnie lepiej. X-IX w. p.n.e., Asyria i okolice Aszur-dan II i państwo nowoasyryjskie. Ambitny plan wojen. Krótki rant na asyryjskie imiona królewskie. Pogrom w Kadmuhu. Omawiamy taktykę i propagandę podbojów. Zaglądamy do Gutejów i krytykujemy ich brak zmysłu biznesowego. Doceniamy różnorodne pasje bieżącego władcy. Adad-nirari II wstępuje na tron, a my dziękujemy Asyryjczykom za listy eponimów. Przyglądamy się układom Asyrii z Babilonem oraz stosunkom z innymi sąsiadami. Aszurnasirpal II zdobywa wysokie miejsce w konkurencji na brutalność. Problemy z buntownikami, wyprawa na królestwa późnohetyckie. Moczymy miecze w wodach Morza Śródziemnego. Reinwestycja trybutów i dyplomatyczne rozgrywki wewnętrzne. Pierwsze duże zoo. Wyprawy wojenne Salmanasara III. Co ciekawego w Urartu? Co zrobić, jak się ma Asyrię po sąsiedzku? Bitwa pod Karkar. Omawiamy monolity, zwłaszcza pierwsze pisemne wzmianki o Arabach i Izraelu. Awantury rodzinne i rewolty, ale za to witamy na pokładzie Persję. Na tron wstępuje Szamszi-Adad (piąty tego imienia), w Asyrii zmienia się układ sił i nastaje tzw. wiek magnatów. Co możemy wyczytać na stelach? Królowa Sammu-ramat. IX w. p.n.e., Egipt Kapłan Hedjkheperre Setepenamun Harsiese daje początek 23. dynastii. Problem dwóch stolic. Stękamy na datowanie i wspominamy czule listy amarneńskie. Kiedy to się skończy? IX w. p.n.e., legendy z okolic morza Na półwyspie apenińskim kultura Villanova i Etruskowie. Nowa kolonia Fenicjan — Kartagina. Legenda Likurga, prawodawcy Sparty. Zaglądamy jeszcze na chwilę do Grecji, konkretnie do Eubejczyków. Kolonie Ischia i Al-Mina. IX-VIII w. p.n.e., wyspy japońskie Skąd się wzięła kultura Yayoi? Omawiamy okres Jōmon i szczególną figurkę ceramiczną, dając odpór Zniczowi. Co jest uprawiane na wyspach? IX w. p.n.e., Australia i Oceania Skąd pochodzą i dokąd zmierzają Filipińczycy? Koniec migracji Polinezyjczyków i Długa Pauza. Aborygeni, prawdopodobnie najstarsza wciąż istniejąca kultura świata. Rozmawiamy o przekazie ustnym, próbujemy zrozumieć idee łączące różne grupy aborygeńskie i odnajdujemy się emocjonalnie w ich podejściu do świata. VIII w. p.n.e., Europa Okolice Austrii, kultura halsztacka na kopalniach soli. Marzymy o interaktywnej mapie rozkwitów, upadków i przemiksów kultur. Anglia, koń z Uffington. Odświeżamy kredę i na zdrowie! VIII w. p.n.e., Grecja Pierwsze igrzyska olimpijskie. Siedzimy w namocie i pokrywamy się kurzem, słuchając dwóch mitów o początkach tych zawodów, a potem wycieramy się archeologią. Teoria i praktyka założeń olimpijskich, a także ich istotna funkcja społeczna. Koniec greckich wieków ciemnych, wkraczam
